مصاحبه مفروق با پیامبر اسلام (ص)
پیامبر اسلام، چند تن از بزرگان قبیله (بنى شیبان) را دید و آنان را به دین خدا دعوت نمود و به آنها فرمود:
(شما را دعوت مى‌کنم که به وحدانیت خدا گواهى دهید و بدانید که من پیغمبر خدا هستم و مرا پناه دهید و یارى کنید، زیرا قریش به مخالفت با اوامر خداوند برخاسته، پیغمبر خدا را تکذیب مى‌کنند و باطل را گرفته و حق را رها کرده‌اند و خدا است که بى نیاز و شایسته حمد و سپاس است.) یکى از آنها به نام (مفروق) که مردى خوشروى و زبان آور بود گفت: (دیگر به چه دعوت مى‌کنى؟) پیامبر اسلام این آیات را تلاوت کرد: قُلْ تَعالَوْا أتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ ألاّ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أوْلادَکُمْ مِنْ إمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إیّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتى حَرَّمَ اللَّهُ إلاّ بِالْحَقِّ ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ (6أنعام/151) بگو بیایید تا آنچه پروردگارتان بر شما حرام کرده است بر شما بخوانم [نخست این است که] چیزى را براى او شریک نیاورید، و در حق پدر و مادر نیکى کنید و فرزندانتان را از [ترس] فقر نکشید، ما هم شما و هم ایشان را روزى مى‌دهیم، و به کارهاى ناشایسته، چه آشکار آن باشد، چه پنهان نزدیک نشوید، و هیچ انسانى را که خداوند خون او را حرام داشته است نکشید مگر به حق [به قصاص یا حد]، این چنین به شما سفارش کرده است، باشد که اندیشه کنید.
وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتیمِ إلاّ بِالَّتى هِیَ أحْسَنُ حَتّى یَبْلُغَ أشُدَّهُ وَ أوْفُوا الْکَیْلَ وَ الْمیزانَ بِالْقِسْطِ لا نُکَلِّفُ نَفْساً إلاّ وُسْعَها وَ إذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبى وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أوْفُوا ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (6أنعام/152) و به مال یتیم نزدیک نشوید، مگر به شیوه‌اى که آن بهتر باشد، تا زمانى که به کمال بلوغش برسد، و در کار پیمانه و ترازو به داد و درستى رفتار کنید، ما بر هیچ کس جز به اندازه توانش تکلیف نمى‌کنیم، و چون [به داورى یا شهادت] سخن گویید به عدالت عمل کنید و لو او [اصحاب دعوى] خویشاوند [شما] باشد، و به عهد الهى وفا کنید، این چنین به شما سفارش کرده است، باشد که پند گیرید.
مفروق گفت: (این سخن مردم نیست، اگر از سخن مردم زمین بود، ما مى‌شناختیم.) سپس گفت: (دیگر به چه دعوت مى‌کنى؟) پیامبر اکرم آیه زیر را قرائت فرمود: إنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اْلإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِى الْقُرْبى وَ یَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (16نحل/90) به راستى خداوند به عدل و احسان و اداى حق خویشاوندان فرمان مى‌دهد، و از ناشایستى و کار ناپسند و سرکشى باز مى‌دارد، او شما را اندرز مى‌دهد باشد که پند گیرید.
یعنى خدا به عدالت و نیکوکارى و پیوند با خویشاوندان امر مى‌کند و از کار زشت و ناپسند و ستم نهى مى‌کند، خدا شما را پند مى‌دهد شاید پند گیرید.
مفروق گفت: به خدا که تو به تمامى اخلاق و اعمال نیک، دعوت کردى. مردمى که از حق روگردانند و ترا تکذیب مى‌کنند و با تو دشمنى مى‌ورزند، سخت گمراهند. آیا چه عاملى باعث شد که فرد کافرى با شنیدن دو آیه قرآن، تسلیم شود و اقرار به حقانیت این دین کند؟ آیا عاملى جز برترى قوانین اسلام و در عین حال بى پیرایگى و سادگى و همه جانبه بودن آن وجود داشته است؟!
پیامبراکرم(ص) گریه می کند!
مرحوم طبرسى مى‌نویسد: مفسران گویند وقتى آیه: إنَّکَ مَیِّتٌ وَ إنَّهُمْ مَیِّتُونَ (39زمر/30) تو میرا هستى (خواهى مُرد) و آنان هم میرا هستند (خواهند مُرد).
