نویسنده: حسن حسن لو

نسخه درمانی رذیله چشم چرانی از نگاه ائمه معصومین (علیهم السلام)
آن طور که در احادیث آمده پیامبر (ص) یکی از راه های مؤثر در کنترل نگاه و ارضای صحیح غریزه جنسی را ازدواج بیان فرمودند. پیامبر (ص) فرمودند: «ای گروه جوانان! هر یک از شما که قدرت ازدواج دارد، حتماً اقدام کند زیرا این بهترین وسیله است که چشم را از نگاه های آلوده و شما را از بی عفتی محافظت می کند.» پیامبر (ص) در حدیث دیگری پس از آن که جوانان را به ازدواج ترغیب می کنند، می فرمایند: «و من لم یستطع فلیصم فان الصوم به وجاء/هر کس قدرت بر ازدواج ندارد، روزه بگیرد. زیرا روزه نیروی غریزه را تضعیف می کند». ائمه معصومین (علیهم السلام) راه درمان چشم چرانی را توجه به آثار و فوایدی که با چشم پوشی نصیب انسان می شود می دانند. از جمله امام علی (ع) که می فرمایند: «کسی که چشم فرو بندد، دلش را صفا داده است». انسان با چشم چرانی احساس آرامش نمی کند چرا که احساسات و غرایز شهوانی تمام نشدنی و سیری ناپذیرند و نفس اماره انسان را به بدی و زشتی هرچه بیشتر وادار می کنند. پیامبر (ص) می فرمایند: «مسلمان چشم خود را از زن نامحرم فرو نمی بندد مگر آن که خداوند شیرینی عبادتش را در دل او ایجاد می کند». امام صادق(ع) نیز می فرمایند: «کسی که نگاهش به زن نامحرمی بیفتد چشمش را به سوی آسمان افکند یا نگاهش را فروبندد، خداوند حورالعین را به ازدواج او درمی آورد.»

استاد شهید مرتضی مطهری

از نفس مراقبه کنیم
استاد مطهری در کنترل رذیله چشم چرانی این گونه نوشته اند: «فلسفه چشم چرانی جز این نیست که فرد با تمرکز نگاه، تخیلاتش را به خدمت می گیرد و در دنیای خیالات به هوسرانی می پردازد. بنابراین آنچه نگاه را لذت آفرین می کند، تخیلاتی است که فرد به وسیله نگاه در درون خود می پرورد.» امام علی (ع) می فرمایند: «کسی که در اطراف گناه بسیار بیندیشد، سرانجام به آن گناه کشیده خواهد شد». بنابراین با سلاح مراقبه و مواظبت و آمادگی درونی و نفسانی و توکل و سپردن دل و روح خود به خداوند می توان از دستبرد شیطان محفوظ ماند.
علاوه بر این، اگر انسان با وجود مواظبت و پاسداری از دل و چشمش گاهی فریب خورد و نگاهی نابجا کرد، می تواند با توبه فوری این خطا را جبران کرده و اثر سوء آن را از جان و روحش پاک کند. هرچند این افتادن و برخاستن و خطا کردن و توبه کردن نیز تکرار شود، از پای نیفتد و نهراسد تا به درجه ای برسد که احساس کند مالک و اختیاردار نفس و اعضا و چشم خود شده و می تواند به راحتی از دیدن ناروا چشم فرو بندد. مهم این است که نگاه حرام به صورت عادت در نیاید و قبح آن شکسته نشود. یعنی باید هوشیار باشد و از دل و چشم خود نگهبانی کند و اگر گرفتار خطا شد، با سلاح توبه دشمن را ناکار کند».

