مظلومیّت برترین بانو (3)

مصادره ی فدک و تکذیب حضرت زهرا علیها السلام
یکى از رخدادهاى مهمّى که پس از رحلت پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله در رابطه با خاندان آن حضرت علیهم السلام رخ داد، مصادره ی فدک بود که ملک شخصى حضرت زهرا علیها السلام محسوب مى شد. از مهم ترین پیامدهاى این رفتار، تکذیب دختر پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله بود.
به اعتقاد ما، تکذیب حضرت زهرا علیها السلام و نپذیرفتن سخن او، خود به تنهایى، یکى از بزرگترین مصیبت ها است (1).
ماجراى فدک تنها مسئله مِلک و زمین نیست، بلکه مسئله ی ظلم به حضرت زهرا علیها السلام، تضییع حق و عدم احترام به او، بلکه فراتر از آن، مسئله ی اذیّت، تکذیب و به خشم آوردن اوست. اکنون خلاصه ی ماجرا را – آن سان که در کتاب هاى مهم و معتبر آمده است – از چند محور بازگو مى نماییم.

فدک ملک حضرت زهرا علیها السلام بود
فدک در زمان رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مِلک حضرت زهرا علیها السلام بود و آن حضرت صلّى اللّه علیه و آله در دوران حیات خود، فدک را به فاطمه علیها السلام بخشیده بود و این مطلب، در کتاب هاى شیعه و سنّى دیده مى شود. روایات این بخش را از کتاب هاى اهل سنّت نقل مى نماییم:
بزّار، ابو یَعلى، ابن ابى حاتِم و ابن مُردَوَیْه این گونه نقل مى کنند که ابو سعید خُدرى گوید:
هنگامى که آیه ی (وَآتِ ذَى القُربى حَقَّهُ)(2) نازل شد، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، فاطمه علیها السلام را فرا خواند و فدک را به وى بخشید.
این حدیث از ابن عبّاس نیز روایت شده است، مى توانید آن را به روایت از این بزرگان و محدّثان در کتاب الدر المنثور ببینید (3). همچنین حاکم، طَبَرانى، ابن النجار، هیثمى، ذهبى، سیوطى، متّقى هندى و دیگران نیز از راویان این حدیث محسوب مى شوند.
ابن ابى حاتِم این حدیث را در تفسیرش روایت مى کند، تفسیرى که ابن تیمیّه در کتاب منهاج السنّه آن را خالى از هر حدیث جعلى مى داند (4).
بسیارى از علما و بزرگان اهل سنّت اقرار دارند که فدک در زمان حیات رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، مِلک فاطمه علیها السلام بوده و به عنوان عطیّه اى از سوى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به فاطمه ی زهرا علیها السلام شناخته مى شده است.
سعدالدین تفتازانى و ابن حَجَر مکّى از آن جمله اند.
ابن حَجَر مکّى در الصواعق مى نویسد:
«إنّ أبابکر انتزع من فاطمه فدکاً»(5)
«ابوبکر فدک را از فاطمه گرفت».
از این رو، فدک در دست حضرت زهرا علیها السلام بود و ابوبکر آن را گرفت.
چرا؟ و به چه دلیل؟
فرض مى کنیم که ابوبکر نمى دانست که فدک، مِلک زهرا علیها السلام بوده است و رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آن را به ایشان بخشیده و وى را مالک فدک قرار داده است، آیا پیش از گرفتن فدک از فاطمه ی زهرا علیها السلام نبایستى در این باره از وى سؤال کند؟

