از جدیدترین و متنوع ترین روش های ازدواج که امروزه در جامعه ما دیده می شود، خواستگاری چتی یا ازدواج اینترنتی است. دختر و پسر در یک محیط مجازی، از طریق چت کردن یا از طریق سایت های مختلفی که در زمینه همسر یابی اینترنتی پدید آمده، به ارتباط دوستانه پرداخته و از هم خواستگاری می کنند.
اگر ما به عقب برگردیم، می بینیم که زمانی در بین عده ای از جوانان، ازدواج تلفنی و خیابانی باب شده بود، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و فناوری، چنین دوستی ها و ازدواج هایی، به آن ها اضافه شده است. به شکلی که بسیاری از دختران و پسران، ساعت ها پشت کامپیوتر می نشینند و در اینترنت به چت کردن می پردازند. مدت ها به همین طریق می گذرد تا دیری نمی پاید که این ارتباط و دوستی به ازدواج ختم می شود. البته ناگفته نماند، با آینده و سرانجام نا معلوم ….!
وقتی شبکه ارتباطی و اطلاعاتی ما به گستردگی یک کشور و یا جهان می شود، عمق شناسایی ما در این وسعت عظیم به شدت کاهش می یابد. در این نوع ازدواج، حتی یک نفر را نمی توانی پیدا کنی که بداخلاق، خسیس، زشت، تنبل، بی سواد و بی ادب باشد. همه خوب اند، با ادب، وفادار و روشن فکرند!؟ حال سوالاتی مطرح می شود:
1ـ چگونه ممکن است در این پهنه گسترده، به شناسایی عمیق مسئله ای و یا به لایه های پنهانی موضوعی فکر کنیم!؟
2ـ چگونه ممکن است اسیر سطحی نگری و ساده لوحی نشویم!؟
3ـ چگونه دختر و پسر از طریق اینترنت می توانند یکدیگر را بشناسند، در صورتی که به راحتی فرد می تواند در این فضای مجازی هویت واقعی خود را پنهان کند و هویت جعلی را در ذهن فرد مقابل نقاشی کند؟!
4ـ خلاصه این که، درمیان این همه افراد که فقط چند خطی از آن ها می خوانیم یا چند کلمه ای را می شنویم، چگونه می توان ابعاد شخصیتی، احساس و اندیشه و رفتارشان را بشناسیم و باور کنیم؟! آن هم در مهم ترین انتخاب زندگی یعنی همسرگزینی و ازدواج، انتخابی که در عالم واقعی هم با مشکل روبروست؛ پس در عالم مجازی چه باید کرد؟!
5ـ ما که در اکثر رفتار های زندگیمان سنتی عمل می کنیم، چه لزومی دارد که حتماً بخواهیم یک ازدواج به اصطلاح مدرن با آن همه آسیب داشته باشیم؟
— هشدارها
1ـ خاستگاه شیوه خواستگاری و ازدواج اینترنتی، فرهنگ غربی است که از بین رفتن پایه های بنیادین خانواده، پایبند نبودن به ارزش های دینی و وجود تفکر لیبرالی به معنی آزادی و بی بند و باری در همه عرصه های زندگی، مهم ترین مشخصه آن است. طبق اظهار نظر جامعه شناسان خانواده، در غرب ازدواج به معنی زن و شوهر از راه شرعی و قانونی با هدف زندگی طولانی با یکدیگر در حال مسخ شدن است و شکل جدیدی از کنار هم زندگی کردن زن و مرد رواج یافته که هیچ سنخیتی با فرهنگ و دین ما ندارد. این نوع ازدواج یا کنار هم زندگی کردن در غرب به زندگی شریکی مشهور است که در آن زن و مرد به عنوان زن و شوهر مورد خطاب قرار نمی گیرند، بلکه با عنوان شریک نزدیک (partener) یاد می شود.
2ـ کارشناسان و متخصصان امور خانواده، بر این باورند که اینترنت نه تنها نمی تواند جلوی بالا رفتن سن ازدواج جوانان را بگیرد، بلکه هر روزه از تعداد ازدواج های آگاهانه و اطمینان بخش کاسته خواهد شد.
3ـ هنگام چت کردن با فرد مقابل، چون امکان ارتباط زنده و چهره به چهره برایشان میسر نیست، فقط می توانند یک چهره ساختگی و تصویر مجازی را از فرد مقابل در ذهن خود تصور کنند که حتی گاهی با اولین دیدار و قرار ملاقات از دیدن چهره های یکدیگر متعجب می شوند.
