برای تشخیص درست مشکلات روانی اطلاعات بیشتری نیازاست.ازآنجا که اطلاعات لازم ازجمله سن کودک، مدت این بیماری و…دراختیار ماقرار نگرفته است،ارائه راهکاردقیق ومناسب شماامکان پذیر نیست. لذامابه ذکرکلیاتی دراین زمینه می پردازیم.
الف) علت ترس در کودکان:
ترس در کودکان تا حدودی طبیعی است. کودکان نسبت به صداهای شدید و غیرمنتظره واکنش نشان می‌دهند، کودکان از غریبه‌ها می‌ترسند، ترس از حیوانات نیز برای بیشتر بچه‌ها عادی است. ترس از تاریکی برای چند سال ادامه می‌یابد ولی ممکن است قبل از رسیدن بچه به سن هشت سالگی یا نه سالگی کمتر شود. هر سنی ترسهای مخصوص به خود را دارد. یکی از ترسهای فراگیر در زندگی کودکان ترس از مدرسه، شرکت در اجتماع و رفتن به جاهای شلوغ و پر سرو صدا است.[1]
در این که علت ترس کودکان چیست، تحقیقات زیادی انجام شده است، برخی عوامل زیستی و فیزیولوژی را در ایجاد ترس کودکان دخیل دانسته و عده‌ای نیز معتقدند که ترس در اثر یادگیری و تقلید ایجاد می‌شود. به هر حال، چه این که علت ترس کودکان عوامل زیستی باشد یا یادگیری از محیط، در هر دو صورت آن چه مهم است این است که والدین و اطرافیان باید به گونه‌ای با کودک برخورد کنند که ترس آنها به صورت طبیعی از بین برود. اگر والدین روش مناسب را به کار نگیرند، ترس کودکان ممکن است ادامه پیدا کند و به صورت یک مشکل و اختلال رفتاری ظاهر شود. بسیاری از افرادی که در بزرگسالی دچار ترس و اضطراب هستند و از تاریکی، جاهای بلند، محل‌های شلوغ و… می‌ترسند، به خاطر آن است که ترس آنها در دوره کودکی به صورت صحیح و مطلوب از بین نرفته و به مرور زمان به یک بیماری تبدیل شده است.
ب) روش درمان ترس:
با توجه به آن چه گذشت، ترس فرزند شما از رفتن به حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ که محل شلوغ و پر رفت و آمدی هست، در این سنّ کاملاً طبیعی است و هیچ جای نگرانی ندارد.[2]
آن چه مهم است این است که شما باید به گونه‌ای عمل کنید که ترس آنها به مرور زمان و به صورت طبیعی از بین برود.
با توجه به آن که شما از خادمین حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ هستید و بودن در آن جا نوعی شغل و کار برای شما به حساب می‌آید و همیشه در حرم هستید، ممکن است این مسأله خود به نحوی نگرش منفی در فرزندان شما ایجاد کرده باشد و عدم علاقه فرزندان به حرم تحلیل دیگری داشته باشد.
کودکان دوست دارند که پدر و مادر آنها همیشه همراه‌شان باشند. زودتر از سر کار بیایند و لحظاتی به بازی و تفریح با آن ها بپردازند یا به پارک بروند. حالا اگر پدر یا مادر کمتر به کودکان رسیدگی کنند، و دیر از سر کار بیایند آن هم خسته و ناراحت، در این صورت کودک از شغل و کار پدر و مادر و جایی که آنها مشغول کار هستند، نیز متنفر می‌شوند. چون احساس می‌کنند که اگر پدرم این شغل را نمی‌داشت و به اینجا نمی‌رفت، بهتر می‌توانست به ما رسیدگی کند و همراه ما باشد. احتمال دارد، شغل شما باعث دلزدگی فرزندانتان از حرم شده باشد.
احتمال دیگر این است که شاید وقتی فرزندان خود را به حرم برده‌اید، خاطره بدی دارند و یا شما مشغول کار شده و کمتر به ایشان رسیدگی کرده‌اید.
عامل هر چه باشد، مهم نیست. آن چه مهم است این است که بعد از این باید شیوه‌هایی را به کار گیرید که فرزندان شما به حرم علاقه‌مند شوند. بنابراین توصیه‌های زیر را در نظر داشته باشید:
1. نباید انتظار داشت که کودکان همان تصور و شناخت و علاقه‌ای را به حرم داشته باشند که ما داریم. ما به عنوان افراد بزرگسال، شناخت بهتری نسبت به امام رضا ـ علیه السلام ـ و ثواب زیارت آن حضرت داریم و به همین قصد به زیارت می‌رویم، امّا شناخت کودکان در این سن بسیار محدود و سطحی است.[3] آنها معنی زیارت و ثواب را دقیقاً نمی‌دانند. چه بسا زیارت رفتن را نوعی بازی و سرگرمی و تفریح برای خود بدانند. همان طور که نماز خواندن کودکان نیز واقعی و دقیق نیست و آن را نوعی بازی و سرگرمی می‌دانند.
2. فرزندانتان را به زور و با اکراه و اجبار به حرم نبرید زیرا این کار باعث می‌شود آنها از حرم به کلی دلزده شوند.
3. اگر می‌دانید که فرزندان شما علاقه‌ای به حرم ندارند، بیش از اندازه به حرم نبرید.
4. برای آن که فرزندان شما به حرم علاقه مند شوند، آنها را برای حرم رفتن مجبورنکنید.بلکه باظرافتهایی سعی کنیدخاطرات خوشی ازحرم برای اوایجادکنیدمثلا حرم رفتن رابا منزل یکی از دوستان، پارک، یا جای دیگری که مورد علاقه فرزندان شما است هماهنگ کنید. یا وقتی مشغول کار هستید، به منزل زنگ بزنید که فرزندان شما به حرم بیایند تا از آنجا خانه یکی از دوستان بروید. وقتی فرزندان شما به حرم آمدند هدیه‌ای به آنها بدهید، و… این گونه رفتارها باعث می شود که فرزندان شما کم کم به حرم علاقمند شوند.
امید است با رعایت این نکات بتوانید فرزنداتان را نسبت به حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ علاقمند نموده و با تربیت درست او، فرزند سالمی تحویل جامعه دهید. پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید: «اکرموا اولادکم، احسنوا آدابهم»؛ فرزندان خود را گرامی بدارید و با آداب نیکو با آنها معاشرت کنید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مارگارت، هاید، ترس و ترسهای مرضی، ترجمه: شمسی زند، انیس، 1373.
2. هلموت یونکر، روان شناسی ترس، ترجمه: طوبی کیان بخت، انتشارات یگانه، 1373.
3. عبدالکریم پاک نیا، تربیت در سیره و سخن امام حسن مجتبی، انتشارات هجرت، چ اول، 1382.
4. پرنگل، نیازهای کودکان، ترجمه: نیره ایجادی، انتشارات رشد، چ اول، 1380.
پی نوشت ها:
[1] . هلموت یونکر، روان شناسی ترس، ترجمه: طوبی کیان بخت، انتشارات یگانه، 1373، ص 41 ـ 48.
[2] . مراجعه شود به: مارگارت هاید، ترس و ترسهای مرضی، ترجمه: شمس زند، نشر انیس، 1373، بخش 3.
[3] . دورتی جی، سینگر، تحول فکر در کودکان، ترجمه: پرویز شریفی، نشر روان سنجی، چاپ اول، 1380، فصل دوم.
