نویسنده: بیژن تقی زاده (کارشناس ارشد روابط بین الملل)

دشمن شناسی

درکنار توصیه های ائمه معصومین و امام خمینی (ره) در حوزه دفاعی ـ امنیتی و تدوین استراتژی کلان آنچه از جایگاه ویژه ای برخوردار است، دشمن شناسی و موضع گیری مناسب می باشد. دشمن شناسی باعث تقویت قدرت تحلیل در عرصه نظام بین الملل می شود و بالا بردن قدرت تحلیل، توان بازدارندگی سیاسی را افزایش می دهد؛ از این رو شناخت دشمن برای مسلمانان از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
آیت الله مطهری نیز اقدام به دشمن شناسی نموده و بیان داشته است که مسلمانان نباید از دشمن غافل شوند؛ چراکه دیگران در باطن جور دیگری در باره آنان فکر می کنند، تظاهر دشمن به دوستی با مسلمانان آنان را غافل نکند و موجب نگردد که آنان دشمن را دوست پندارند و به او اطمینان کنند. مسلمان همواره باید بداند که عضو جامعه اسلامی است، جزئی است از این کل، جز یک کل و عضو یک پیکر بودن، خواه ناخواه شرایط و حدودی را ایجاب می کند. غیر مسلمان عضو پیکر دیگر است؛ عضو پیکر اسلامی روابطش با اعضای پیکر غیراسلامی باید به نحوی باشد که لااقل با عضویتش در پیکر اسلامی ناسازگار نباشد، یعنی به وحدت و استقلال این پیکر آسیبی نرساند»(1)
آیت الله مطهری با بیان اینکه در حال حاضر، صهیونیسم بزرگترین خطر برای جوامع اسلامی است که نمی توان از آن غافل شد، بیان داشته که:
ما امروز دو خطر بزرگ داریم، دو خطر بزرگ متوجه عالم اسلام است. قضیه الجزایر با همه اهمیتی که دارد جنبه محلی دارد؛ اما این دو خطر که عرض می کنم، عمومی است و از لحاظ سیاست خارجی عالم اسلام فوق العاده اهمیت دارد. آن دو خطر یکی کمونیزم است و دیگر صهیونیزم، یعنی خطر جهود، یکی کفر صریح است و دیگری نفاق. این دو در تمام کشورهای اسلامی بساط جاسوسی خود را پهن کرده اند. خدا می داند که در سال چند میلیون دلار برای اینکار صرف می شود. این دو تا شاهرگ اسلام را می زنند مثل دو تیغه قیچی به کار افتاده اند که ریشه اسلام را ببرند. مسلمانان باید کاملا هوشیار باشند به این دو خطر توجه داشته باشند.(2)
وی دشمنان کنونی جهان اسلام را با دشمنان صدراسلام مقایسه کرده و بیان نموده است که:
والله قضیه ای که دل پیغمبر اکرم(ص) را امروز خون کرده است، این قضیه است. داستانی که دل حسین بن علی را خون کرده این قضیه است اگر می خواهیم به خودمان ارزش بدهیم اگر می خواهیم به عزاداری حسین بن علی ارزش بدهیم، باید فکر کنیم که اگر حسین بن علی امروز بود و خودش می گفت برای من عزاداری کنید، می گفت چه شعاری بدهید؟ آیا می گفت بخوانید: «نوجوان اکبر من» یا می گفت بگویید: «زینب مضطرم الوداع، الوداع» چیزهایی که من(امام حسین) در عمرم هرگز به اینجور شعارهای پست و کثیف ذلت آور تن ندادم و یک کلمه از این حرفها نگفتم؟! اگر حسین بن علی بود می گفت اگر می خواهی برای من عزاداری کنی برای من سینه و زنجیر بزنی، شعار امروز تو باید فلسطین باشد. شمر امروز موشه دایان است. شمر هزار و سیصد سال پیش مرد، شمر امروز را بشناس. امروز باید در و دیوار این شهر با شعار فلسطین تکان می خورد. هی دروغ در مغز ما کردند که آقا این یک مسئله داخلی است. مربوط به عرب و اسرائیل است.(3)
آیت الله مطهری بعد از بیان آسیب های درونی جهان اسلام و دشمن شناختی، راه حل مقابله با این دشمنان قسم خورده(یهودیان) را اجرای امر به معروف و نهی از منکر معرفی کرده است.