چرا شهادت شهود پذیرفته نشد؟
اگر ابوبکر نمى دانست که فاطمه علیها السلام مالک فدک است، آیا نمى بایست شهادت شهود را مى پذیرفت؟
هر چند به اتّفاق همه، در این شرایط، خواستن شاهد خلاف قاعده ی عرفى، فقهى و حقوقى «ید» است؛ امّا با فرض این که او بتواند شاهد بخواهد، تاریخ گواه است که امیر مؤمنان على علیه السلام بر مالکیّت فاطمه علیها السلام شهادت داده است؛ پس چرا نباید شهادت او پذیرفته شود؟
در کتب اهل سنّت براى دفاع از ابوبکر در این مسئله گفته اند:
«لعلّه کان من اجتهاده عدم قبول الشاهد الواحد، و إن کان یعلم بصدق هذا الشاهد»
«شاید از اجتهاد ابوبکر این بوده است که شهادت یک شاهدِ تنها را نپذیرد، گرچه علم به راستگویى این شاهد داشته باشد»(6).
امّا مى بینیم که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در ماجراى «خزیمه ذو الشهادتَین»، شهادت یک شاهدِ تنها را پذیرفته است و این مطلب در کتاب هاى شیعه و سنّى آمده است (7).
افزون بر این، در روایتى آمده است که پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله در قضیّه اى که تنها شاهد آن، عبداللّه بن عمر بوده است، شهادت او را پذیرفته است. این روایت در صحیح بُخارى نقل شده است (8).
ابن اثیر در جامع الأُصول مى گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به گواهى شاهدِ تنها – که عبداللّه بن عمر بود -، قضاوت کرده است(9).
آیا در نظر ابوبکر، على علیه السلام از عبداللّه بن عمر کمتر است؟

داورى با سوگند
فرض مى کنیم که ابوبکر مى تواند در ملکیّت حضرت زهرا علیها السلام تردید کند و فرض مى کنیم که به گواهى على علیه السلام نیز شک کند؛ چرا از فاطمه علیها السلام نمى خواهد که سوگند یاد کند تا سوگند او در کنار شهادت على علیه السلام قرار گیرد و مطلب تمام شود؟
این در حالى است که ما مى دانیم رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بارها به شاهد و سوگند قضاوت کرده است. چنانکه در صحیح ابو داوود (10) و صحیح مُسلم (11) روایت شده است؛ بلکه قضاوت به شاهد و سوگند را جبرئیل براى پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله آورده است و این نوع قضاوت، در کتابُ الخلافه ی کنز العمّال موجود است.
صاحب المواقف و شارح آن، در توجیه رفتار ابوبکر مى گویند:
«لعلّه لم یر الحکم بشاهد و یمین»(12)
«شاید ابوبکر حکم شاهد و قَسَم را قبول نداشت».
