دختر و پسری می‌شناسم که با هم دوست هستند لطفاً راه حلی برای هدایت و راهنمایی این دختر که دوست من است به من ارائه دهید؟
برای هدایت دوستتان توجه شما را به چند راه حل کلی و فروعات آن جلب می‌کنم امید است که با استمداد از خداوند و به کارگیری این مباحث بتوانید به وظیفه انسانی و الهی خودتان عمل کنید و دوستتان را به مسیر صحیح زندگی هدایتگر باشید.
دل‌ها اگر از موعظه آدم می‌شد شاید تلفات معصیت کم می‌شد
از این همه کشته‌های درگیری نفس ای کاش گزارشی فراهم می‌شد
راه حل‌ها:
برای پرداخت به راه حل واقع‌بینانه اطلاعات زیادتری از دوستتان نیاز است. سن او؟ خانواده او؟ آیا خانواده او نیز مذهبی‌اند؟ آیا قصد او از دوستی ازدواج است و تشکیل نهاد مقدس خانواده یا اینکه او به خاطر دلائلی (درون خانوادگی و اجتماعی و…) احساس نیاز به داشتن دوست می‌کند؟ به عنوان مثال ممکن است دوستان او دوست پسر دارند و او نیز به خاطر ضعف باورها و تجربه علاقه دارد که از همسالان خود عقب نباشد؟ به هر حال در جواب‌های ذیل سعی بر این داریم که نگاهی فراگیر به مسأله داشته باشیم. شما میتوانید برای هدایت او از اهرم‌های «عاطفی»، «شناختی»، «مذهبی» و … استفاده کنید.
1 . اهرم عاطفی: از آنجایی که خانمها و جنس مؤنث مظهر و مجسمه عاطفه هستند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی آنان نیز از همین قسمت بر آنان وارد می‌شود مثلاً مردان سوء استفاده‌گر که تنها به هوس‌های خود فکر می‌کنند با حرف‌های فریب‌دهنده وعده‌ای‌کاذب، دروغ و… توجه آنها را به خود جلب می‌کنند ما می‌توانیم مقابل این نیرنگ‌ها برای هدایت دوستمان از اهرم عاطفی مثبت و انسان‌دوستانه استفاده کنیم ، و او را متوجه این نکته کنیم که:
الف) دوستی مخفیانه شما بی‌لطفی و ناسپاسی به اعتماد پدر، مادر، برادرتان است. پدر و مادری که به عشق پاکی تو شب و روز زحمت می‌کشند و دوست دارند تو را عفیفانه در لباس عروسی ببینند.
ب) اگر خدای ناکرده آن پسر تو را فریب بدهد و تو جلوی همه رسوا شوی چه ضربه‌ای به خودت، خانواده‌ات و اعتماد آنان به تو وارد می‌شود (آیا می‌توانی معصومیت از دست رفته‌ات را دوباره بدست آوری؟ آیا پدرت و مادرت می‌توانند جلوی دیگران سر بلند کنند).
ج) گیرم محبت آن پسر به تو خیلی زیاد باشد آیا یک درصد احتمال خیانت او را نمی‌دهی (مثلاً عکس تو را در اختیار دیگران بگذارد و نامه دوستی تو را برملا کند یا…) آیا اگر همین احتمال کم اتفاق بیفتد دیگر می‌توانی زندگی شخصی، خانوادگی، زناشویی آینده‌ات را بیمه کنی.
د). اگر دوستان او فریبش داده‌‌اند میتوانید جلوه‌هایی از دوستی‌های ناپایدار، خودخواهی‌ها و… آنان را برجسته کنی.
ه) پسرها از این گونه دوستی‌ها برای زندگی پایدار خود استفاده نمی‌کنند و اگر این ازدواج باشروع گفتمان پنهانی صورت بگیرد و فردا موفق به ازدواج هم بشوی از سوی شوهرت و خانواده‌اش مورد بدبینی واقع خواهی شد یعنی او خواهد گفت از کجا معلوم که شما در پنهان با دیگری دوست نشوید (اساس زندگی آینده‌ات سست خواهد شد).
و) پسری که پنهانی با تو دوست می‌شود از کجا معلوم فردا مخفیانه با خانم دیگری پیوند زندگی نبندد کما اینکه در واقع نیز چنین اتفاق می‌افتد.
ز) زن هر قدر محجوبه باشد برای شوهرش محبوبه‌تر خواهد بود. اگر واقعاً علاقه ازدواج با او را داری چرا از راه صحیح (مطرح کردن در سطح خانواده) و منطقی و دلایل قانع‌کننده نباشد که از بدبینی‌ها، بی‌اعتمادی‌های بعدی خانواده خود و شوهرت محفوظ بمانی و نزد پدر و مادر زحمت‌کش خود نیز چهره پاکت لکه‌دار نشود (با واسطه یا بی‌واسطه به خانواده‌ات بگو).
ح) اگر دوستی شما با او برای دوستتان حقیقی و ارزشمند است میتوانید از احتمال قطع شدن این پیوند در صورت استمرار این دوستی (غیر شرعی) از طرف خودتان استفاده کنید ( البته این راه‌حل در مرحله آخر است که متوجه شدید که راه‌حل‌های دیگر اثری نکرده، اول از در محبت باید وارد شد).
2 . اهرم شناختی
الف) طبق بررسی‌های آماری نزاع‌ها و طلاق‌ها در چنین روابطی که به ازدواج ختم می‌شود زیاد است. خانم کاترین کوهان، یکی از اساتید دانشگاه‌پنسیلوانیا در آمریکا می‌باشد. او تحقیقی انجام داده که نتایج آن قابل توجه است. این استاد آمریکایی که نه مسلمان است و نه این تحقیق را در محیط ایران انجام داده در تحقیق خود بیان می‌کند، زوجهایی که قبل از ازدواج با هم رابطه نداشته‌اند ازدواجشان از دوام بیشتری برخوردار است. نسبت به زوجهایی که قبل از ازدواج با هم رابطه داشته‌اند. علت آن را این‌گونه ذکر می کند: زوجهایی که قبل از ازدواج با هم ارتباط داشته‌اند در ذهن‌شان این سوء ظن نسبت به طرف مقابل هست، که او قبل از آنکه با هم ازدواج کنیم با من رابطه برقرار کرده است و در واقع سابقه ارتباط دارد. از کجا معلوم که بعد از ازدواج هم با کس دیگری ارتباط برقرار نکند. طرفین این ذهنیت را نسبت به هم دارند و البته خانمها زیادتر ، زیرا مردها معمولاً بیشتر در محیط بیرون از منزل هستند و زمینه ارتباط برقرار کردن برایشان بیشتر است. لذا همین سوء ظن‌ها باعث می شود که زندگیشان از استحکام لازم برخوردار نباشد.
ب) برخی از دختران فراری به خاطر فریب از جنس مخالف و بعد رها شدن به این دام گرفتار شده‌اند.
ج) نمونه این دوستی‌ها که حتی قبل از ازدواج قطع می‌شود در روزنامه‌ها و حوادث روز بسیار منعکس می‌شود.
د) مراسم رسمی خواستگاری به نفع دختر است چرا که دختران در این دوستی‌ها بسیار آسیب‌پذیرتر هستند، پس انجام ازدواج در قالب شرعی و معقول آن به خاطر حفظ پاکی و آرامش و سلامت روحی روانی دخترهاست.
ه( خوب است بدانید که طبق آمار تنها پنج درصد این ارتباط‌ها به ازدواج منتهی می‌شود یعنی نود و پنج درصد آنها به ازدواج ختم نمی‌شود و هیچ آدم عاقلی برای پنچ درصد احتمال خود را در چاه نمی‌اندازد. آنهایی هم که ازدواج می‌کنند(پنج درصد) ازدواجشان به استحکام بقیه ازدواج‌هایی که بدون سابقه ارتباط بوده نمی‌باشد.
و) ازدواج تنها به علاقه صرف خلاصه نمی‌شود اگر به کتاب‌هایی که در مورد روابط همسرداری[1] و زناشویی نوشته شده و یا از مشاوران ازدواج کمک بگیرد متوجه خواهید شد که در ازدواج باید یک سلسله امور (تحصیلات، مذهب، فرهنگ، سن، خصوصیات شخصی و شخصیتی درون‌گرایی، برون‌گرایی و هیجان‌طلبی و ثروت) سنجیده شود تا ازدواج موفقی باشد به همین خاطر است که انسان‌هایی که واقع دنبال زندگی سبز و خرم هستند در این راه با عصای احتیاط و مشاوره و مطالعه قدم می‌گذارند.
ز) زندگی‌ای که صرفاً با یک «I love you »[2] شروع شود به احتمال زیاد با «I hate you »[3] ختم می‌شود پس در کنار عاطفه و عشق، عقل و واقع را نیز در نظر بگیرید. اگر زندگی عاقلانه شروع شود عاشقانه ادامه خواهد یافت.
ح) از طرفی بنابر چندین سال تجربه‌ارتباط با پسرهای جوان و تحقیقات میدانی انجام شده در این زمینه، باید به دوست شما بگوییم که پسرها برخلاف دخترها که معمولاً دو انگیزه در میانشان برای ارتباط یافت می‌شود(انگیزه ازدواج یا غیر ازدواج)، تنها یک انگیزه برای ارتباط با دخترها دارند و آن هم غیر‌ازدواج می‌باشد، به همین دلیل معمولاً با چند دختر ارتباط دارند و کمتر پسری پیدا می شود، با دختری که با او ارتباط داشته است ازدواج کند. همین مدتی قبل جریان قتل پسری توسط دختر دانشجویی در روزنامه‌ها منتشر شد، در تحقیقات مشخص شد که این دختر چند سالی با پسر ارتباط داشته است، بعد از این مدت دختر که به خیال ازدواج، با پسر ارتباط برقرار کرده بود، اصرار می‌کند که پسر، خانواده‌اش را برای خاستگاری بفرستد. اما پسر ابتدا از پاسخ دادن تفره می‌رود اما وقتی اصرار دختر را می بیند، در جواب می‌گوید، من حاضر هستم که با تو ارتباط داشته باشم، اما ازدواج نه، و اگر بخواهم ازدواج کنم با دختری ازدواج می‌کنم که اهل ارتباط با پسرها نباشد. دختر هم که همه آرزوهای خود را بر‌باد رفته می بیند، نقشه قتل پسر را می‌کشد و یا در موارد بسیاری دخترها به دلیل این شکست دست به خودکشی زده‌اند شاید خود شما نیز از این قضایا زیاد شنیده یا خوانده باشید.
ط) دختری که از دوستی با پسر وارد خانواده‌ای می‌شود مانند مهمان ناخوانده می‌باشد. فرض کنید که در تعطیلات تابستانی‌پدرتان، همه آماده شده‌اید تا به مسافرت بروید، در حال بیرون رفتن از منزل ناگهان صدای زنگ بلند می‌شود، وقتی درب را باز می‌کنید، متوجه می‌شوید، که یکی از بستگان از راه دور آمده تا چند روزی را در منزلتان بماند. چقدر از این اتفاق ناراحت می‌شوید و از او چگونه پذیرایی می‌کنید. در مقابل مهمانی را فرض کنید، که نزد خانواده‌شما بسیار عزیز است و مادرتان او را دعوت کرده است، چقدر تدارک می بینید و خود را آماده می‌کنید که به استقبال او بروید و از آمدنش خوشحال می‌شوید. لذا دختری هم که بخاطر رابطه با پسر و با اکراه خانواده پسر وارد آن خانواده می‌شود هیچ‌گاه عزت و احترام دختری را که آنها خودشان پسندیده باشند و به خواستگاریش رفته باشند ندارد و باید یک عمر با سرکوفت‌آنها زندگی کند.
ک) این روابط می‌تواند در آینده باعث گردد که زندگی دوست شما با مشکل مواجه شود. زیرا پسری که قبل از ازدواج دختر با او ارتباط داشته ممکن است که بعد از ازدواج دختر از این رابطه سوء استفاده کرده و او را تحت فشار قرار دهد. همچنان که از این موارد در دادگاه‌ها و مراکز مشاوره بسیار است.
ل) فهرست کردن مضررات و فوائد چنین دوستی‌هایی و بعد معدل گرفتن آیا واقعاً کدام می‌چربد؟ (حتی ضررها و فوائد احتمالی).
3 . اهرم مذهبی
الف) ایمان عنصری است که اگر زن و مرد به آن آراسته باشند به دنبال آن زندگی‌ای سراسر از صداقت، صفا، یکرویی، دلسوزی، گذشت، اعتماد، نشاط و… به دنبال خواهد داشت و برخلاف آن بی‌ایمانی منشاء خیانت، دروغ، ریا، نفاق است شخصی از معصوم ـ علیه السّلام ـ پرسید برای دخترم خواستگار آمد به چه کسی بدهم امام فرمود به پسری که ایمان داشته باشد چون ایمان و خداترسی او باعث می‌شود که حتی در نزاع خانوادگی هم به او ظلم نکند و همیشه زندگی سالم داشته باشند یک جوان با ایمان هرگز به خانم خود خیانت نمی‌کند پس چه بهتر است که براساس ایمان زندگی را شروع کرد.
نکته: نمی‌‌خواهم بگویم حتماً این پسر مؤمن نیست چه بسا او نیز نیاز به اطلاعات کافی در مورد شرع و ازدواج صحیح داشته باشد پس بهتر است که اگر واقعاً به این نتیجه رسیده‌اند که از هر حیث شایستگی همسری هم را دارند به شکل رسمی و شرعی این مباحث ادامه پیدا کند.
ب) روان شناسان عقیده دارند که مخالفت با باورهای دینی (گناه) اثر نامطلوبی در روان ناخود‌اگاه فرد می‌گذارد.
در ضمیر ناخودآگاه احساس مذهبی گناه با وجدان و فطرت پاک خدایی انسان تعارض پیدا می‌کند و سرانجام پس از مدتی به شکل بیماری روحی ـ روانی و یا جسمی روانی ظاهر می‌شود این امر در عمل در بیماران روانی‌ای که چنین احساس گناهی را داشته‌اند در بررسی‌های مشاوره‌ای و بالینی آشکار است.
ج) اگر او علاقه‌ای به حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ دارد شما میتوانید از این احساس پاک او کمک بگیرد تا او را در مسیر ایشان وادارید و اگر او به این نتیجه رسیده که پسر نیز متدین است بخواهد که این در مسیر شرعی انجام گیرد.
ه ) انسان نیازی به موعظه و پند دارد و گاهی انسان سهواً و از روی فراموشی خلاف مسیر حق و خدا می‌رود به همین خاطر تذکرات مفید مخصوصاً اگر از طرف کسی باشد که خود اهل عمل باشد اثر خواهد گذاشت آری شما هم میتوانید در حد خودتان اثر بگذارید چرا که نفس همنشینی با شما که متدین هستید می‌تواند در او اثر بگذارد که در این راستا هر چه پند و موعظه غیرمستقیم‌تر باشد اثر مطلوب‌تری خواهد گذاشت.
و) او را با کتب دینی جذاب و جاذبه‌های دین آشنا سازید مثل کرامت ائمه ـ علیهم السلام ـ عشق به امام زمان (عج)، کتب عرفانی.[4]
ح) از قیامت و عذاب‌های آن برایش بگوئید[5] (نه در حد افراط و البته غیرمستقیم).
ط) داستان حضرت یوسف را که پاکی پیشه کرد و رسوایی زلیخا را برایش نمایان سازید (تفسیر این سوره را برایش به نحوی بیان کنید) از زندگی افرادی که پاکی پیشه کردند و از طرف خداوند مورد عنایت‌های ویژه‌ای قرار گرفتند برایش بگوئید.[6]
ی) پیوسته با او باشید و القاء کنید که در محضر خدا و امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ مخصوصاً امام عصر (عج) هستیم (البته خسته کننده نباشد) این کار می‌تواند با بیان داستان و… صورت گیرد او را از دوستان وسوسه‌گر ناباب دور نگه دارید و حرف‌های آنها را خنثی سازید.
حرف آخر: با توجه به مطالب فوق باید بگویم که راه حل را باید در مجموعه‌نگری به بحث پیدا کرد از بحث‌های خشک و خسته‌کننده پرهیز کنید در قالب مهر و محبت راه‌حل‌های فوق را بیان کنید و حتی در صورتی که او ناراحت نشود این پاسخ را به او نشان دهید تا متوجه شود که چقدر به حال او دلسوزی می‌کنید و اینکه اگر واقعاً دنبال زندگی‌ایی موفق و بانشاط هستند باید چه فرایندی را از لحاظ شرعی و منطقی آن هم فقط و فقط به خاطر آرامش و سلامت زندگی آینده طی نمایند و دیگر اینکه صرف علاقه را معیار زندگی مشترک قرار ندهند، ناگفته نماند که هیچ عیبی ندارد یک دختر از صفات انسانی یک پسری خوشش آید و ببیند که او می‌تواند همسری با ایمان، ایده‌ال، فعال، صادق برای او باشد اما چیزی که مهم است این است که باید در قالب شرع امر خواستگاری صورت بگیرد تا از آسیب‌پذیری هم مصون ماند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. موفقیت جوانان در انتخاب همسر، دکتر داود عرفانی فر، انتشارات نبوع.
2. روزنامه جام جم، ویژه‌نامه تپش، چهارشنبه‌ها غالباً به چنین مباحثی نیز اشاره دارند.
3. نگاه تا نگاه جواد محدثی، قم، انتشارات عصمت.
4. عوامل انحراف جوانان و ازدواج، راحله نیک‌بخش، نشر فخردین.
5. راز یک فریب، یوسف غلامی، انتشارات لاهیحی.
6. دختران، دوستی‌ها و عبرت‌ها، تألیف مهدی کریمی‌نیا.
پی نوشت ها:
[1]. امینی، آیین همسرداری، رجوع کنید.
[2]. عاشقت هستم.
[3]. ازت متنفرم.
[4]. حسنعلی نخودکی اصفهانی، کتاب نشان از بی‌نشان‌ها و قاضی زاهدی، تاب شیفتگان حضرت مهدی(عج).
[5]. نجفی قوچانی (داستان)، معرفی کتاب سیاحت غرب.
[6]. مطهری، مرتضی، قصه ابن سیرین رجوع شود به کتاب داستان راستان، زندگی شیخ رجبعلی خیاط که به کرامات زیادی در اثر مخالفت با هوای نفس و جواب رد به دختری که او را به گناه می‌خواند دست یافت رجوع شود به کتاب محمدی ری‌شهری، محمد، کیمیای محبت، قم، دارالحدیث.
