احترام به پدر و مادر و جبران کاستی ها:
درباره احترام والدین، آیات و روایات فراوانی وارد شده است. وظایف انسان در برابر والدین به قدری سنگین و طاقت فرسا است که خداوند خطاب به رسولش فرمود: « أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوى»[1] در تفسیر منهج در توضیح این آیه شریفه آمده است که خداوند متعال به رسولش فرمود: من قبل از ولادت تو پدرت را از دنیا بردم، و در ایام کودکی تو، مادرت را به آخرت منتقل کردم، زیرا اگر زنده می ماندند تحمل بار نبوت و بار ادای حقوق پدر و مادر برای تو کمر شکن بود.
فقیه بزرگ شیخ اعظم، مرحوم شیخ مرتضی انصاری که از مجتهدان و مراجع به نام زمان خودش بود و کتابهای او اکنون از دقیق ترین کتابهای حوزه های علمیه است، مادرش را تا نزدیک حمام به دوش می گرفت و او را به زن حمامی سپرده می ایستاد تا بعد از پایان کار، او را به خانه برگرداند. هر شب به دست بوسی مادر می آمد و صبح با اجازه او از خانه بیرون می رفت. پس از مرگ مادر به شدت می گریست، فرمود: گریه ام برای این است که از نعمت بسیار مهمی چون خدمت به مادر محروم شدم. شیخ پس از مرگ مادر با کثرت کار و تدریس و مراجعات مردمی، تمام نمازهای عمر مادرش را خواند، با آنکه مادر او فردی دیندار و با خدا بود.[2]
از این موارد به خوبی دانسته می شود که جبران زحمات پدر و مادر (مخصوصا مادر) بسیار سنگین و طاقت فرساست چه برسد به جبران اذیت ها و ناراحتی هائی که از جانب فرزند به پدر و مادر وارد شده باشد. با این وجود بهترین کار برای جبران زحمات و ناراحتی های پدر و مادر همان «ادای حقوق» آنهاست که همه به آن واقفیم. بعضی از این حقوق در ذیل می آید که برگرفته از مضمون آیات و روایات می باشد:
1. اطاعت از والدین جز در آنجا که مسأله گناه و دعوت به نافرمانی خداست.
2. نیکی و احسان رفتاری و مالی به والدین و مددرسانی به آنان بویژه آنگاه که درخواستی کرده باشند. و مخصوصاً اگر آنها در سنّ پیری باشند.
3. رعایت اخلاق خوش و برخورد مناسب با والدین در همه حالات و شرائط.
4. دعا برای والدین و درخواست رحمت و عنایت از خدای بزرگ برای آنان.
5. تواضع و فروتنی در برابر آنان به گونه ای که به تعبیر قرآن کریم، بال و پر خود را برای آنان بگستراند.
6. خودداری از اهانت به آنان حتی با گفتن کلمه ای چون «اف» یا نام بردن با اسم از آنان.
7. باید مراقب باشید که نگاهها، با رأفت و رحمت بوده و از نگاه تند و خشمگین به آنان بپرهیزید.
8. نظر محبت آمیز به والدین برای فرزند عبادت است، و نگاه تند باعث عدم پذیرش نماز فرزند است.
9. احترام و کمک رسانی به والدین لازم است و هر چند که آنان مخالف، فاجر و کافر باشند.
10. احترام به مادر بیش از احترام به پدر لازم است.
11. باید مراقب باشید که صدایتان را بلندتر از صدای آنان نکنید و در پیشاپیش آنان راه نروید و در جلسات، پیش روی آنان ننشینید.
12. و بالاخره خدای را به خاطر نعمت وجود والدین سپاس گویید و برای سلامتی آنان و بقای عمرشان در صورت حیات و طلب مغفرت در صورت ممات، دائما دعا نمایید تا خود بدین وسیله مشمول رحمت حضرت حق گردید.
نکته: شما می توانید از آنها به خاطر گذشته حلالیت بطلبید و با عمل و ادب به آنها ثابت کنید که از گذشته خود ناراحت هستید و از آنها بخواهید که از خطاهای شما در گذرند و در حق شما دعا کنند که باعث برکت در زندگی شما خواهد بود.
احترام همسر و جلب رضایت او:
در مورد همسر نیز همانند پدر و مادر باید گفت که رعایت حقوق طرفینی و وظائفی که عقل و شرع بر عهده زن و شوهر گذاشته، جبران کننده زحمات و ناراحتی های همسر است. البته این را نیز باید یادآوری کنم که این قسمت سؤال شما که می گویید همسرتان را ناراحت کرده اید تا حدودی با کل نامه ناسازگار است و حتی با روح نامه قبلی شما تناقض دارد ولی با این حال رعایت این حقوق شرعی و عرفی جبران کننده خواهد بود. بعضی از این وظائف را می توانید در پاسخ قبلی مشاهده کنید. چند مورد را نیز ما به آن اشاره می کنیم:
1. به همسرتان توجه کنید و علاقه خود را به او با زبان ابراز کنید. اغلب مردان دوست دارند که از صفات مردانگی (مدیریت، شجاعت و …) آنها تعریف و تمجید شود.
2. با شوهر خویش خوش رو و خوش زبان باشید. همیشه با گرمی و مهربانی، و با آهستگی با شوهر خود صحبت کنید. او را با دیگران در زندگی و مسائل مادی مقایسه نکنید.
3. به او نیکی کنید، سعی کنید نیازهای او را قبل از آن که بر زبان آورد، برآورده کنید.
4. او را در رسیدگی و کمک به مادر و خانواده اش تشویق کنید. و از کمک های شوهرتان به مادر و خانواده اش، اظهار رضایت و خوشحالی کنید.
5. خود را برای شوهرتان بیارائید و به تمایلات جنسی همسرتان با رغبت ـ نه از سر انجام وظیفه ـ پاسخ دهید. برای بیشتر مردان آمادگی برای روابط جنسی، مهمترین گواه آن است که همسرش دوستش دارد.
6. به شوهرتان بیشتر از فرزندان توجه داشته باشید. این کار علاوه بر آموزش فرزندان برای رعایت احترام پدر ، حاکی از احترام شما به شوهرتان نیز است.
7. در برخورد با اقوام و فامیل شوهر، با آنها خوش برخورد باشید و به آنها احترام بگذارید.
8. از احترام به او در مقابل دیگران، به خصوص در حضور بستگان خود یا همسر، کوتاهی نکنید.
نکته: در این مسائل نیز در عمل به شوهرتان نشان دهید که او را دوست دارید و از اذیت های خود ناراحت هستید از ایشان نیز بخواهید که شما را ببخشد و از دست شما راضی باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. خانواده و مسائل همسران جوان. علی قائمی. تهران: انتشارات امیری، 1382.
2. آئین تربیت. ابراهیم امینی. تهران: انتشارات اسلامی. 1368.
3. اخلاق در خانه. علی اکبر حسینی. تهران: انتشارات اسلامی، 1369.
4. سیری در مسائل خانواده. حبیب الله طاهری. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات، 1370.
5. نظام خانواده در اسلام. حسین انصاریان. جلد 1. صفحه 470 به بعد. قم: انتشارات ام ابیها، 1375.
6. نظام حیات خانواده در اسلام. علی قائمی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، 1363.
پی نوشت ها:
[1]. الضّحى/6.
[2] . انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، قم: انتشارات ام ابیها، 1375، ج1، ص470 به بعد.
