تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه

تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه

چند سال پیش مشکل والدین این بود که: «فرزندم تمام وقت خود را صرف تماشای تلویزیون یا گوش دادن به موسیقی می کند. او ارتباط چندانی با افراد هم سن خود ندارد و بیشتر اوقات در خانه می ماند.»
امروزه نیز چنین مشکلاتی وجود دارد؛ اما رادیو، تلویزیون و ضبط صوت جای خود را به بازی های ویدئویی و رایانه داده اند. این وسایل الکترونیکی بد یا مشکل آفرین نیستند، اما وقتی بدون نظارت صحیح از آنها استفاده شود و یا اینکه بیش از اندازه مورد استفاد قرار بگیرند، مشکلاتی در زمینه های مختلف ایجاد می کنند.
نبود نظارت بر این برنامه ها، نه تنها باعث می شود شخص بیش از حد وقت خود را صرف این کارها کند، بلکه ممکن است کودک و نوجوان به اطلاعات یا مسائلی دسترسی پیدا کند که از نظر سنی برایش مناسب نیست و یا اینکه با خشونت آشنا شود.
بعضی از کودکان و نوجوانان بیشتر وقت خود را صرف تماشای تلویزیون، بازی های ویدئویی و رایانه می کنند. در چنین مواردی دو نوع مشکل به وجود می آید. مشکل اول آن است که این افراد کارهای ضروری را فراموش می کنند یا آنها را ناتمام رها می کنند. به فرض تکالیف خود را انجام نمی دهند و افت تحصیلی پیدا می کنند. در این موارد والدین به فرزندشان اجازه نمی دهند تلویزیون تماشا کند، به بازی های ویدئویی بپردازد. اما اگر آنها را از این کارها منع کنیم، تنها مطمئن هستیم که او فعلاً سرگرم این گونه فعالیت ها نیست؛ اما هیچ گونه تضمینی وجود ندارد که او تکالیفش را انجام خواهد داد.
توصیه تربیتی
روش بهتر برای این منظور آن است که این کارها را محدود کنیم و از آنها به عنوان انگیزه ای برای انجام تکالیف استفاده کنیم. مثلاً در صورتی که او تکالیفش را تمام کرد و یا اتاقش را تمیز کرد، بتواند از بازی های رایانه ای استفاده کند.
مشکل دیگری که به وجود می آید کم شدن معاشرت و ارتباط با دیگران است. چنین نوجوانی دوستان معدودی دارد و یا اینکه با هیچ دوستی در ارتباط نیست. حضور در جمع دوستان و فعالیت های اجتماعی بخش مهمی از زندگی نوجوانان را تشکیل می دهد. نوجوانی که ارتباطات اجتماعی زیادی ندارد با خلأ بزرگی در زندگی روبه رو می شود و بسیاری از نوجوانان از این مسأله رنج می برند. چنین فردی را که ارتباط اجتماعی چندانی ندارد و انگیزه ای برای رفتن به مدرسه نیز در او نیست، به سختی می توان ترغیب یا کمک کرد که رفتارش را تعدیل کند؛ در حالی که راحت تر می توان مشکلات نوجوانانی را که زندگی اجتماعی فعالی دارند، حل کرد.
توصیه تربیتی
باید سعی کنیم امکان معاشرت فرزند منزوی مان را بیشتر کنیم و مدت زمانی را که وی صرف تماشای تلویزیون، بازی های ویدئویی و یا رایانه می کند کاهش دهیم. استفاده از این وسایل مشروط به ارتباط با دوستان است. مثلاً مدت زمانی که فرزندمان می تواند صرف بازی های ویدئویی کند که همان میزانی باشد که با دوستان همسن خود می گذراند. اگر او در یکی از فعالیت های گروهی مثل گروه های ورزشی شرکت می کند، اجازه دارد از رایانه استفاده کند. استفاد از بازی های ویدئویی، تلویزیون و رایانه باید تحت کنترل باشد و تنها بخشی از زندگی یک نوجوان را در بر بگیرد، نه قسمت اعظم آن را.
محتوا و کیفیت برنامه های تلویزیونی
برخی از والدین دغدغه این را دارند که در برنامه های تلویزیونی گاه برنامه هایی پخش می شود که خلاف ارزش ها و فرهنگ های آنها است و تأثیرات بدی بر روی فرزندان آنها می گذارد. چاره ای هم نیست و نمی شود رسانه ها و به خصوص تلویزیون را از عرصه زندگی حذف کرد و بر خلاف آموزه های تربیتی و دینی ما است که به طور کلی خود و تربیت شخصی و خانوادگی خود را از تربیت اجتماعی و مسئولیت های آن قطع کنیم.
چاره کار
1ـ گزینش امری ضروری است. در صدا و سیما برنامه هایی وجود دارد که از سر ضرورت پخش می شود، یعنی در درون آنها سم مهلک هم وجود دارد. بنابراین باید نه تنها به لحاظ کمیت، بلکه به لحاظ کیفیت نیز گزینش کنید. نوع برنامه ها برای افراد مختلف فرق می کند، که باید طبقه بندی شوند.