نازل شد، پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله فرمود:( کاش مى‌دانستم این زمان چه وقتى است) خداوند متعال سوره فتح و نصر را نازل فرمود. پیغمبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله پس از نزول این سوره، میان تکبیر و قرائت سکوت مى‌کرد و مى‌فرمود: (سبحان اللَّه و بحمده، استغفراللَّه و اتوب الیه) به رسول خدا عرض کردند: پیش از این چنین ذکرى نمى‌گفتید؟ فرمود: این ندا و فریاد جان و روان من است. سپس شدیدا گریست، عرض کردند آیا از ترس مرگ مى‌گریى؟ در حالى که خداوند گناهان پیشین و پسین ترا بخشیده است؟ رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: کجاست دهشت روز قیامت، تنگى قبر، تاریکى گور؟ پیغمبر اسلام پس از نازل شدن سوره فتح یکسال زندگى کرد. سپس آیات: لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ (9توبه/128) به راستى که پیامبرى از میان خودتان به سوى شما آمده است که هر رنج که شما مى‌برید، براى او گران مى‌آید، سخت هواخواه شماست [و] به مؤمنان رئوف و مهربان است.
فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إلهَ إلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ (9توبه/129)
پس اگر رویگردان شدند، بگو خداوند مرا کافى است، خدایى جز او نیست، بر او توکل کردم و او صاحب عرش عظیم است.
تا آخر سوره توبه نازل گردید. وسوره توبه آخرین سوره کاملى است از قرآن که بر پیامبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله نازل شد. رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله پس از نزول این آیات شش ماه زندگى کرد. و وقتى براى حجه الوداع از مدینه بیرون شد در میانه راه آیه: یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللَّهُ یُفْتیکُمْ فِى الْکَلالَهِ إنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ کانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمّا تَرَکَ وَ إنْ کانُوا إخْوَهً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اْلأُنْثَیَیْنِ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ أنْ تَضِلُّوا وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلیمٌ (4نساء/176) از تو نظرخواهى مى‌کنند بگو خداوند در باره کلاله به شما چنین فتوا مى‌دهد که اگر مردى درگذرد و فرزندى نداشته باشد و خواهرى داشته باشد، نصف ترکه از آن او [خواهر] است، و [اگر زنى درگذرد و برادرى داشته باشد] در صورتى که فرزند نداشته باشد، آن مرد [همه ترکه را] از او ارث مى‌برد، و اگر خواهران دو تن [یا بیشتر] باشند، دو سوم ترکه از آنان است، و اگر گروهى برادر و خواهر باشند، در این صورت براى هر مرد بهره‌اى برابر با بهره دو زن است، خداوند [ احکامش را] برایتان روشن مى‌سازد تا مبادا گمراه شوید، و خدا به هر چیزى داناست.
که به آیه (صف) معروف است نزول یافت، سپس در حال وقوف به عرفات آیه: حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهُ وَ الدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَهُ وَ الْمَوْقُوذَهُ وَ الْمُتَرَدِّیَهُ وَ النَّطیحَهُ وَ ما أکَلَ السَّبُعُ إلاّ ما ذَکَّیْتُمْ وَ ما ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أنْ تَسْتَقْسِمُوا بِاْلأَزْلامِ ذلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتى وَ رَضیتُ لَکُمُ اْلإِسْلامَ دیناً فَمَنِ اضْطُرَّ فى‌مَخْمَصَهٍ غَیْرَ مُتَجانِفٍ ِلإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (5مائده/3) مردار و خون و گوشت خوک و آنچه نامى جز نام خدا به هنگام ذبحش برده باشند، و [حیوان حلال گوشت] خفه‌شده، و به ضرب [چوب و سنگ] مرده، و از بلندى‌افتاده، و شاخ‌خورده و آنچه درندگان از آن خورده باشند، مگر آنچه [به موقع به ذبح شرعى] حلال کنید و همچنین آنچه براى بتان ذبح شده است و نیز تعیین قسمت به کمک ازلام همه بر شما حرام شده است [و پرداختن به هر یک از] اینها نافرمانى است، امروز کافران از دین شما [و بازگشت شما از آن] نومید شده‌اند، لذا از آنان نترسید و از من بترسید، امروز دین شما را برایتان به کمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام کردم و دین اسلام را بر شما پسندیدم، اما هر کس در مخمصه‌اى ناچار شود و مایل به گناه نباشد [و از آنچه نهى شده بخورد] بداند که خداوند آمرزگار مهربان است.
نازل شد و پس از آن رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله هشتاد و یک روز در قید حیات بود و بعداًبه ترتیب آیه‌هاى ربا و در واپسین مرحله آیه: وَ اتَّقُوا یَوْماً تُرْجَعُونَ فیهِ إلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفّى کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ (2بقره/281) و از روزى بترسید که در آن به سوى خداوند بازگردانده مى‌شوید، سپس به هر کس جزاى کردارش به تمامى داده شود، و بر آنان ستم نرود.
نازل گردید. پیامبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله پس از آن بر حسب اختلاف روایات بیست و یک روز یا نه شب و یا هفت شب زندگانى کرد و در روز دوشنبه سوم ربیع الاول همزمان با طلوع آفتاب طبق روایت شیعه بیست و هشتم صفر سال یازدهم هجرى و یکسال پیش از خسرو اردشیر بن شیرویه بن پرویز بن انوشیروان رحلت کردند.
