مبتلا به خود ارضایی بودم که در نامه شما جواب خوبی گرفتم ولی مشکل بعدی نذرهای که کرده‌ام….؟
ابتدا یادآور می‌شویم توصیه‌ها و مشاوره‌هایی را که در نامه قبلی ارائه شده بود جدی بگیرید و سعی کنید به آنها عمل نمایید. به خصوص این که روشهای مورد اشاره را تجربه کرده‌اید و تا حدودی از مفید بودن آن اطمینان حاصل کرده‌اید. نباید اگر موردی پیش آمد که مرتکب گناه شدید، این امر باعث سستی شما در ادامه روش و راهی که مفید است شود و ناامید شوید که این از وسوسه‌های شیطان است. امام(ره) می‌فرماید: «هر گاه انسان و به خصوص در سنین اول عمر و دوران جوانی تصمیم بر ترک گناه می‌گیرد، شیطان و جنود آن لعین شروع به وسوسه می‌کنند و یکی از دامهای تدلیس و راه‌های وسوسه او این است که به انسان می‌گوید: برای تو امکان پذیر نیست که تا آخر عمر بتوانی خود را از گناه نگاه داری و به بزرگ جلوه دادن این کار، در نیت و تصمیم او رخنه می‌کند و او را از این کار باز می‌دارد.» امام برای دفع این وسوسه رهنمود جالبی دارد و آن این که لازم نیست که انسان در ابتدای امر تصمیم به ترک گناه تا آخر عمر بگیرد تا راه چنین وسوسه ای برای شیطان باز شود؛ بلکه برای مقابله با شیطان و جنود آن لعین باید به خود بگوید که من فقط امروز را می‌‌خواهم گناه نکنم و برخلاف فرموده خدای تعالی رفتار نکنم و پیداست که یک روز گناه نکردن، بسیار سهل و آسان است و تصمیم گیری در این باره به آسانی انجام می‌گیرد و راه وسوسه شیطان بسته می‌شود و چون از این راه موفق به تصمیم گیری شد و یک روز گناه را ترک کرد و بعد به همین منوال چند روز و چند ماه می‌تواند ادامه پیدا کند.[1]
هم چنین نباید از کید شیطان غافل شد و فکر کرد از وسوسه‌های آن در امان خواهیم بود. بلکه همیشه خود را در پناه خداوند قرار دهیم و از خداوند استعانت بخواهیم که ما را یاری کند و چنان که پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمود: «الهی لا تَکلنی اِلی نفسی طَرفَه عینٍ اَبَداً».[2]
همان طور که خود شما تجربه کردید در ماه رمضان موفق به ترک عادت خود شده بودید. می‌توان گفت عامل اصلی آن توجه و یاد خداوند و آثار روزه در روان انسان است از همین تجربه استفاده کنید. با قرآن و ذکر الهی بیشتر به یاد خدا باشد که یاد خدا بزرگترین باز دارنده است.
امّا در مورد نذر: یکی از شرایط نذر این است که باید صیغه نذر خوانده شود و اگر صیغه نذر خوانده نشود، نذر منعقد نمی‌شود و چیزی واجب نمی‌شود. و لازم نیست آن را به عربی بخوانند پس اگر بگوید «چنان چه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم» نذر او صحیح است[3] (و باید «برای خدا» به زبان گفته شود و قصد آن در دل کافی نیست).
بنابراین اگر شما نذری که کرده‌اید، به زبان گفته باشید مثلا اگر موفقیت برایم حاصل شدبرای خدا بر من است که سه روز، روزه بگیرم این نذر شرعی است و باید برای هر بار که مرتکب می‌شوید سه روز روزه بگیرید. امّا اگر نذر شما به این صورت نباشد نذر شرعی نیست و وفای به آن واجب نیست.
کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است اگر از روی فراموشی، یا ناچاری یا غفلت؛ (در بعضی فتوا اشتباه) آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست. ولی چنان چه از روی اختیار آن را بجا آورد برای دفعه اول باید کفارّه بدهد.[4]
کسی که در ماه رمضان به وسیله حرام روزه خود را باطل کند باید کفاره جمع دهد. یعنی 60 فقیر را سیر کند و 60 روز روزه بگیرد. اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند چه آن چیز اصلاً حرام باشد، مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد بنابر احتیاط کفاره جمع بر او واجب می‌شود یعنی باید دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هر کدام آنها یک مد که تقریبا ده سیر ( یا 900 گرم) است گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد.[5]
شصت روز روزه به این صورت است که اول باید 31 روز آن را پشت سر هم بگیرد و بعد 29 روز بقیه را هر طور که توانست و دلش خواست بگیرد امّا این که چطور این31 روز را بگیرد که دیگران متوجه نشوند به چه جهت پشت سر هم روزه می‌گیرد. همان طور که می‌دانید درباره‌ی روزه ماه شعبان و ماه رجب سفارش زیادی داریم که روزه این دوماه را متصل به ماه رمضان کنید. و اگر الان که مجرد هستید و محذورات خانواده و والدین این اجازه را نمی‌دهد، بعد از ازدواج این کار را بکنید، ولی چه خوب است که در همین دوران مجردی اقدام کنید که روزه در تزکیه نفس و دوری از گناه از اهمیت زیادی برخوردار است.
در پایان به این نکته اشاره کنیم که یکی از حالات بسیار پسندیده که در شما وجود دارد اظهار ندامت و پشیمانی از ارتکاب این عمل است. این خود باعث توبه و اصلاح می‌شود، امّا نباید این ندامت و پشیمانی باعث افسردگی و انزوا شود که در نتیجه ترک این عمل را مشکل می‌کند. اعتماد به نفس داشته باشید به طور مصمم و قوی به دستورات و توصیه‌های نامه قبل عمل کنید هیچ گونه نگرانی نداشته باشید انشاء الله موفق می‌شوید و روزه‌هایی را هم که بر شما واجب شده به راحتی می‌توانید بگیرید از خداوند طلب بخشش کنید خداوند ارحم الراحمین است. نومید نشوید احساس گناه خوب است برای این که زمینه توبه می‌شود امّا اجازه ندهید احساس گناه باعث توقف شما بشود. فعال و پرتوان تصمیم بر ترک این عمل بگیرید، خدای ناکرده اگر مرتکب شدید باز هم جدی‌تر بر ترک آن پافشاری کنید. چنان که از امام خمینی(ره) در آغاز مطلب نقل کردیم، روز به روز مصمم بر ترک گناه باشیم هفته و ماهها را تشکیل می‌دهد و در نتیجه این عادت بد از زندگی انسان رخت خواهد بست. ما با اطمینان می‌گوییم شما می‌توانید. شما هم به خود تلقین کنید که من می‌توانم. انشاء الله.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. دنیای نوجوان . نوشته : دکتر شرفی . محمد رضا . انتشارات تربیت . تمدن . 1376 .
2. شرفی . محمدرضا . جوان و نیروی چهارم زندگ . نشر سروش .
پی نوشت ها:
[1] . خمینی . روح الله . اربعین . شرح : فهدی . احمد . ج 1 . ص 77 . تهران . انتشارات اطلاعات . 1365 .
[2] . محمدی ری شهری . محمد . میزان الحکمه . ج 4 . ص 3232 . مکتبه الاعلام الاسلامی . 1362 .
[3] . بنی هاشمی خمینی . محمد حسن . توضیح المسائل مراجع . ج 2 . ص 542 . قم . انتشارات اسلامی . 1378 .
[4] . همان . ص 548 . مسئله 2656 .
[5] . همان . ج 1 . ص 966 .