در پاسخ مى گوییم: اگر چنین باشد، پس باید خود ابوبکر سوگند یاد مى کرد؛ پس چرا سوگند یاد نکرد؟ و حال آن که فاطمه علیها السلام همچنان مِلک خود را مطالبه مى نمود.
همه ی این مواردى که مطرح شد، بدون در نظر گرفتن عصمت حضرت زهرا و حضرت على علیهما السلام است و بررسى مسئله، به عنوان یک موضوع حقوقى بیان شد، پس باید تمام موازین حقوقى، که در کتاب هاى قضایى ذکر شده اند، بر آن منطبق باشد.
همچنین در این ماجرا، امام حسن و امام حسین علیهما السلام و نیز اُمّ ایمن -که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به بهشتى بودن او گواهى داده بود (13) -نیز شهادت داده اند، امّا شهادت آن ها نیز پذیرفته نشد.

دو قضیّه مشابه و حکم متفاوت
اکنون این قضیّه را در شکل دیگرى بحث مى نماییم و مى گوییم:
اگر به فرض مُحال، بپذیریم که فاطمه و اهل بیت علیهم السلام معصوم نیستند و فاطمه علیها السلام نیز پاره ی تن رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نیست و فدک هم در زمان حیات رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در دست او نبوده است، در این مطلب که ایشان یکى از بزرگان صحابه بوده است، شکّى نیست.
بى تردید آن حضرت علیها السلام مانند یکى از صحابه است، ولى مى بینیم که در قضیّه اى کاملاً مشابه که درباره ی یکى دیگر از صحابه رخ داده است، ابوبکر سخن آن صحابى را مى پذیرد و او را تصدیق مى کند و به سخنش ترتیب اثر مى دهد؛ در حالى که به سخن حضرت زهرا علیها السلام وقعى نمى نهد؟!
بُخارى و مُسلم از جابر بن عبداللّه انصارى روایت کرده اند که هنگامى که اموال بحرین را نزد ابوبکر آوردند، جابر نزد او بود و به او گفت: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به من فرموده بود: هر گاه اموال بحرین بیاید، مقدارى از آن را به تو مى بخشم.
ابوبکر به جابر گفت: برو هر اندازه که پیامبر به تو وعده داده بود، بردار (14).
آرى، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در قید حیات نیست، جابر ادّعا مى کند که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به او وعده داده است که: «اگر اموال بحرین بیاید، فلان مقدار به تو مى دهم». حال که اموال بحرین رسیده است، ابوبکر جانشین رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شده است؛ و فقط با شنیدن ادّعاى جابر، سخن او را تصدیق مى کند، به گفته ی او ترتیب اثر مى دهد و مقدارى را که ادّعا مى کند، به او مى پردازد.

