پیوند زناشویی از شیرین‌ترین پیوندها در روابط انسانها است و خانواده کانونی  برای امنیت، آرامش، مودت و آسایش هر زن و مرد است. برخورداری از همسر خوب و شایسته در زندگی، یکی از نعمت‌های بزرگ است که خداوند به بندگان خویش عنایت می‌کند و برای به دست آوردن چنین نعمتی، تعالیم عالی اسلام علاوه بر ملاک و معیارهای انتخاب همسر، رهنمودها و دستوراتی برای زندگی بهتر و شرافتمندانه بیان فرموده است و کسانی که در زندگی زناشویی دنبال سعادت و خوشبختی هستند، هم در انتخاب همسر و هم در نحوه تنظیم روابط جنسی، بایستی به این دستورات وتعالیم ارزشمند عمل کنند.

الف) مواردی که روابط جنسی با همسر حرام است:
1. زمانی که زن در عادت ماهیانه (حیض) می‌باشد. 2. زمانی که زن خون نفاس دیده است، یعنی بچه به دنیا آورده است. که تا زمان قطع شدن خون نفاس، روابط جنسی حرام است و گناه دارد.[1]3- درروزماه مبارک رمضان.

ب) کارهائی که موقع جماع (رابطه جنسی با هسمر) مکروه است. یعنی کارهایی که انجام آن حرام نیست و گناه ندارد ولی اثرات نامطلوبی روی کودک و همسران به همراه دارد.
1. جماع در جائی که آب برای غسل وجود ندارد. 2. حرف زدن موقع جماع مگر این که یاد خدا و دعا باشد. 3. نگاه کردن به عورت زن. 4. پشت به قبله یا رو به آن جماع کردن. 5. جماع کردن در جائی که بچه‌ای وجود دارد، (خوابیده یا بیدار). 6. در حال جماع لخت شدن و کاملاً برهنه بودن. 7. جماع بین اذان صبح تا طلوع آفتاب. 8. در پشت زن (دُبر) جماع کردن. 9. جماع در شب عید فطر و قربان. 10. جماع در شب چهارشنبه و 11. شکم پر و ایستاده جماع کردن.[2]

ج) کارهایی که موقع جماع مستحب است و ثواب دارد.
1. جماع کردن در زمانی که زن به آن تمایل دارد و ناراحت نیست. 2. با مقدمات شروع کردن؛ یعنی این که اول با زن ملاعبه و بازی و شوخی کند و او را آماده کند و بعد جماع نماید. 3. در حال جماع با وضو بودن و استفاده از بوی خوش برای هر دو طرف (زن و مرد). 4. بدون عجله جماع کردن یعنی جماع را با حوصله انجام دهد و اینکه عجله نداشته باشد. 5. با نام خدا و با دعا شروع کردن. 6. نظافت و آرایش برای هر دو طرف (زن و مرد) در حال جماع. 7. شب دوشنبه و سه شنبه و پنج شنبه و شب جمعه و روز جمعه بعد از عصر، ‌جماع خوب است. 8. زن و مرد هر کدام خود را با دستمال جداگانه پاک کنند و پرهیز از دستمال مشترک.

حقوق زن و مرد در مسائل زناشوئی:
زن باید همیشه در اختیار مرد باشد یعنی هر وقت مرد طالب عمل زناشوئی باشد، زن اطاعت کند، مگر این که عذر شرعی داشته باشد (مثل مریضی یا عادت و غیره) و زن حق ندارد در مسائل زناشوئی نافرمانی کند و البته مرد هم باید مراعات حال زن را بکند و مواقعی که زن آمادگی ندارد، نزدیک او نشود.[3]

وظایف اخلاقی زن و مرد نسبت به همدیگر:
روابط همسران به مسائل جنسی خلاصه نمی شود، بلکه در موارد دیگر نیز زن و مرد نسبت به همدیگر وظایفی دارند که باید آنها را مراعات کنند. در غیر این صورت زندگی آنان از صفای لازم برخوردار نخواهد بود و چه بسا به مشکل نیز مواجه خواهد شد.

الف. وظایف مرد نسبت به زن
1. خوش اخلاقی؛ 2. مدارا و مهربانی؛ 3. ترحم و نوازش؛ 4. پرهیز از توهین؛ 5. پرهیز از تنبیه؛ پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند: هر کسی به صورت زنش سیلی بزند، خداوند به مالک جهنّم دستور می‌دهد تا هفتاد سیلی به او بزنند.[4] 6. پرهیز از فرمانهای بی‌جا؛ 7. تلاش در راه رفاه خانواده؛ 8. خریدن هدیه برای خانواده؛ 9. آراستگی؛ 10. حفظ غیرت و آبرو؛ 11. پرهیز از ترشروئی؛ 12. عفو و گذشت از تقصیر همسر؛ 13. حضور در جمع صمیمی خانواده و گفتگو با آنان.

ب. وظایف زن نسبت به مرد
1. هماهنگی با شوهر؛ 2. مهر و محبّت؛ 3. پرهیز از ناسپاسی و لجاجت؛ 4. خودداری از آزار همسر؛ 5. احترام و فرمانبرداری؛ 6. پرهیز از منت گذاشتن به همسر؛ 7. پرهیز از خشونت و بداخلاقی؛ 8. آرایش برای شوهر؛ 9. کمک به همسر؛ 10. پرهیز از نگاه به نامحرم؛ 11. خوشبو کردن خود برای همسر؛ 12. سپاسگزاری و تشکر از همسر؛ 13. قهر نکردن؛ 14. پرهیز از لباس و زیور نامناسب در بیرون خانه؛ 15. تأمین امنیت روحی و روانی همسر و درک او.[5]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. غلامعلی افروز، روانشناسی همسران برتر، انجمن اولیاء و مربیان، 1377.
2. ضیاء الدین صدری، آئینه ازدواج و روابط همسران، انجمن اولیاء و مربیان، 1373.
3. حسین مظاهری، اخلاق در خانه، انتشارات رئوف، 1370.
4. سید علی اکبر حسینی، اخلاق در خانواده، انتشارات اسلامی، 1369.

پی نوشت ها:
[1] . رساله عملیه، مراجع معظم تقلید.
[2] . حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، انتشارات اسلامیه، 1384 ق، ج14، باب نکاح.
[3] . موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، بی‌تا، ج3.
[4] . مستدرک الوسائل، ج 14، ص 250.
[5] . معاونت آموزشی دفتر تبلیغات اسلامی، ره توشه راهیان نور، 1375.