4ـ در بیشتر مواقع، صحبت هایی که حین چت کردن رد و بدل می شود، از واقعیت و صداقت فاصله زیادی دارد که این خود مشکلات را در ادامه مسیر زندگی ایجاد می کند. خانم جوانی که به یکی از دادگاه های خانواده مراجعه کرده بود، در این باره می گوید: «همیشه فکر می کردم که می توانم همسر واقعی خودرا از این طریق پیدا کنم، اما نمی دانستم پس از مدت کوتاهی، تازه به واقعیت های زندگی او پی می برم. زمانی که ساعت ها با هم چت می کردیم، همه تصورم بر این بود که گفته های او صادقانه است، اما پس از این مدت متوجه شدم که او نه تنها صداقت نداشته، بلکه با رفتار و اعمالش، زندگی را برایم غیر ممکن کرده است. در حالی که در آن دوران، نقش بازی می کرد و با تکرار کلمات و اصطلاحات علمی، خود را یک فرد روشن فکر و با اصالت نشان می داد.»
5ـ تحقیقات نشان می دهند که بیشتر ازدواج های اینترنتی، به جدایی و طلاق کشیده می شوند. چنان چه به دادگاه های خانواده و مراکز قضایی نیز مراجعه کنیم، به سادگی با چند زوج روبرو می شویم که از طریق اینترنت با یکدیگر ازدواج کرده اند و حال برای جدایی به این مکان ها آمده اند.
در برخی از موارد این ارتباط ها نه تنها به ازدواج دختر و پسر منجر نشده، بلکه باعث بروز مشکلات اخلاقی و اجتماعی و حتی قتل نیز شده است. گزارش ها هم چنین نشان می دهند که تنها یک درصد از وعده های عاشقانه اینترنتی به ازدواج منجر شده است.
توصیه های لازم
1ـ از آن جا که ازدواج نقطه عطف زندگی است و خوشبختی و بدبختی انسان تا حدود زیادی بستگی به موفقیت یا شکست در این امر مهم و حیاتی دارد، بهتر است که در انتخاب همسر و شریک زندگی دقت زیادی کنید و تا زمانی که از شایستگی و لیاقت طرف مقابل اطمینان پیدا نکرده اند، اقدامی نکنید و حتی وعده و قول و قرار ندهید. (ما برای یک مسافرت یا اردوی کوتاه مدت تلاش می کنیم همسفر خوبی داشته باشیم تا در سفر به ما خوش بگذرد در ازدواج یک عمر زندگی است باید تلاش زیادی کنیم).
2ـ با توجه به حساسیت مسئله همسر گزینی که باید آگاهانه و بر اساس شرایط ازدواج سالم صورت بگیرد و در آن بلوغ جسمی، عقلی، روانی و اجتماعی، داشتن ایمان، اخلاق نیک، صداقت و تعهد نسبت به زندگی مشترک و نیز مسئله کفویت و شناخت نقاط ضعف و قوت یکدیگر از مهم ترین فاکتورهای اساسی محسوب می شود، به دست آوردن همسر مناسب از طریق چت مشکل به نظر می رسد، مگر این که در مراحل بعدی از ساختار خواستگاری سنتی استفاده کرده و تحقیقات رسمی صورت بگیرد و شما از این بابت مطمئن شوید که همسر مورد نظر خود را یافته اید.
3ـ اگر ناخواسته و یا به هر دلیل دیگری، با شخصی ارتباط چتی دارید، چنان چه آشنایی تان در حد و سطح همان چت است، این امر برای چنین تصمیم سرنوشت سازی کافی نمی باشد؛ بلکه درایت و آگاهی کافی می خواهد تا وی را در ارتباط های مختلف محک زده و آزمایش کنید.[1] لازم است مراجعه مستقیم و حضوری به خانواده، محل کار و دوستان وی داشته و از سطح فرهنگی ـ اجتماعی و دینی ـ اخلاقی و سایر شرایط وی و خانواده اش اطمینان بیشتری حاصل نمایید. و از مشاور ازدواج برای شناخت صحیح کمک بگیرید.
نکته: تجربه نشان داده معمولاً وقتی در دنیای مجازی ارتباط برقرار شد به تدریج ارتباط چتی بیشتر شده و علاقه به یکدیگر بیشتر می شود و چه بسا به وابستگی بیانجامد؛ بنابراین اگر بخواهید در دنیای واقعی تصمیم گیری کنید، چه بسا تصمیم گیری تان تحت تأثیر همان «عشق و علاقه قبلی و کاذب» قرار گرفته و نتوانید واقعیات را آن گونه که هست مشاهده کرده و تصمیم عاقلانه و واقع بینانه بگیرید.
خلاصه این که: خواستگاری از طریق چت راه مطمئن و معقولی نمی تواند باشد و پایه و اساس ازدواج بر اساس احساسات و اطلاعات نامطمئن، سست و متزلزل خواهد بود. و بر موارد زیادی هم در آن فریب کاری، اغفال و… وجود دارد.
[1] . رجوع شود به مقاله ازدواج اینترنتی در سایت همدردی (hamdardi.com)
مسعود نورعلیزاده – مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه