مقدّمه: هدف ازدواج از نظر اسلام تنها ارضای غریزه جنسی نیست بلکه علاوه بر آن انس و آرامش روانی، حفظ عفّت و مصونیّت از گناه، تولید و تکثیر نسل، سلامت جسم و روان و امنیّت اجتماعی نیز از دیگر اهداف ازدواج است. از آنجا که خداوند تبارک و تعالی هر غریزه ای را که در انسان قرار داده است برای ارضای صحیح آن نیز دستوراتی را فرموده است، برای غریزه جنسی که خداوند در وجود هر زن و مردی قرار داده، دستوراتی در قالب حلال و حرام و مستحب و مکروه نسبت به آن داده است. این آداب و دستوراتی که پیرامون ازدواج و آمیزش جنسی بیان کرده با توجّه به همان اهداف است یعنی هم بهداشت روانی ازدواج را در نظر گرفته تا زن و مرد از طریق این رفتار به سکون و آرامش روانی و اوج لذّت مشروع دست یابند و هم حفظ عفّت و سلامت نسل و مسائل بهداشتی را مورد توجّه قرار داده است.

مستحبّات هنگام آمیزش:
1. گفتن ذکر خدا و پناه بردن به او از شرّ شیطان.
2. زن و مرد هنگام آمیزش با طهارت باشند.
3. جماع در شبهای مخصوص باشد. (که بحث آن در ذیل خواهد آمد)
4. مستحب است که دستمال زن و مرد از یک دیگر جدا باشد اگر دستمالشان یکی باشد دشمنی و نفرت به بار می آورد و ممکن است به جدایی و طلاق نیز بکشد.[1]

اوقاتی که عمل جماع مستحب و مطلوب است:
1. شب دوشنبه که در پی آن فرزند، حافظ کتاب خدا و راضی به آنچه برایش قرار داده می شود.
2. شب سه شنبه که در اثر آن بعد از سعادت اسلام، شهادت روزی او می شود خداوند او را با مشرکین عذاب نمی‌کند، دهانش خوشبو و دلش رحیم و جوانمرد خواهد بود و زبانش از دروغ و غیبت و تهمت پاک می ماند.
3. شب پنج شنبه که در پی آن فرزند از حکماء و عالمی از علما خواهد شد.
4. روز پنج شنبه هنگام زوال که در پی آن شیطان به او نزدیک نگردد تا پیر شود.
5. شب جمعه که بچه خطیب و سخنگو خواهد شد.
6. روز جمعه بعد از عصر که آن فرزند از دانایان مشهور خواهد شد.
7. شب جمعه بعد از عشا که امید است آن فرزند از ابدال (شبیه والدین) باشد.
8. شب اول ماه رمضان.[2] نکته: در روایات اشاره شده است که گاهی اوقات جماع در حدّ اعتدال، باعث فروکش کردن حرارت بدن و تعادل مزاج و آرامش می گردد.[3] رفع شبهه: اگر در روایات به حافظ قرآن شدن، فیض شهادت، خطیب شدن و … اشاره شده به معنی حتمی الوقوع بودن آن نیست و این اشاره به این است که اگر شرایط دیگر نیز مساعد باشد این زمینه در او وجود دارد و راحت به این مسائل می رسد. به عنوان مثال اگر کشاورزی بگوید در این زمین گندم خوب به بار می آید منظور این است که اگر دانه های کاشته شده مرغوب باشد، به موقع آبیاری گردد، علف های هرز زیاد نروید و شرائط آب و هوایی مهیّا باشد و… گندم خوبی خواهد داد (پس زمین خوب زمینه مساعد و مناسب است).
چیزهایی که هنگام آمیزش مکروه است
1. آمیزش در خانه ای که فرزندی صدای آنها را می شنود یا آنها را می بیند و یا نفس آنها را می شنود که باعث زناکار شدن فرزند ناظر خواهد شد و آن بچه هرگز پرهیزگار نخواهد شد.
2. عریان نزدیکی کردن.
3. پشت به قبله و رو به قبله آمیزش کردن.
4. صحبت کردن در حین نزدیکی به غیر از ذکر خداوند.
5. نگاه کردن به فرج زن هنگام نزدیکی.
6. جماع در شبی که قصد سفر دارد.
7. خضاب کردن که موجب می شود فرزند مُخَنَّث (مرد زن صفت) شود.
8. نزدیکی با همسر خود با تصوّر و شهوت به زن دیگر، که باعث دیوانگی فرزند می شود.[4] 9. نزدیکی در زیر درخت میوه دار.
10. در بین راه یا در داخل کشتی که لعنت خداوند و ملائکه را در پی دارد.
11. بعد از احتلام و قبل از وضو یا غسل که می تواند سبب دیوانگی فرزند شود.
12. ایستاده نزدیکی کردن که در نتیجه آن فرزند در رختخواب بول می‌کند
13. بی وضو بودن زن باردار در هنگام آمیزش که در اثر آن فرزند کوردل و خسیس می شود.
14. نزدیکی در پشت بام که بچه ریاکار، منافق و بدعت گذار خواهد شد.
15. نزدیکی در مقابل تابش مستقیم نور خورشید که در نتیجه آن فرزند فقیر خواهد بود تا زمانی که بمیرد.[5] 16. نزدیکی در زیر آسمان.
17. نزدیکی در سفری که آب برای غسل کردن پیدا نشود.
18. نزدیکی در حالی که انگشتری در دست داشته باشد که نام خدا به آن است.
19. وطی کردن در دُبُر (پشت) زن که برخی از علماء کراهت شدید و برخی در حدّ حرام می دانند.[6] اوقاتی که عمل جماع مکروه است:
1. بین طلوعین.
2. بعد از غروب تا رفتن سرخی طرف مغرب.
3. شب خسوف (ماه گرفتگی).
4. روز کسوف (خورشید گرفتگی).
5. شب و روزی که درآن بادهای سیاه سرخ و زرد بوزد.
6. هنگام زلزله.
نکته: در رابطه با اثر جماع در شش مورد فوق آمده که پدر و مادر در فرزند خود چیزی که دوست دارند نمی بینند.
7. در اول ماه (غیر از ماه رمضان) نیمه ماه و آخر ماه.
8. هنگامی که آفتاب طلوع می کند و زرد باشد.
9. بعد از ظهر که در اثر آن فرزند لوچ خواهد شد.
10. بین اذان و اقامه که فرزند حریص به خونریزی خواهد بود.
11. شب عید فطر که فرزند شرور خواهد شد.
12. شب عید قربان که فرزند شش انگشتی یا چهار انگشتی خواهد بود.
13. شب نیمه شعبان که فرزند شوم و در صورتش نشان سیاهی خواهد بود.[7] 14. ساعات اوّل شب که فرزند ساحر خواهد بود و دنیا را بر آخرت بر می گزیند.
15. زمانی که قمر در عقرب باشد. (برای دانستن این اوقات می توان از تقویم های نجومی استفاده کنید.)
16. زمانی که تحت شعاع باشد. که برای دانستن این دو زمان (16 و 15) می توان به تقویم نجومی رجوع کرد.[8] رفع شبهه: در بحث مکروهات، اگر از شرور شدن بچه، نابینایی، حریص شدن، ساحر شدن و …. بحث شده است به معنی حتمی الوقوع بودن این صفات نیست بلکه به این معنی است که زمینه رشد این صفات در آنها وجود دارد که اگر شرایط دیگر دست به دست هم دهند و با این زمینه مساعد همراه شود آن صفت و عیب تحقّق پیدا خواهد کرد و اگر مراقب باشند و بخواهند جبران کنند می توانند این زمینه بد را با اختیار خود از میان بردارند و صفات مثبت را در خود تقویت کنند. البته بیشتر به زمانی که زن و شوهر قصد انعقاد نطفه دارند مربوط می شود. برخی از علماء برای رهایی از این عیوب رعایت مسائل فوق، صدقه دادن و دعا را توصیه می کنند.