آیت الله مجتهدی

نگاه پاک داشته باشیم
حجت الاسلام برخوردار به نقل از استادش آیت الله مجتهدی در خصوص راه درمان چشم چرانی این گونه توضیح می دهد: «بهترین راه برای درمان چشم چرانی، بازداشتن نگاه از تیزی و خیره شدن است».
بنابراین بهتر است نگاه را وسعت دهیم تا از تمرکز و نگاه خیره به نامحرم دور بمانیم. حضرت علی (ع) نیز می فرمایند: «کسی که چشم خود را پایین اندازد، دلش آسوده گردد، تأسف کمتر خورد و از نابودی در امان ماند». همچنین می فرمایند:‌«هرکه نگاهش پاک باشد، اوصافش نیکو شود»، «کسی که عنان چشم خود را رها کند، زندگی اش را به زحمت می اندازد»، «کسی که نگاهش پیاپی باشد، حسرت هایش دائمی و پیاپی خواهد بود»، همچنین می فرماید: «بسا هوسی از نیم نگاهی حاصل است». راه حل دیگر، توجه به این فرمایش مولای متقیان است که فرمودند:‌ «هر گاه یکی از شما زنی را دید که جمال او شما را به تعجب واداشت و جذب کرد، پس نزد همسرش رود، که همان را در او می یابد و نباید (با نگاه و ادامه آن) برای شیطان بر خود راهی قرار دهد و باید چشم خود را از آن برگرداند».

علامه طباطبایی

نگاه نکنید، تا نگاه نکنند!
آیت الله محمدهادی فقهی از شاگردان برجسته علامه طباطبایی به نقل از استاد بزرگوارش درباره راه درمان چشم چرانی می گوید: «راه حل اصلی برای غلبه بر چنین رذیلت های اخلاقی، توجه به تقواست». علامه طباطبایی برای به کار بردن هرچه بهتر مسائل اخلاقی، شاگردانش را به تقوا سفارش می کردند. در قرآن نیز بارها و بارها در مورد مسئله تقوا و متقین صحبت به میان آمده. در سوره شمس می خوانیم که خداوند متعال بعد از چند بار قسم خوردن، مسلمانان را به تقوا دعوت می کند. برای اجتناب از چشم چرانی، تقوا پیشه کردن بهترین راه کار است. به طور کلی داشتن تقوا کمک می کند که تمام صفات ناشایستی که در انسان وجود دارد از بین برود». در حدیثی از معصوم (ع) آمده:‌ «اگر کسی نگاهش را از نامحرم به زمین اندازد، به اندازه خاک ها و شن های هفت عمق از زمین گناه از او محو شده و ثواب نوشته می شود و اگر نگاهش را به آسمان برگرداند تا جایی که چشمانش کار می کند برای او حسنه نوشته می شود».

آیت الله بهجت

با حضور قلب نماز بخوانیم
آیت الله بهجت در خصوص چشم پوشی از نامحرم و مهار غریزه جنسی در کلاس های خود به صورت پراکنده درباره این موضوع توصیه هایی داشت؛ «نمازهای خود را کاملاً با توجه و حضور قلب و دقت کامل بخوانید، زیرا نماز بزرگ ترین عامل بازدارنده از کژی هاست و میزان قبولی نماز هر کس متناسب با قوت بازدارندگی آن از فحشاست؛ بنابراین هر قدر نماز بهتر باشد، دیگر اعمال نیز بهتر خواهند بود و هر اندازه نماز از حقیقت اصلی اش دور شود، دیگر کنش ها نیز به سمت اهنجاری خواند رفت. نسبت به موارد عدم تخلف، خدا را سپاس کنید و در موارد تخلف، استغفار و خود را تنبیه و سرزنش کنید و تصمیم جدی تری برای مجاهده با نفس در روز بعد بگیرید. از خلوت با نامحرم یا سخن گفتن بیهوده خودداری کنید. از فکر کردن، تصور و تخیل جنس مخالف و مسائل جنسی خودداری کنید».