توجیه واقعه
در این ماجرا -که در صحیح بُخارى و مُسلم آمده است -دقّت کنید و ببینید که شارحان صحیح بُخارى، چگونه کار ابوبکر را در پذیرش ادّعاى آن صحابى درباره ی وعده ی رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به او -آن هم بدون مطالبه ی هیچ شاهد و سوگندى در ادّعایش -توجیه مى کنند:
الف – کرمانى در کتاب الکواکب الدرارى فى شرح صحیح البُخارى که یکى از مشهورترین شرح هاى بُخارى است، مى گوید:
«و أمّا تصدیق أبی بکر جابراً فی دعواه، فلقوله صلّى اللّه علیه و سلم: من کذب عَلَیّ متعمداً فلیتبوّأ مقعده من النار»، فهو و عید، ولا یُظنّ بأنّ مثله -مثل جابر -یقدم على هذا»(15)
«تصدیق جابر در این ادّعایش از سوى ابوبکر، به دلیل سخن پیامبر صلّى اللّه علیه و آله بوده است که فرمود: «هر کس از روى عمد بر من دروغ ببندد، آتش را جایگاه خویش ساخته است» و این یک وعده ی عذاب است و گمان نمى رود که کسى چون جابر، اقدام به چنین کارى کند».
شما که گمان نمى کنید جابر اقدام به چنین کارى کند و به رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دروغ ببندد، بلکه بر عکس گمان مى کنید که او در ادّعایش صادق باشد، چرا درباره ی حضرت زهرا علیها السلام – فقط به عنوان یک صحابى همانند دیگر صحابه – چنین گمانى را ندارید؟
ب – ابن حَجَر عسقلانى در فتح البارى مى گوید:
«وفی هذا الحدیث دلیل على قبول خبر الواحد العدل من الصحابه، ولو جرّ ذلک نفعاً لنفسه»(16)
«این حدیث دلیلى است بر این که سخن صحابى عادل به صورت انفرادى باید مورد قبول باشد، گرچه این سخن سودى براى او در پى داشته باشد».
پس، این توجیه، بر قبول سخن او دلالت مى کند؛ چرا که ابوبکر از جابر شاهدى بر صحّت ادّعایش نخواسته است؛ امّا این برخورد کجا و برخورد او با زهرا علیها السلام که مى گفت: «رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فدک را به او بخشیده است و فدک را مِلک او قرار داده است»، کجا؟!
ج – عینى در کتاب عمده القارى فى شرح صحیح البُخارى مى گوید:
«إنّما لم یلتمس شاهداً منه – أی من جابر – لأنّه عدل، بالکتاب والسنّه، أمّا الکتاب فقوله تعالى: (کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّه أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ)(17) و قوله تعالى: (وَ کَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطاً)(18) فمثل جابر إنْ لم یکن من خیر أُمّه فمن یکون؟ و أمّا السنّه، فلقوله صلّى اللّه علیه و سلم: «من کذب عَلَیّ متعمداً» … ولا یظنّ بمسلم فضلاً عن صحابی أنْ یکذب على رسول اللّه صلّى اللّه علیه و سلم متعمّداً»(19)
«چون جابر به دلیل قرآن و سنّت «عادل» است، پس ابوبکر هم از او شاهد نخواسته است، دلایل قرآنى نیز بر این، حکم مى کند؛ آن جا که مى فرماید: (کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّه أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ) و یا در آیه ی دیگر که مى فرماید: (وَ کَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطاً).
بنا بر این، اگر کسى چون جابر از «خَیْرَ أُمّه» نباشد، پس چه کسى چنین است؟ و دلیل از سنّت هم روایتى است که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرموده است: «هر کس از روى عمد بر من دروغ ببندد، جایگاه خود را آتش قرار داده است».
بنا بر این، گمان نمى رود مسلمانى از روى عمد به رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دروغ ببندد، تا چه رسد به یک صحابى».
چگونه ابوبکر، جابر را در ادّعایش تصدیق مى کند، ولى حضرت زهرا علیها السلام را در ادّعایش تصدیق نمى کند؟
آیا حضرت زهرا علیها السلام کمتر از جابر است؟
آیا او از مصادیق «خَیْرَ أُمَّه» به شمار نمى رود؟
آیا گمان مى رود که ایشان به رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دروغ ببندد؟ در حالى که شما نسبت به هیچ مسلمانى -تا چه رسد به یک صحابى -چنین گمانى ندارید.
فرق بین ادّعاى جابر و ادّعاى فاطمه علیها السلام -با صرف نظر از همه مقاماتش و تنها بر این اساس که وى نیز یکى از صحابه است – چیست؟
چرا ادّعاى جابر پذیرفته مى شود؟
چگونه خبر واحد، آن جا حجّت مى شود؟
چرا ادّعاى فاطمه علیها السلام با وجود قاعده ی «ید» و شاهدهاى متعدّد پذیرفته نمى شود، امّا ادّعاى جابر بدون هیچ شاهد و قَسَمى پذیرفته مى شود؟!
بنا بر این، در وراى این قضیّه، موضوع دیگرى وجود دارد… .

مطالبه ی فدک به عنوان ارث
فاطمه علیها السلام ناامید به خانه برمى گردد…؛ آن گاه روزى دیگر مى آید تا فدک و دیگر اموال بازمانده از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله را به عنوان ارثِ پدرش مطالبه نماید.
فدک از سرزمین هایى بود که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله براى تصرّف آن ها، لشکرکشى نکرده بود؛ و چنین سرزمین هایى به اتّفاق همه ی علما از آنِ شخص رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله است و دیگر مسلمانان، هیچ گونه سهمى در آن ندارند. از سوى دیگر، هر مال و حقّى که از مسلمانى پس از مرگ او بماند، از آنِ ورثه ی اوست و -به اتّفاق نظر- حضرت زهرا علیها السلام نزدیک ترین وارث پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است؛ لذا آن حضرت علیها السلام وقتى با تکذیب ادّعاى مالکیّت فدک مواجه مى شود، آن را به عنوان میراث مطالبه مى فرماید.
آن چه بیان شد، چهار مقدّمه بود که به طور مرتّب و پى در پى آورده شد.
قضیّه ی ذیل را بُخارى و مُسلم از عایشه روایت کرده اند. ما روایت بُخارى را نقل مى کنیم:
عایشه گوید:
«إنّ فاطمه علیها السلام بنت النبی أرسلت إلى أبی بکر تسأله میراثها من رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله، ممّا أفاء اللّه علیه بالمدینه و فدک و ما بقی عن خمس خیبر، فقال أبوبکر: إنّ رسول اللّه قال: «لا نورّث ما ترکناه صدقه»، إنّما یأکل آل محمّد فی هذا المال، و إنّی و اللّه لا أُغیّر شیئاً من صدقه رسول اللّه عن حالها التی کان علیها فی عهد رسول اللّه، ولأعلمنّ فیها بما عمل به رسول اللّه.
فأبى أبوبکر أن یدفع إلى فاطمه منها شیئاً، فوجدت فاطمه على أبی بکر فهجرته، فلم تکلّمه حتّى توفّیت، وعاشت بعد النبی ستّه أشهر، فلمّا توفّیت دفنها زوجها علی لیلاً و لم یؤذن بها أبا بکر وصلّى علیها…»(20)
«فاطمه، دختر رسول خدا براى ابوبکر پیغام فرستاد و اموال «فىء» موجود در مدینه، فدک و آن چه از خمس خیبر مانده بود را به عنوان میراث باقى مانده از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، مطالبه کرد.
ابوبکر در پاسخ گفت که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله گفته است:
«ما ارث نمى نهیم، هر چه از ما بماند، صدقه است»؛ آل محمّد فقط مى توانند از آن مال استفاده کنند؛ به خدا سوگند! چیزى از صدقه اى را که رسول خدا قرار داده و در زمان خود او بوده است، تغییر نمى دهم و درباره ی آن ها همان گونه رفتار خواهم کرد که رسول خدا رفتار مى کرد.
ابوبکر از این که چیزى از آن اموال را به فاطمه علیها السلام بدهد، خوددارى کرد.
فاطمه علیها السلام بر ابوبکر خشم گرفت و او را ترک کرد و با او سخن نگفت تا از دنیا رفت. او بعد از پیامبر، شش ماه زندگى کرد و هنگامى که فوت کرد، همسرش على، شبانه بر او نماز خواند، او را دفن کرد و ابوبکر را خبر ننمود».
ماجراى مطالبه ی فدک به عنوان ارث، از سوى حضرت زهرا علیها السلام، از موضوعاتى است که در طول تاریخ و از زمان هاى قدیم محور نگارش کتاب هاى زیادى بوده است و خطبه ی حضرت زهرا علیها السلام در این باره، خطبه اى جاودانى است که بر پیشانى روزگار خواهد ماند.
در این جا نیز پرسش هایى مطرح است:
– چگونه گفته ی ابى سعید و ابن عبّاس، شهادت على و حسنین علیهم السلام و سخن دیگران درباره ی این که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فدک را به فاطمه علیها السلام بخشیده است، پذیرفته نمى شود، ولى سخن ابوبکر که به تنهایى مى گوید: «پیامبران ارث نمى نهند» پذیرفته مى شود؟
– چرا سخن آن همه صحابى بزرگ، بر سخن یک تن ترجیح داده مى شود؟
آرا و نظریّات علما را در این زمینه ملاحظه کنید، نظریّات آن ها متفاوت و کلماتشان به طور جدّ مضطرب است.
آن ها از توجیه این مطلب درمانده شده اند، مهم ترین چیزى که شاید بتوان گفت این است که مى گویند: «ابوبکر تنها راوى این حدیث نیست، بلکه این حدیث از متواترات است و ابوبکر فقط آن را روایت کرده است».