مواردی که آمیزش حرام است
1. زمانی که زن حائض باشد.
2. زمانی که زن با خون نفاس (خونی که بعد از زایمان زن به مدت 3 الی 10 روز می بیند) باشد.
3. و بعد از پاک شدن از خون حیض یا نفاس و قبل از غسل کردن نزدیکی را بعضی از علماء حرام می دانند.[9] چند نکته:
همان طور که می دانید ارضای غریزه جنسی در ازدواج، هدف نهایی نیست بلکه مسیری است برای تولید نسل و تربیت فرزندان صالح که در عوض تحقق این مهم لذت و آرامش روانی نصیب زن و مرد می شود، علاوه بر رعایت احکام بیان شده توجه به برخی موضوعات، زمینه را برای بهره وری و لذت بیشتر از این ارتباط فراهم می سازد. از جمله اینکه زوجین در رفتارهای جنسی به نیازهای همسر خویش توجه نمایند. زیرا ناکامی زن یا مرد در ارتباط جنسی ناقص ممکن است موجب تنش و رفتارهای ناسازگارانه در روابط گردد. نظر شما را به برخی از این موارد جلب می کنیم:
1- عدم توجه به نیاز جنسی یکدیگر
رسول خدا (صل الله علیه و آله) عدم رعایت مقدمات آمیزش را ظلم شمرده‌اند و فرمودند: ثَلَاثَهٌ مِنَ الْجَفَاء … مُوَاقَعَهُ الرَّجُلِ أَهْلَهُ قَبْلَ الْمُدَاعَبَهِ (وسائل‏الشیعه،20/119)؛ سه چیز ظلم است … یکی از آن‌ها آمیزش مرد با همسر خود می‌باشد بدون این که از طریق بازی و شوخی او را آماده کرده باشد. رسول خدا خطاب به زنان فرمودند:  لِلنِّسَاءِ لَا تُطَوِّلْنَ صَلَاتَکُنَّ لِتَمْنَعْنَ أَزْوَاجَکُنَّ  (وسائل‏الشیعه،20 /165)؛ زنان نباید به خاطر جلوگیری از استمتاع شوهران خود نماز خود را طولانی کنند.
2- عدم زینت زوجین برای یکدیگر
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:  اگر زن برای شوهرش آرایش نکند، نزد او پذیرفته نخواهد شد[10].
3- عدم توجه به احکام شرعی و توصیه های بهداشتی
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: لباسهایتان را بشویید و موهایتان را اصلاح کنید و خود را برای زنانتان زینت کنید و نظافت را رعایت نمایید چرا که بنی اسرائیل این موارد را رعایت نکردن و زنانشان [به خاطر عدم ارضای جنسی] زنا کار شدند[11]. از امام صادق (علیه السلام) در مورد نزدیکی با زنان از “دبر سؤال شد امام فرمودند: زن موجب سرگرمی است آن را اذیت نکنید[12].

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ریحانه بهشتی، سیما میخبر نشر نور الزهراء 1382.
2. حلیه المتقین، علامه مجلسی، نشر فکر آوران 1380.

پی نوشت ها:
[1] . موسوعه احکام الاطفال و ادلتها، مرکز فقه الأئمه الطهار، چاپ اول، 1425ه‍، ص87 تا 98 اقتباس.
[2] . میخبر، سیما، ریحانه بهشتی، نشر نورالزهراء، چاپ سوم، 1382، ص50 و 51.
[3] . مجلسی، محمدباقر، حلیه المتقین، ناشر فکر آوران، چاپ اول، 1380، ص100.
[4] . احکام الاطفال و ادلتها، ص87 و 98 اقتباس.
[5] . ریحانه بهشتی، ص 49 و 50.
[6] . حلیه المتقین، به ترتیب از ص 99-96-101-94.
[7] . ریحانه بهشتی، اقتباس از ص51 تا 53.
[8] . حلیه المتقین، اقتباس از ص94 تا 101.
[9] . حلیه المتقین، ص94.
[10] ح 509: رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم: لو لا أن المرأۀ تصنع لزوجها لصلفت عنده.
[11] رسول الله –ص: اغسلو ثیابکم و خذوا من شعورکم و استکانوا و تزینوا و تنظفوا فإن بنی اسرائیل لم یکونوا یفعلون ذلک فزنت نساؤهم. (حدیث 514)
[12] عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ إِتْیَانِ النِّسَاءِ فِی أَعْجَازِهِنَّ قَالَ هِیَ لُعْبَتُکَ فَلَا تُؤْذِهَا (وسائل‏ الشیعه20/144)