آیت الله شهید دستغیب

به اهل بیت (علیهم السلام) توسل کنیم
طبق نظر آیت الله شهید دستغیب، برای کنترل نگاه باید اندیشه را از نفوذ افکار شیطانی دور نگه داشت. زیرا گام نخست در انحراف، فکر کردن درباره آن است. اگر انسان بفهمد بسیاری از آلودگی ها و انحرافات از یک نگاه ناروا که نگاه های بعدی را به دنبال داشته استغفار و توبه ای همراه آن نبوده، سرچشمه گرفته خود را دچار آن عاقبت شوم نمی کند».
شهید دستغیب در کتاب گناهان کبیره خود راه درمان چشم چرانی را این گونه بیان کرده است: «اگر انسان از نظر علمی و بینش به خوبی درک کند که عالم محضر خداست و باور کند که هیچ امری از اعمال و حرکات ما از دید الهی پنهان نیست و این مطلب را بارها به خود بفهماند و به نفسش تلقین کند تا به مرحله باور قلبی برسد، دیگر ترک خلاف و عملی که موجب ناخشنودی خداوند می شود کاری ممکن و شدنی خواهد شد».
راهکارهای دیگر نیز مثل پرهیز از عوامل تحریک زا، دقت در دوستیابی، تقویت اراده و تأمین نیازهای جنسی از راه ازدواج وجود دارد که کمک بزرگی در حل این مشکل خواهد بود. در ضمن استمداد از پروردگار و توسل به اهل بیت علیهم السلام) امری ضروری است.

محمد مهدی ری شهری

به ثواب ترک گناه فکر کنیم
محمدمهدی ری شهری در کتاب «میزان الحکمه» راه های درمان چشم چرانی را این طور بیان کرده: «راهکار اول توجه به زیان های دنیوی و آخرتی نگاه است که از جمله آن تهییج شهوات و ورود به دنیای فساد، ناراحتی اعصاب و حسرت دائمی است». اگر انسان عاقل به این زیان ها توجه کند، از نگاه حرام و چشم چرانی پرهیز می کند. راه حل دیگر توجه به فواید ترک گناه است. به همان اندازه که نگاه به نامحرم و چشم چرانی ضرورت دارد، بیشتر از آن چشم پوشی و ندیدن صحنه های حرام، پاداش و ثواب دارد. امام علی (ع) می فرمایند: «غُضّوا ابصارکم تَرَوْنَ العَجائِب/ چشم های خود را فرو بندید تا عجایب (عالم معنی) را مشاهده کنید». همچنین امام صادق (ع) می فرمایند: «کسی که برای خدا، و نه غیرخدا نگاه به نامحرم را ترک گوید به دنبالش خدا شیرینی ایمان را به او می چشاند».
از بهترین راه های چشم برداشتن از حرام، حاضر و ناظر دانستن ناظر آگاهی است که بر همه اعمال آشکار و نهان ما احاطه دارد و از سرّ ضمیرها مطلع است و هم اوست که فردای قیامت حسابرس و حاکم است. خداوند در قرآن می فرماید: «خدا از خیانت چشم ها آگاه است».

حجت الاسلام محسن قرائتی

خود را در محضر خدا بدانیم
محسن قرائتی نیز برای درمان رذیله چشم چرانی چند راهکار ارائه داده.او در کتاب گناه شناسی خود نوشته: «اگر انسان بداند کنترل نگاه چه آثار و برکاتی دارد، به طور قطع بر ادامه آن تشویق خواهد شد. کسی که بداند چشم چرانی چه پیامدهای ناگوار و عواقب سوء و وخیمی دارد، مسلماً به ضرر خود اقدام نکرده و نگاهش را کنترل خواهد کرد. پیامبر (ص) می فرمایند: «کسی که چشمش را از حرام پرکند، خداوند روز قیامت چشمش را از آتش پر خواهد کرد، مگر آن که توبه کند و برگردد». خود را همواره در محضر حق تعالی دانستن و او را به یقین در همه حال مراقب و بینای به افعال خود نگریستن، مانع از انجام این گناه می شود. انسان عاقل هرگاه فکر گناه و وسوسه آن به ذهنش آمد، بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج کرده و توجه خود را به خدا و امور شریفه مشغول می کند. جدیت و موفقیت در این امر پیروزی بزرگی است. در واقع دفع شیطان نفس از همان خاکریز اول است».
منبع: نشریه همشهری آیه سال چهارم شماره 2..