نکاتى قابل تأمّل
این نظریه را در قالب چند نکته بررسى مى کنیم:

نکته ی نخست
چرا تا آن زمان، کسى این سخن را از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نشنیده بود؟
چرا کسى آن را نقل نکرده بود؟ و حتّى تا آن لحظه، کسى این روایت را از خود ابوبکر نیز نشنیده بود؟

نکته ی دوم
چرا تا آن روز، هیچ یک از اهل بیت پیامبر علیهم السلام این حدیث را نشنیده بودند؟ و حتّى وارثان پیامبر از وجود چنین سخنى خبر نداشتند؟ چرا همسران پیامبر صلّى اللّه علیه و آله عثمان را نزد ابوبکر فرستادند و سهم ارث خود را مطالبه کردند؟ چرا عثمان این سخن پیامبر را به آن ها گوشزد نکرد؟ چرا عثمان نزد ابوبکر رفت و خواسته ی همسران پیامبر صلّى اللّه علیه و آله را به او گفت؟
پس عثمان هم مانند اهل بیت علیهم السلام و همسران رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از وجود این حدیث بى خبر بوده است.
فخر رازى در این مورد، نکته ی ظریفى در تفسیرش آورده است؛ او مى گوید:
«إنّ المحتاج إلى معرفه هذه المسأله ما کان إلاّ فاطمه و علی و العبّاس، و هؤلاء کانوا من أکابر الزهّاد و العلماء و أهل الدین، و أمّا أبوبکر، فإنّه ما کان محتاجاً إلى معرفه هذه المسأله، لأنّه ما کان ممّن یخطر بباله أنّه یورّث من الرسول، فکیف یلیق بالرسول أن یبلّغ هذه المسأله إلى من لا حاجه له إلیها، ولا یبلّغها إلى من له إلى معرفتها أشدّ الحاجه؟»(21)
«دانستن مسئله ی ارث پیامبر صلّى اللّه علیه و آله مورد نیاز کسى جز فاطمه، على و عبّاس (22) نبوده است و این ها خود از بزرگان علما، اهل دین و از زاهدان روزگار بوده اند، ولى ابوبکر نیازمند دانستن این مسئله نبوده و به ذهنش هم خطور نمى کرده است که از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ارث ببرد؛ پس چگونه زیبنده ی رسول خداست که این مسئله را به کسى که نیازمند آن نیست، بیاموزد و به کسانى که بیشترین نیاز را به دانستن آن دارند، نیاموزد؟».

نکته ی سوم
از همه ی این موارد که صرف نظر کنیم، ادّعاى تواتر حدیث، چیزى جز یک ادّعاى دروغ نیست؛ چرا که علماى اهل سنّت، خود تصریح دارند که ابوبکر، تنها ناقل این حدیث است و به همین دلیل، در بحث حجیّت خبر واحد، به عنوان نمونه و مثالى براى خبر واحد، همین خبر را مطرح مى کنند (23).
افزون بر این، در احادیث دیگر نیز شواهدى بر انفراد ابوبکر در نقل این حدیث، وجود دارد (24)؛ و حتّى متکلّمان نیز اقرار دارند که ابوبکر در نقل این حدیث، منفرد است (25).

نکته ی چهارم
بى تردید، ابوبکر هم از راویان این حدیث نیست؛ حتّى به صورت منفرد؛ بلکه این سخن، حدیثى جعلى است که برخى براى دفاع از ابوبکر ساخته اند. ابوبکر در آن ماجرا هیچ جوابى نداشته که ارائه دهد و به این حدیث نیز استدلال نکرده است.
این نکته اى است که آن را حافظ عبدالرحمان بن یوسف ابن خَراش گفته است.
او مى گوید: این حدیث، حدیث باطلى است که مالک بن اوس بن حدثان آن را جعل کرده است و همو، راوى این داستان است.
ابن عَدى در شرح حال حافظ، ابن خَراش (26) مى نویسد:
«سمعت عبدان یقول: قلت لابن خَراش: حدیث ما ترکناه صدقه؟
قال: باطل، أتّهم مالک بن أوس بالکذب»(27)
«از عبدان شنیدم که مى گفت: به ابن خَراش گفتم که درباره ی حدیث «ما ترکناه صدقه» چه مى گویى؟ گفت: سخن باطلى است؛ به نظر من، مالک بن اوس آن را ساخته و او دروغگو است».
آرى، به راستى مى بینید که چگونه محکمات قرآن را با یک حدیث جعلى -که این حافظ بزرگ آن را باطل دانسته است – کنار مى نهند؟
بنا بر آن چه گفته شد، روشن گردید که ماجراى غصب فدک و تکذیب حضرت زهرا و اهل بیت علیهم السلام، از قضایایى بوده است که پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله از آن خبر داده بود.
به راستى، هنگامى که انسان آزاد، چنین قضایایى را مى نگارد یا مى خواند و یا بازگو مى کند، دلش خون مى شود؛ امّا اکنون بخشى از قضایایى را که تحقیق و بررسى کرده ایم، بازگو مى نماییم؛ تا به بینش و بصیرت خود و خوانندگان، بیفزایم.

