سؤال مطرح شده در واقع ترکیبی از دو سؤال می‌باشد که هر کدام جواب مخصوص به خود را دارد.
سؤال اول: آیا در دین اسلام نگاه کردن و صحبت کردن با نامحرم مطلقاً اشکال دارد؟
سؤال دوم: حکم نگاه کردن و صحبت کردن با کسی که می‌خواهیم با او ازدواج کنیم، چیست؟
جواب سؤال اول: باید توجه داشت که اسلام صحبت کردن با نامحرم و نگاه کردن به نامحرم را به طور مطلق حرام نکرده، چرا که انسان یک موجود اجتماعی است و ناگزیر از برخی ارتباطات؛ در اسلام برای ارتباط با نامحرم (کلامی و دیداری) یک سری ضوابط و قوانین وضع شده که به طور قطع این قوانین و مقرّرات در راستای به کمال رسیدن انسان وضع شده است. یعنی یک سازگاری بین تکوین (ساختار جسم و روح) و تشریع (قانون گذاری) وجود دارد و همه احکام اسلام بر اساس نظام خلقت انسان و جهان وضع شده است.[1] خداوند متعال در مورد این تطابق چنین می‌فرماید:«فَاَقِم وَجهک للدین حنیفاً فطره اللهِ التی فَطَرَ الناسَ علیها لا تبدیلَ لخلقِ اللهِ ذلک الدین القیم و لکنَّ اکثر النّاس لا یعلمون»[2] «پس تو روی به جانب آیین پاک اسلام آور و پیوسته از طریق دین خدا که فطرت خلق را بر آن آفریده است پیروی کن که هیچ تغییری در خلقت خداوند نباید داد، این است آیین استوار حق و لکن اکثر مردم از حقیقت آن آگاه نیستند.»[3] بر طبق این دیدگاه اگر چیزی حرام شده قطعاً برای انسان مضرّ بوده و اگر چیزی واجب شده برای او لازم و مفید و ضروری است. در نتیجه ریشه قوانین الهی به نیاز خود انسان برمی‌گردد نه به خداوندی که کمال مطلق است و بی‌نیاز.[4] با این توضیح کوتاه که داده شده در مورد سؤال اول باید بگوئیم که نگاه کردن به نامحرم و صحبت کردن با او در چهارچوبی که اسلام تعیین کرده است هیچ اشکالی ندارد. از آنجایی که دختر و پسر دو جنس مخالف هستند، نسبت به یکدیگر جاذبه دارند و تعیین این ضوابط از سوی اسلام برای روابط دختر و پسر به خاطر این است که این روابط به حاکمیت شهوت بر روابط و اجتماع منجر نگردد. مثلاً در اسلام آمده که ارتباط کلامی با نامحرم به قصد لذّت نباشد. امّا برای ارتباط‌های ضروری با رعایت اصول و ضوابط اسلامی هیچ اشکالی ندارد.
جواب سؤال دوم:
ازدواج یک میثاق مقدس آسمانی است که دختر و پسر دو رکن اساسی این میثاق مقدس هستند. طبیعی است که دختر و پسر باید یکدیگر را انتخاب کنند و انتخاب بدون شناخت میسّر نیست و شناخت بدون ارتباط امکان پذیر نیست. از این رو اسلام به دختر و پسری که قصد ازدواج دارند اجازه داده که به صورت همدیگر نگاه کرده و خوب یکدیگر را ببینند. به این احادیث توجّه کنید:
1. مردی به حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ عرض کرد: آیا مرد می‌تواند به زنی که قصد دارد با او ازدواج نماید نگاه کند و مو و زیبائی‌هایش را ببیند؟ فرمود: در صورتی که در نگاه کردن قصد لذت‌جویی نداشته باشد مانعی ندارد.[5] 2. شخصی به امام صادق ـ علیه السّلام ـ عرض کرد: مردی قصد دارد با زنی ازدواج کند،آیا جایز است به او نگاه کند؟ فرمود: آری، زن نیز می‌تواند لباس نازک بپوشد تا مرد درست او را ببیند، زیرا مرد، زن را با قیمت سنگینی به دست می ‌آورد.[6] آری لازم و ضروری است که دختر و پسر یکدیگر را ببینند، اگر مورد پسند واقع شدند، رسماً به خواستگاری بروند و چه بسیار نمونه‌هایی که به خاطر دقت نکردن در این مسأله، ازدواج ناموفق و نافرجامی داشتند.
امّا در مورد صحبت کردن با نامحرم در امر ازدواج، اسلام باز این اجازه را داده که دختر و پسر با هم صحبت کنند و از آراء و افکار یکدیگر مطلع گردند.
در پایان تذکّر چند نکته لازم است:
1. باید قبل از انجام هر کاری نسبت به آن کار شناخت و آگاهی و اطّلاعات کافی به دست آوریم «بی‌گدار به آب نزنیم» مخصوصاً در امر مهمی مانند ازدواج؛
2. توجه به ملاک‌های اسلامی و انسانی در انتخاب همسر باید عمیقاً مورد توجه قرار گیرد؛
3. صحبت کردن دختر و پسر تنها راه شناخت نیست و باید قبول داشته باشیم که با صحبت کردن و نگاه کردن تنها بخشی از انتخاب را انجام داده‌ایم و چه بسیار کسانی که در صحبت بسیار خوش کلام امّا در عمل …
4. در انتخاب همسر علاوه بر استفاده از ارتباط کلامی و دیداری با خواستگار باید از شیوه‌هایی مانند: تحقیق و بررسی، استفاده از تجارب والدین و دیگر افراد دلسوز، مشورت و … نیز بهره گرفت.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. روابط اجتماعی دختران و پسران، چرا و چگونه؛ علی آذر تاج، رشت، انتشارات: نشر حق شناسی. 1381.
2. ازدواج آسان و شیوه همسرداری، محمّد محمدی اشتهاردی، انتشارات نبوی، چاپ اول، 1371.
3. آئینه ازدواج و روابط همسران، سید ضیاء الدین صدری، انتشارات: انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، تهران، 1373.

پی نوشت ها:
[1] . شجاعی، محمّد، درّ و صدف، انتشارات نشر محیی، چاپ اول، 1376، ص 25.
[2] . روم/30.
[3] . ترجمه الهی قمشه‌ای.
[4] . شجاعی، محمّد، همان، ص 26.
[5] . به نقل از امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1369. ص 912.
[6] . امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1369، ص 113.