روانشناسان معتقدند که اراده مظهر شخصیت انسان است.[1] شما اگر به یک مجموعه و یا به یک کلاس درس که همگی آنها در ظاهر مثل هم هستند نگاه کنید آینده این مجموعه را اراده و همت آنها معلوم خواهد کرد. اختلاف و تفاوت در زندگی آنها، بدی و خوبی و خیلی از چیزها را ظواهرشان ایجاد نمی کند بلکه درون آنها بوسیله اراده خوب و بد و ناموفق و موفق درست می کند.
چگونه اراده قوی داشته باشیم؟
به طور کلی این چهار مرحله‌ای را که خواهیم گفت اگر رعایت کنید اراده شما آشکارتر و تقویت می شود:
1. توانایی های بالفعل و بالقوه خود را بشناسید:
یعنی موقعیت خانوادگی، اجتماعی، شغلی، وضعیت جسمانی و حالات روانی، کارهایی که می توانید انجام دهید و استعدادهایتان. بطور کلی شرایط زندگی خویش را به دقت ارزیابی و مطالعه کنید.
2. هدف های دراز مدت خود را مشخص کنید،
از خود بپرسید می خواهم چه نوع زندگی داشته باشم؟ دوست دارید شما در ده یا پانزده سال آینده چگونه باشید؟ زندگی خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی و علاقه مندی های خود را مورد توجه قرار دهید.[2] 3. هدف های فرعی و کوتاه مدت را نیز تعیین کنید:
اگر شما قصد داشته باشید به بلندترین قله کوهی صعود کنید، تصور قله کوه و سختی رسیدن به آن شما را از تصمیم خود منصرف می کند و دیگر اراده و انگیزه شما مثل سابق نخواهد بود. اما اگر این مسافت زیاد را به چندین مسافت کوتاه تقسیم بکنید برای شما راحتتر خواهد بود و وقتی چشم باز می کنید که به سرقله رسیده اید. شما این روش را در بستر زندگی نیز می توانید پیاده کنید؛ وقتی کتاب می خوانید به چند بخش تقسیم کنید، ساعات مطالعه را تکه تکه و کم کم قرار دهید یا مثلاً زود بیدار شدن را آرام آرام تمرین کنید. اگر خواب شما مثلاً دوازده ساعت است کم کم به هفت، هشت ساعت برسانید نه یک مرتبه.
4. تصمیم گیری:
دچار وسوسه نشوید وقتی تصمیم گرفتید با قاطعیت و توانمندی آن کار را به انجام رسانید.
مولا علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: (علیک بالفکر فانه رشد من الضلال و مصلح الاعمال.)[3] یعنی به فکر و تأمل خو کن زیرا تو را از گمراهی نجات داده، کردار و رفتارت را سامان می بخشد. و در جای دیگر می فرماید: شتاب کننده در کارها خطا می کند اگر چه کار در دست او باشد.[4] 5. استواری، پایداری در تصمیم.
6. تمرکز بخشیدن به فعالیت های گوناگون زندگی:
باید از پراکنده کاری هایی که موجب به هدر رفتن نیروهای شما می شود جدا بپرهیزید. چند کار را با هم شروع نکنید. کاری را که به آن علاقه مندید اول شروع کنید و تا به پایان نرسانده اید کار دیگری را نکنید.
7. تلقین به خودتان:
به خود تلقین نمائید که اراده و توان این کار را دارید، در این صورت شکست مفهومی ندارد.[5] به جزئیات دیگری که گفته می شود توجه کنید و حتی المقدور به آن عمل بکنید:
1. مطالعه حالات افراد بلند همت.
2. تنظیم جسم و روح با استفاده از تغذیه مناسب. می توانید تن خود را سالم سازید و همچنین ورزش مناسب که ورزش کردن بر روح انسان نیز تاثیر می گذارد.[6] 3. خواب مناسب.
4. ترک عادات بد.
5. تنفس عمیق در فضای پاک و آرام.
6. استفاده از کلمات مثبت مثل من می توانم ـ اراده من قوی است و… .
7. دوری از افرادی که منفی باف هستند و نشست و برخاست با افراد بلند همت.
8. هر اندیشه گرایش دارد که به عمل تبدیل شود یا همان ضرب المثل قدیمی که هر آنچه از روح وارد شود از عضله خارج می شود.[7] شما می توانید با عبادات دینی و تلاوت قرآن و روزه گرفتن و توسل به اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و…. راه را برای رشد اراده هموارتر کنید.
و در آخر این که: کار امروز را به فردا نسپارید. برای به انجام رساندن کارها با خود شرط بگذارید که اگر این کار را کردم پاداش من این است (به خود جایزه بدهید) و یا اگر فلان کار را نکردم از چیزی که مورد علاقه ام است بهره مند نشوم. از نذر کردن های سبک هم می توانید استفاده کنید. نکته قابل توجه این که از مقایسه کردن خود با دیگران بپرهیزید این کار موجب سرخوردگی خودتان می شود، هر کس شرایط ویژه خود را دارد.
«همت بلند دار که مردان روزگار از همت بلند به جایی رسیده اند»

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مهارتهای بهتر زیستن، ناصر خیابانی.
2. روان شناسی نوجوانان، اسماعیل بیابانگر.
3. آموزش قاطعیت، هربرت فنسترهایم، ترجمه عباس چینی.
4. اراده برای شاد زیستن، زنده ماندن، مهار پیری، اثر نومان کازینس، ترجمه هوشیار رزم آزما.
5. «کتاب معجزه اراده از انتشارات انجمن اولیاء و مربیان

پی نوشت ها:
[1] . رشید پور، مجید، چگونه باید بود، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، 1369، ص 14.
[2] . بیابانگر، اسماعیل، روان شناسی نوجوانان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1376، ص 11.
[3] . درآمدی بر غررالحکم، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1373، ج 4، ص 294.
[4] . همان، ج 1، ص 321.
[5] . شرفی، محمد رضا، دنیای نوجوان، انتشارات تربیت، چاپ چهارم، 1376، ص 250 به بعد.
[6] . بی ریا، ناصر و دیگران، روان شناسی رشد با نگرش به منابع اسلامی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، چاپ مهر، ص 257.
[7] . همان، ص 14، با کمی تغییر.