نویسنده: یداله طاهری

آثار عمومی توکل

1- افزایش قدرت تصمیم گیری

از دیگر فواید توکل داشتن قوت قلب و نیرومندی و قدرت هر تصمیم است.
پیامبر (ص) فرموده اند:
کسی که دوست دارد محبوب ترین مردم باشد از خدا تقوی پیشه کند، و کسی که می خواهد قویترین مردم باشد به خداوند توکل نماید و کسی که می خواهد غنی ترین باشد بدانچه در پیش خداست مطمئن تر از آن باشد که نزد خود اوست.(1)

2- افزایش هوش و قدرت تفکر:

یکی از آثار توکل دادن بصیرت به فرد متوکل است و هوش و قدرت تفکر او افزایش می یابد زیرا آنگاه به خداوند متعال موجب می شود تا آدمی از آشفتگیهای روحی و ذهنی فارغ شود و در امور از تمرکز فکری برخوردار می گردد.

3- اعتماد به نفس معنوی

یکی از آثار توکل اعتماد به نفس است که البته منظور اعتماد به نفس معنوی است. کسی که برخداوند توکل و تکیه بر قدرت بیکران او دارد در خود اعتماد به نفس و مقاومت ویژه ای در برابر مشکلات و مصائب به دست می آورد.
علی (ع) می فرماید:
چگونه بترسم در حالی که تو امید منی و چگونه قهور شوم، در حالی که تکیه گاه منی این اعتماد به نفس که بر اساس اتصال به حول و قوه ی الهی است موجب موفقیت انسان در کارها می شود و می داند که خدا پشتیبان اوست و دلش از این احساس گرم است.

4- کفایت امور

یکی دیگر از پیامدهای توکل کفایت در امور است. از آموزه های قرآنی آموختیم که اگر خداوند کسی را یاری کند، هیچ کس بر او چیره نخواهد شد و اگر کسی را خوار سازد هیچ کس نمی تواند او را یاری کند:
اگر خدا شما را یاری کند هیچ کس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از یاری شما بردارد چه کسی بعد از او شما را یاری خواهد کرد؟ و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند.(2)

5.شکست ناپذیری بدلیل ضمانت الهی:

قدرت خدای سبحان، بالاترین قدرت هاست و هیچ کس نمی تواند بر کسی که بر او توکل می کند و در پناه حمایت او قرار می گیرد پیروز گردد.

6- امنیت متوکلین

امام علی (ع) در سفارش خود به فرزند گرامیش امام حسن (ع) می فرماید:
در همه ی کارهایت خود را در پناه خدای خویش درآور زیرا با این کار، خویشتن را در پناهگاهی نفوذ ناپذیر و در پس مانعی استوار در آورده ای.(3و 4)

7- بهره مندی از امدادهای غیبی

انسان متوکل با وصل به الطاف بی پایان الهی هر مشکلی را پشت سر می گذارد و در این راه خداوند او را مددد می رساند.
والبذین جاهدوا فینا لنهدینَّهم سبلنا (5)
و آنان که به جان و مال کوشش کردند محققاً آنان را به راه (معرفت و لطف) خویش هدایت می کنیم. کسی که در راه خدا جهاد می کند خداوند دست او را می گیرد و راه خروج از بن بستها را به او مینمایاند و از راهی که گمان نمی برد مددرسان او خواهد شد.(6)

8- تأثیرناپذیری از روی کردن و پشت کردن مردم و نگرانی از حوادث

از ستایش و تحقیر دیگران متأثر نمی شود و حالت انفعالی به خود نمی گیرد بلکه خود را مکلف به انجام وظیفه می داند و نتایج کار را به خدا وا می گذارد.(7)
در قرآن می خوانیم: فأعرض عنهم و توکل علی الله و کفی بالله وکیلا.(8)
اعتنایی به آن ها (منافقان) نکن و از نقشه های آنان وحشت نداشته باش، بر خدا توکل کن، کافی است که او یار و مدافع تو باشد.

9- توکل باعث راحتی و آسایش

توکل به خدا و واگذاری امر خویش به او باعث راحتی و حیات دائم انسان است زیرا او سرچشمه ی همه ی راحتیها و خوشیها و زندگی سعادتمند می باشد و اتصال او به منزله ی اتصال به منبع خوشیها و انواع راحتیها است.

10- توکل عامل رشد و کمال است

امام جواد (ع) می فرماید:
اعتماد به خدای تعالی، بهای هر چیز گرانبها و نردبانی به سوی همه بلندی ها (مقام های عالی) است.(9)

11- برخورداری از بهترین وکیل

چون خداوند، وکیلی نفوذناپذیر و سنجیده کار است.
و من یتوکل علی الله فان الله عزیز حکیم (10)
و هر کس بر خدا توکل کند (بدانکه) براستی خدا شکست ناپذیر و حکیم است (بهترین وکیل)
حسبنا الله و نعم الوکیل(11)
خدا ما را بس است و نیکو حمایتگری است.

12- توکل و کارسازی امور

در قرآن مجید آمده است:
و از جایی که گمان نمی برد روزی او را می رساند و هر کس به خدا توکل کند او برای وی بس است. خدا فرمانش را به انجام رسانده است. به راستی خدا برای هر چیزی اندازه ای قرار داده است.(12)
پیامبر (ص) فرموده اند:
هر که به خدا توکل کند، خداوند هزینه او را کارسازی کند و از جایی که گمان نمی برد به او روزی می رساند.(13)
علی (ص) فرموده اند: التوکل کفایه.(14)
توکل بر خدا، کارساز همه ی امور است.

پی نوشت ها :

1. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسایل، ج 4، ص 270.
2. سوره ی آل عمران، آیه ی 160.
3. روحانی نژاد، حسین، توکل به خدا، ص 89.
4. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج 14، ح 22589.
5. سوره عنکبوت آیه ی 69.
6. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج 14، ح 22552.
7. نجاتی، محمد صادق، توکل به خدا، ص 89.
8. سوره ی توبه، آیه ی 69.
9. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 25، ص 264.
10. سوره النمل، آیه ی 49، به نقل از حسن روحانی نژاد، توکل، ص 101.
11. سوره ی آل عمران، آیه ی 173.
12. سوره ی طلاق، آیه ی 3.
13. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج 14، ح 22567.
14. همان، ح 22572.

منبع: فصلنامه فکر و نظر شماره 9و8