وظیفه مسلمانان در مقابل تحریف ها

آیت الله مطهری بعد از بیان تحریف های صهیونیست ها و با اشاره به وجود همبستگی و روح وحدت در میان آنان و با اشاره به اینکه ابزارها و رسانه های ارتباط جمعی، در دست آنان است، وظیفه مسلمانان را بعد از همبستگی و وحدت، تبلیغ و اجرای امر به معروف و نهی ازمنکر دانسته است. او بین تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر تفاوت قائل بود:
تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر دو مسئله جداگانه هستند. البته با یکدیگر پیوستگی دارند ولی دو مسئله هستند. تبلیغ، مرحله شناساندن و خوب رساندن است، پس مرحله شناخت است، ولی امر به معروف و نهی از منکر مربوط به مرحله اجرا و عمل است.
تبلیغ خودش یک وظیفه عمومی برای همه مسلمانان است؛ همچنان که امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه عمومی است. وظیفه ای که هر مسلمان از نظر تبلیغ دارد، این است که باید این احساس در او پیدا بشود که به نوبه خودش حامل پیام اسلام است؛ اما وظیفه ای که هر مسلمان در مورد امر به معروف و نهی از منکر دارد این است که باید این احساس در او باشد که مجری و جز قوه مجریه این پیام است که باید آن را در جامعه به مرحله عمل و تحقق برساند و به آن لباس عینیت بپوشاند. این است که امر به معروف و نهی از منکر یک مطلب است و تبلیغ، مطلب دیگر.(4)
به نظر می رسد شهید مطهری در رابطه با تبلیغ بر روی دو حوزه تاکید داشته است؛ یکی، حوزه مربوط به تبلیغ صحیح اسلام در بین خود مسلمانان است؛ بطوری که اگر دشمنان اسلام قصد تحریف وحدت مسلمانان را داشته باشند، این امر مجدداً احیا گردد. دیگری، تبلیغ اسلام در بین غیر مسلمانان؛ که این امر نیز در کنار آسیب شناسی، معنا می یابد. به عبارت دیگر با شناخت آسیب هایی که امکان دارد دشمنان از ناحیه آنها به اسلام ضربه بزنند، می توان تبلیغ را در آن نواحی آسیب پذیر گسترش داد. وی با بیان اینکه دستگاه تبلیغاتی مسلمانان بسیار ضعیف است، گفته است که:
انسان وقتی نگاهی به دستگاههای تبلیغاتی مسیحیت می کند وآن وسعت و امکانات، آن وسایل، آن ابزارها، آن افراد، بودجه عظیم، آن تاکتیک ها و آن همه تجهیزات و تشکیلات تبلیغاتی را می بیند می گوید مگر با این همه دستگاه تبلیغاتی مسیحیت، اسلام می تواند مقاومت بکند؟ واقعاً عجیب است!وقتی به خودمان نگاه می کنیم می بینیم از نظر دستگاه تبلیغاتی واقعاً در حد صفر هستیم. هیچ دینی در دنیا به اندازه اسلام از نظر دستگاه تبلیغاتی و مبلغانش ضعیف نیست.(5)
بنابراین شهید مطهری ابلاغ صحیح اسلام به مسلمانان و غیر مسلمانان را از نقاط ضعف آنان می دانسته است. از سوی دیگر از نحوه امر به معروف و نهی از منکر مسلمانان نیز گله مند بود. زیرا معتقد بود که فریضه مذکور مربوط به حوزه عمل و اجرا می باشد که در این حوزه نیز مسلمانان بسیار ضعیف هستند:
امربه معروف و نهی از منکر اصلی یکی از ارکان تعلیمات اسلامی است. یکی از ارکانی است که به نص صریح متون اسلامی و گفته پیغمبراکرم(ص)، اگر از بین برود، تمام تعلیمات اسلامی از بین رفته است. اگر این اصل منسوخ شود، جامعه اسلامی به صورتی که باید وجود داشته باشد ، هرگز وجود نخواهد داشت. کارنامه ما در این باب چگونه کارنامه ای است؟ متاسفانه کارنامه ما مسلمانان در این زمینه درخشانت نیست. از آن نظر کارنامه درخشانی نیست که اولاً ما آن حساسیتی را که اسلام در این زمینه دارد، نداریم، یعنی آن اهمیتی را که اسلام به این موضوع داده است، درک نکرده ایم و ثانیاً در حدودی هم که به حساب و خیال خودمان به اهمیت این موضوع پی برده ایم، واجد شرایط آن نبوده ایم.
توضیح اینکه پیغمبر اکرم(ص) موضوع امر به معروف و نهی از منکر را با تعبیر دیگری بیان کرده است .آنجا که فرمود:«کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» تمام افراد شما مسلمانان به منزله حافظ و نگهبان و شبان دیگران هستند و تمام شما نسبت به تمام خودتان مسئولید. تعبیری از این بالاتر نمی توان کرد. یعنی ایجاد نوعی تعهد و مسئولیت مشترک میان افراد مسلمان برای حفظ و نگهداری جامعه اسلامی بر مبنای تعلیمات اسلامی. چنین وظیفه سنگینی اولاً آگاهی و اطلاع زیاد می خواهده، یعنی هر فرد یا اجتماع ناآگاهی نمی تواند این وظیفه را به خوبی انجام دهد وثانیاً قدرت و امکان می طلبد انجام دادن چنین مسئولیت بزرگ و چنین تکلیف بسیار بزرگی، احتیاج به قدرت و نیرودارد وما قدرت و نیروی لازم را برای این موضوع کسب نکرده ایم. نیرو را بالقوه داریم ولی این نیرو را جمع نمی کنیم.آمار دقیق و صحیح نشان می دهد که جمعیت مسلمانان در حدود هفتصد میلیون نفر است. چطور می توان گفت هفتصد میلیون نفر نمی توانند به صورت یک قدرت بزرگ در دنیا باشند؟ اگر چنین جمعیتی در فکر تشکل باشد در فکر این باشد که به دنبال هدفها و معنویات اسلامی برود، همبستگی اسلامی خودش را محکم کند امکان ندارد که دنیا بتواند او را به حساب نیاورد، آنطور که امروز به حساب نمی آورد. محال است که آمریکا روی چنین قدرتی حساب نکند و مرتب سرزمین های آنها را بمباران کند. اما به شرط آنکه این قدرت به صورت یک قدرت متشکل در بیاید، نه به صورت آحاد پراکنده، ملتهای پراکنده، ملتهایی که دائما در میان آنها موجبات تفرق و اختلاف، تبلیغ می شود، ملتهایی که به چیزی که نمی اندیشند، شخصیت واقعی و معنوی خودشان است. کارنامه ما در زمینه همبستگی، همدردی و تعاون اسلامی، در زمینه تعارف(به تعبیر قرآن) یعنی شناسایی اسلامی که یکدیگر را بشناسیم، به احوال یکدیگر آگاه و به سرنوشتهای یکدیگر علاقمند باشیم، کارنامه بسیار بسیار ضعیفی است، اگر نگوییم تاریک و ننگین است.(6)