2ـ فرزندان خود را آگاه کنید که همه برنامه های پخش شده مفید و مناسب نیستند و هر برنامه ای برای هر شخصی نیست، بلکه مخاطب خاصی دارد.
3ـ برنامه های مناسب و مفید آنها را باز شناسی و رده بندی و طبقه بندی کنید، و به آنها تأکید کنیدکه غیر از این برنامه ها، برنامه های دیگر را تماشا نکنند.
4ـ مادران نقش اساسی دارند، آنها اجازه ندهند تلویزیون دائماً باز باشد. جاهایی که ناچارند برنامه ای را با هم ببینند، همان جا نقدی بزنند و عیب های آن را بر ملا کنند.
5ـ مواظب باشید، برخوردهای غیر منطقی، خشن و متحجرانه نداشته باشید، بلکه در این راه با سعه صدر و دور اندیشی برخورد منطقی و قابل فهم با کودکان و نوجوانان داشته باشید تا لجاجت و نا فرمانی آنها را بر نیانگیزاند.
6ـ خود اهل عمل باشید و مقابل آنها به برنامه های نامناسب تماشا نکنید، چرا که دیگر حرف شما خریدار نخواهد داشت.
آثار زیانبار تماشای بیش از اندازه تلویزیون
گروهی معتقدند که تماشای بیش از اندازه تلویزیون، موجب «سندرم دنیای پست[1]» می شود. این اصطلاح را جررج گربنر[2]، استاد دانشگاه پنسیلوانیا برای نخستین بار مطرح ساخت. تماشای زیاده از حد تلویزیون باعث می شود که کودکان احساس کنند خشونت قادر است بسیاری از مشکلات را حل کند. احساس وحشت، ناامنی و خطر نیز با تماشای برنامه های خشونت بار تقویت خواهد شد. حتی والدین نیز احساس می کنند که تلویزیون موجب هیپنوتیزم آنها می شود. یکی از بینندگان تلویزیون تصدیق می کند که دو فرزندش، آن قدر جذب تماشای تلویزیون می شوند که به سختی می توان آنها را از برابر تلویزیون جدا کرد. او و همسرش تصمیم گرفتند محدودیت هایی برای استفاده دو فرزند سه ساله و پانزده ماهه خود از تلویزیون ایجاد کنند.مادر آنها می گوید: وقتی کنترل رفتار فرزندان مشکل می شود، با برنامه های تلویزیونی می توان آنها را سرگرم کرد. این بچه ها اجازه دارند یک ساعت به هنگام صبح و یک ساعت و نیم در بعد از ظهر به تماشای تلویزیون بپردازند و بقیه ساعت های روز،تلویزیون را خاموش می کنند.
کودکان تا سن پانزده سالگی زمان بیشتری را به تماشای تلویزیون اختصاص می دهند به گونه ای که ساعات تماشای تلویزیون از ساعات مدرسه روزانه آنها نیز بیشتر می شود. با توجه به تأثیری که برنامه های تلویزیون روی کودکان دارد، والدین نباید از برنامه ریزی کردن برای تماشای تلویزیون احساس خجالت کنند.
اکنون به بیان نکاتی کلیدی می پردازیم که می تواند برای برنامه ریزی تماشای تلویزیون مفید باشد.
1. کودکان حدّ و حدود خود را نمی شناسند. آنها نمی توانند تصمیم بگیرند که چه زمانی باید از یک کار دست بردارند، شما با محدود کردن زمان تماشای تلویزیون می توانید به آنها کمک کنید.
2. هیچ گاه بدون این که برنامه تلویزیون را تماشا کنید، آن را روشن نگذارید، به گونه ای که صدای تلویزیون، بخشی از زندگی روزانه شما را تشکیل دهد. اگر بیشتر ساعات روز تلویزیون خاموش باشد، از آرامش خانه لذت خواهید برد.
3. باید جایگزین مناسب ایجاد کرد، جایگزینی که برای بچه ها جذاب باشد. سعی کنید فرزندان خود را به بازی های هنری و آموزنده سرگرم سازید تا ساعت های تماشای تلویزیون را حتی المقدور کاهش دهید.
4. برخی از کتاب های روان شناسی کودک، توصیه می کنند که روزهای خاصی را برای تماشای تلویزیون اختصاص دهید؛ مثلاً روزهای فرد تلویزیون تماشا کنید و روزهای زوج به خواندن کتاب یا صحبت با خانواده بپردازید، تماشای تلویزیون در روزهای فرد نیز باید در ساعت هایی خاص صورت گیرد.
5. برنامه های تفریحی فرزندانتان را به گونه ای تنظیم کنید که نتوانند فیلم های نامناسب را تماشا کنند.
منابع کمکی:
1. فونتنل، دن، کلیدهای رفتار با نوجوانان، ترجمه مسعود حاجی زاده، اکرم قیطاس، تهران: کتاب های دانه، 1381.
2. سیگل، الینور، کلیدهای رویارویی با مشکلات رفتاری کودکان، ترجمه مسعود حاجی زاده، تهران: کتاب های دانه، 1381.[1] . the mean world syndrome.
[2] . GEORGE GERBNER.

مطالب مشابه

دیدگاهتان را ثبت کنید