ازدواج یکی از مراحل بسیار دقیق و حساس زندگی است، مرحلهای که در آن لازم است جوان را از جهت اقتصادی، شناختی، عاطفی، اجتماعی و … کمک کرد تا بتواند دست به گزینشی صحیح بزند. مرحلهای است که اگر با دقت و تأمل صورت نپذیرد به جای بهشت تفاهم، جهنم ناسازگاری را به همراه خواهد داشت. برای تشویق جوانان به امر ازدواج نیاز به یک بسیج همگانی داریم؛ یعنی همه افراد جامعه باید دست به دست هم بدهند تا امر تسهیل ازدواجب اتفاق بیفتد. در این نوشتار سعی شده به طور اختصار به هر کدام اشاره شود. در ضمن این بحث را از چند منظر بررسی میکنیم.
1. ساختار جامعه: مسئوولین نظام باید با فراهم آوردن امکانات، اعطاء وام ازدواج، تسهیل تهیه مسکن و یا اجاره ساختن فیلم و سریال مناسب، فراهم ساختن فرصتهای شغلی متناسب با تجربه و تحصیل افراد، جوانان را در این امر خطیر تشویق کنند. از جمله کارهای مفیدی که میتوانند انجام دهند این است که با دعوت کارشناسان و روان شناسان در برنامههای تلویزیونی و صدا و سیما به بیان فوائد تسریع در ازدواج بپردازند و ضررهای تأخیر ازدواج (اعم از روحی، عاطفی، اجتماعی، شخصیتی و …) را برشمارند و مردم را تشویق کنند تا از تشریفات و خرجهای اضافی در این امر کم کنند.
2. روحانیون: علماء میتوانند با بیان آیات و روایات مربوط به ازدواج، سنّت ائمه ـ علیه السّلام ـ در این امر، تشویق مردم به ازدواج آسان و … در این امر جوانان را تشویق کنند مثلاً در این روایات و آیات میخوانیم:
الف) جوانان بدون همسر را همسر دهید … اگر فقیر باشند خداوند با فضل و رحمت خود آنان را غنی و بینیاز میسازد.[1]
ب) پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند همسر بگیرید که به یقین رزق شما را زیاد میکند.[2]
ج) کسی که ازدواج را از ترس فقر و ناداری ترک کند همانا به خداوند گمان بد برده است؛ زیرا خداوند میفرماید اگر فقیر باشند خداوند با فضل و رحمت خویش آنان را بینیاز میسازد.[3]
3. باز شدن افقهای جدید[4]: انسان در اثر ازدواج احساس مسؤولیت بیشتری میکند و خود را مسؤول اداره زندگی جدید و تأمین معاش و حفظ آبروی خانواده میبیند. بنابراین تمام ابتکار و استعدادهای نهفته و پنهانی خود را به کار میگیرد. چشمههایی نو از درونش میجوشد. از سویی دیگر فشارهای جنسی، پریشانی تنهایی و احساس حقارتها و کمبودها در پرتو ازدواج و قرار گرفتن در کنار همسری مهربان و همدم و دلسوز از بین میرود. با بیان مطالب فوق میتوان جوان را نسبت به امر ازدواج دلگرم کرد (رشد ابعاد شخصیت و شکوفا شدن استعدادهای بالقوه).
4. کانون گرم خانواده: جوانی که تا به حال از کانون محبت والدین خود استفاده میکرده، برایش دشوار است که یک دفعه زندگیای مستقل را شروع کند. او هنوز به استقلال مالی نرسیده است و گاهی فکر پرداخت مخارج زندگی، اجاره و … او را به وحشت میاندازد بهتر است والدین با هم فکری خانواده عروس شرایطی را فراهم آورند که آنها در اوائل زندگی تحت حمایت والدین خود، زندگی جدید را شروع کنند و خانوادهها مثل سابق فرزند خودشان را حمایت عاطفی، مالی کنند تا زمانی که جوان بتواند شغل مناسب و مسکنی در خور شأن خود پیدا کند.
5. انتخاب همسر: گاهی والدین جوان را به حال خود رها میکنند، میگویند تو خود بزرگ شدهای خودت میدانی و خودت. این کار از چند جهت برای جوان دشوار است: یک: جوان برای شناخت تناسب همسر آینده نیاز به تجربههای بزرگان دارد تا بتواند همسر هم شأن خود را بیابد. دوم: او هنوز از نظر اقتصادی مستقل نشده و نیاز به حمایت دارد سوم: …
6. سنگاندازیهای والدین[5]: برخی از والدین بجای اینکه مشکل را حل کنند، با بهانهها و اشکال تراشیهای خود مانع تسریع در ازدواج میشوند؛ از جمله این کارها میتوان به مهریههای سنگین، تجملات، خرجهای سنگین، بهانه ادامه تحصیل و نداشتن ماشین، مسکن، و … اشاره کرد. در حالی که اگر ازدواج از تجملات و ولخرجیها به دور باشد و انتظارات والدین بیش از توان جوانان نباشد، جوانان در امر ازدواج تشویق خواهند شد.
7. بیان اجر و پاداش افرادی که در این راه کمک میکنند:
پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ میفرماید: خداوند به کسی که برای ازدواج دیگران اقدام کند، برای هر قدمی که بردارد و هر کلمهای که بگوید اجر و ثواب عبادت یک سال را که روزها روزهدار باشد و شبها نماز بخواند، به او عطا میفرماید.
یا در جایی دیگر از امام صادق ـ علیه السّلام ـ میخوانیم: «مَنْ زَوَّجَ اَعْزَباً، کان مِمَّن ینظُرُ الله الیه یوم القیامه»؛ یعنی کسی که انسان بدون همسری را همسر دهد خداوند در قیامت به او نظر رحمت و لطف میفرماید.[6]
8. تقویت واقع بینی: گاهی افراد بخاطر اینکه خیلی ایدهآل فکر میکنند ازدواج خود را به تأخیر میاندازند. آنها دنبال همسری میگردند که از هر لحاظ ایدهال و سرآمد باشد. باید به این افراد گفت که همان گونه که شما در فضایل کامل نیستید، انسانهای دیگر هم نقصهایی دارند و در واقع انسان های بدون نقص تنها معصومین ـ علیهم السلام ـ هستند: پس نباید در انتخاب وسواس زیاد به خرج داد؛ کما اینکه نباید بیگدار به آب زد.
9. نظر خواهی: گاهی تأخیر ازدواج به خاطر نوعی مخالفت با والدین است. اگر والدین بخواهند برای فرزندشان همسر مورد دلخواه خود را به اجبار انتخاب کنند و رضایت جوان را به صورت منطقی جلب نکنند، باعث مخالفت جوان خواهند شد. بجاست که والدین با گفتگویی صمیمانه و ارائه تجارب خود با زبانی مهربان و دلسوزانه از فرزندان خود نظر خواهی کنند و از ازدواجهای تحمیلی بپرهیزند.[7]
10. راههای دیگر: از جمله کارهای دیگری که میتوان برای تشویق جوانان انجام داد عبارتند از:
الف) ایجاد دورههای آموزشی.
ب) گسترش مراکز مشاوره ازدواج و خانواده.
ج) انتشار کتابهای مناسب برای جوانان و خانواده.
د)نگارش مقالات مناسب در مجلات و روزنامههای کثیرالانتشار.
ه ) و ……
11. بیان فوائد تسریع در ازداج و زیان تأخیر آن:[8]
الف) حفظ و تقویت ایمان و معنویات.
ب) بهره مند شدن از دوران شیرین و با نشاط نوجوانی.
ج) پاک ماندن از فسادها و انحرافات جنسی.
د) محفوظ ماندن از بیماری های عصبی و روانی (از نظر روانشناسی و روانپزشکی یکی از علت های عمده و اصلی پریشانی و عقدههای روانی و اخلاقی و ضعف های عصبی، بی همسری و فشاری جنسی و انحرفات جنسی می باشد. و از مؤثرترین و بهترین راههای درمان این بیماریها ازدواج با همسری مناسب است.)
12. وساطت: مؤمنان باید در معرفی افراد متدین به همدیگر تلاش کنند و سعی نمایند تا افراد هر چه بیشتر در تناسب و همتایی نزدیک تر شوند[9] (در سن، تحصیل، فرهنگ، دین، زیبایی، اخلاق، سیاست، اجتماعی و…) چه بسا افرادی که به خاطر عدم شناخت مورد مناسب سال ها ازدواج به تأخیر می افتند، با این کار مؤمنان هم از اجر و پاداش مربوط به وساطت در ازدواج بهره مند می شوند و هم در ایجاد محیطی سالم و دور از فساد کمک می کنند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری، پارسایان.
2. انتخاب همسر، آیت الله امینی، سازمان تبلیغات.
3. ازدواج آسان و شیوه های همسرداری، محمد محمدی اشتهاردی انتشارات نبوی.
4. خانواده متعادل، احمد صافی، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
پی نوشت ها:
[1]. نور/32.
[2]. مظاهری، علی اکبر، جوان و انتخاب همسر، انتشارات پارسایان، چاپ بیستم، 1383، ص 55.
[3]. همان، ص 55.
[4]. همان، ص 57.
[5]. صافی، احمد، خانواده متعادل، انتشارات اولیاء و مربیان، چاپ چهارم، 1376، ص 30.
[6]. جوانان و انتخاب همسر، ص 96 و 97.
[7]. خانواده متعادل، ص 40- 39. (اقباس)
[8]. جوانان و انتخاب همسر، ص 48 ـ 39 (اقتباس).
[9]. قرآن شریف نیز می فرماید: زنان پاک و عفیف برای مردان پاک و طیب اند و مردان پاک، شایسته زنان پاکند (نور/26).