نتیجه گیری

با مطالعه آثار آیت الله مطهری می بینیم که او با استناد به قرآن از یهودیان به عنوان قومی تحریفگر یاد کرده است؛ قومی که تحریفگری جز ذات آنهاست. اینگونه تحریفها هم مربوط به مذهب و هم مربوط به تاریخ آنهاست. در کنار این تحریفها، آن قوم وحدت و همبستگی خاصی با یکدیگر دارند، که با همین همبستگی و هوشیاری از ضعفهای جوامع اسلامی نهایت استفاده را برده اند. لذا آیت الله مطهری بعد از بیان همبستگی و وحدت این قوم، اقدام به آسیب شناسی و دشمن شناسی جهان اسلام نمود. وی در بررسی های آسیب شناسانه عدم همبستگی در میان مسلمانان را جز بزرگترین نقاط ضعف آنان می دانسته است؛ از اینرو، مسلمانان به همبستگی و وحدت در مقابل دشمنان، تبلیغ صحیح دین اسلام و اجرای فریضه مهم امر به معروف و نهی از منکر دعوت می نمود.

پی نوشت ها :

1 ـ مرتضی مطهری، ولاءها و ولایت ها،ج6(تهران:صدرا،1370)ص27
2 ـ مرتضی مطهری، ده گفتار(تهران:صدرا1368،چ5)ص274
3 ـ مطهری، حماسه حسینی،ج2،ص168
4 ـ همان،ص192
5 ـ همان،ص195
6 ـ همان،ص154

منبع:نشریه 15 خرداد شماره 19