پی‌نوشت‌ها:

1- به راستى که مصیبت بزرگى است. در حالات یکى از فقهاى بزرگ شیعه نقل شده است که در ایّام عزادارى امام حسین علیه السلام، یکى از سخنرانان در محضر وى، به هنگام ذکر مصیبت این جمله را گفت: «حضرت زینب علیها السلام وارد مجلس ابن زیاد شد». او مى خواست این صحنه را توضیح دهد که آن فقیه به سخنران اشاره کرد که اندکى صبر کند و بقیّه ی ماجرا را نخواند؛ سپس فرمود: ما بایستى حقّ این جمله را که «حضرت زینب علیها السلام وارد مجلس ابن زیاد شد» به شایستگى ادا کنیم.
به راستى مصیبتى ناگوار و بس بزرگ است!!
2- سوره ی اسراء: آیه ی 26.
3- الدر المنثور فى التفسیر بالمأثور: 4 / 177.
4- منهاج السنّه: 7 / 13.
5- الصواعق المحرقه: 31.
6- شرح المواقف: 8 / 356.
7- الکافى: 7 / 401 باب النوادر، من لا یحضره الفقیه: 3 / 108، المجموع: 20 / 223، المبسوط: 16 / 114.
8- صحیح بُخاری: 3 / 143.
9- جامع الأُصول: 10 / 557.
10- صحیح ابى داوود: 3 / 419.
11- صحیح مُسلم: 5 / 128.
12- شرح المواقف: 8 / 356.
13- ر. ک: شرح حال او در طبقاتِ ابن سعد، و الإصابه ی ابن حَجَر: 4 / 432.
14- صحیح بُخاری: 3 / 58، صحیح مُسلم: 7 / 75.
15- الکواکب الدرارى فى شرح البُخارى: 10 / 125.
16- فتح البارى فى شرح البُخارى: 4 / 375.
17- سوره ی آل عمران: آیه ی 110.
18- سوره ی بقره: آیه ی 143.
19- عمده القارى فى شرح البُخارى: 12 / 121.
20- صحیح بُخاری: 5 / 82، کتاب المغازی، باب غزوه ی خیبر، صحیح مُسلم: 5 / 153، کتاب الجهاد و السیر.
21- التفسیر الکبیر: 9 / 210.
22- تذکّر به این نکته ضرورى است که بر اساس فقه جعفرى عمو، در طبقه ی اول قرار نمى گیرد و با وجود اولاد، از برادرزاده اش ارث نمى برد.
23- اگر تردید دارید به منابع ذیل بنگرید: ابن حاجب در المختصر فى علم الأُصول: 2 / 59 ، فخر رازى در المحصول فى علم الأُصول: 2 / 85 ، غزالى در المستصفى فى علم الأُصول: 2 / 121، آمدى در الإحکام فى اصول الأحکام: 2 / 75 و 348، بُخارى در کشف الأسرار فى شرح أُصول البزودى و دانشمندان دیگر عامه در کتاب هاى اصول فقه همین مطلب را بیان کرده اند.
24- براى نمونه بنگرید به: کنز العمّال: 12 / 605 ح 14071.
25- بنگرید: شرح المواقف: 8 / 355 و شرح المقاصد: 5 / 278.
26- درگذشته ی سال 283 هـ ق. او در معایب شیخین، دو جلد کتاب نوشته است. به جهت همین دو جلد کتاب، وى را به شیعه بودن متّهم کرده اند؛ این در حالى است که همه ی کتاب هاى عامّه از قول و آراى ابن خَراش در علم حدیث و رجال، پر است.
ملاحظه کنید و ببینید که چگونه ذهبى بر او حمله مى کند و مى گوید:
به خدا سوگند! این شیخى که پایش لغزیده، هموست که کوشش و تلاشش تباه شده است؛ چرا که او حافظ عصر خود بود و در تحصیل علم، سفرهاى طولانى داشت، داراى اطّلاعات بسیار بود و احاطه ی در علم داشت؛ امّا بعد از این، از علمش بهره نبُرد (گویى آن گاه از علم و دانش خود بهره مى برند که فقط به نفع خلفا سخن بگویند).
27- الکامل فى الضعفاء: 5 / 518.
منبع مقاله :
حسینی میلانی، آیت الله سیّد علی؛ (1391)، مظلومیّت برترین بانو، هیئت تحریریّه ی انتشارات الحقایق، قم: الحقایق، چاپ دوازدهم.