می‌خواهم در کنار دروس دبیرستان دروس حوزه علمیه را نیز همانند یک طلبه به طور کامل بخوانم، لطفا توضیحی درباره دروس حوزه بفرمایید و آیا نیازی به استاد دارم؟
مقدمه:
در ابتدا لازم است به دروس و مقاطع تحصیلی حوزه علمیه اشاره‌ای گردد:
نظری اجمالی به سطوح دروس حوزه علمیه
دروس حوزه در چهار مقطع: (مقدمات، سطح 1، سطح 2 و خارج) ارائه می‌شود که طلاب دینی در مقطع مقدمات با دروس ذیل آشنا می‌شوند: ادبیات عرب (صرف و نحو) به مدت سه سال ـ تجوید، معانی بیان، ادبیات، تفسیر، تاریخ معصومین، منطق، 1 و 2، حفظ قرآن، درس عقاید (کلام)، درس اخلاق و لمعتین (در ده، دوازده واحد درس فقه) و اصول فقه در دو جلد و…. در مقطع سطح 1 و 2، با دروس زیر آشنا می‌گردند: فقه و اصول (هر روز)، الهیات و معارف 1 و 2، تفسیر قرآن، حدیث (رجال 1 و 2، درایه) فلسفه (دو جلد بدایه الحکمه و نهایه الحکمه علامه طباطبایی) و… .
و در مقطع درس خارج (فقه، اصول، فلسفه، تفسیر و…) طلاب از محضر بزرگان و اساتید صاحب نظر در رشته خودشان استفاده می‌کنند که در آن درس استاد با نقد و بررسی اقوال صاحب‌نظران دیگر، نظر خود را اعلام می‌دارد که در حقیقت طلاب با شیوه استدلالی و تحلیلی در مباحث فقهی و اصولی آشنا می گردند. (لازم به ذکر است که طلاب در کلیه دروس به طور فعال در درس استاد شرکت دارند و هر کجا که نقد و اشکال داشتند با نهایت احترام به استاد و صاحب‌نظر، نظر خود را بیان می‌دارد.)
سنوات تحصیلی
به طور متعارف دروس مقطع مقدمات حوزه در 6 سال و سطح 1 و 2، در 4 سال برگزار می‌شود. طلاب اغلب از سال اوّل تا ششم به صورت تمام وقت از کلاسهای مدرسه استفاده می‌کنند به طوری که وقت دیگری نخواهند داشت که به کاری مشغول شوند و در مقطع سطح 1 و 2 که تا پایه دهم حوزه ادامه دارد، طلاب می‌توانند آزادانه از اساتید دلخواه، استفاده کنند در درس خارج طلاب با استنباط و چگونگی آن آشنا می‌شوند که سالها طول می‌کشد. طلاب (به طور عموم) یک دوره خارج فقه و اصول را می گذرانند. البته طول مدت آن بستگی به تمرکز درسی در طول روز و سال، هوش و پشتکار و علاقه فرد به آن درس دارد. لازم به ذکر است که این دروس به طور عمومی برای همه طلاب تحت نظر شورای عالی حوزه علمیه است اما از آن جایی که دروس مقدمات به بعد (پایه 6 به بعد) بیشتر صبحها برقرار می‌شود، طلاب می‌توانند به صورت دلخواه در کنار دروس عمومی خود در یک رشته (حدیث، تفسیر، کلام، حقوق، فلسفه، جامعه شناسی، روان شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی، تاریخ، دین شناسی و…) به شکل تخصصی مشغول گردند. البته رشته‌های فوق تماماً در حوزه علمیه قم و مؤسسات وابسته به آن برگزار می‌شود که هر کدام آزمون ورودی (کتبی، شفاهی) مخصوص به خود دارند.
هدف از تحصیل دروس حوزوی
از آنجایی که خواندن دروس حوزه اهداف متفاوتی دارد (مانند تدریس، پژوهش، قضاوت، اجتهاد، تألیف، تبلیغ در اشکال مختلف (مردمی، جوانان و نوجوانان، مدارس و دانشگاه‌ها) و حتی یادگرفتن اصول اعتقادات و مسائل لازم دینی برای زندگی شخصی) به همین جهت کیفیت و کمیت درس خواندن، متفاوت می‌شود. در برخی از موارد فوق فرد حتماً باید با تمام انرژی و وقت خود به تحصیل دروس رشته مورد نظر بپردازد و حواس و فکر خود را فقط و فقط متمرکز آن رشته کند و در برخی رشته‌ها فرد می‌تواند به دروس مورد نیاز زندگی خود اهمیت دهد، یعنی دروسی را بخواند که کاربرد علمی در زندگی او دارد. پس با توجه به این مطالب اگر می‌خواهید در کنار دروس کلاسیک (دبیرستان و دانشگاه و…) دروس حوزه را بخوانید تنها می‌توانید با استفاده از اساتید حوزه دست به گزینش کتب و مباحث ضروری بزنید، چون امروزه با تخصصی شدن دروس باید تمام وقت مشغول یک رشته شد تا نتیجه‌بخش باشد.
مشاوره حضوری
برای اینکه از کم و کیف دروس حوزه بیشتر آشنا شوید. بهتر است با حوزه علمیه شهر خود و یا مدیران مدارس و یا اساتید مجرب حوزه مشورت نمایید. این کار مطمئناً دید و بینشی دقیق نسبت به دروس حوزه به شما می‌بخشد. در ضمن اگر علاقه دارید دروس حوزه را تمام وقت بخوانید می‌توانید از نحوه ورود به حوزه و دروس آن بپرسید و اگر فقط می‌خواهید در کنار تحصیلات کلاسیک دروس حوزه را بخوانید با کمک و مشورت اساتید و مدیر حوزه علمیه شهر خود در برخی از دروس مشترکاً با طلاب، در کلاسها شرکت کنید و در غیر این صورت می‌توانید با تهیه لیست درس ضروری با طلابی که داوطلب‌اند آن بحثها را در مدرسه و یا خارج از مدرسه بگذرانید.
نیاز به استاد حضوری
اگر بخواهید دروس حوزه را به صورت متفرقه بخوانید حتماً نیاز به استاد دارید، چون استاد تجربه‌های خود را به شما منتقل می‌کند، شما را با شیوه‌های درسی و مطالعه حوزه آشنا می‌کند، نکات مبهم دروس را برایتان روشن می‌کند و با بیان مثال‌های واضح در آسانتر فهمیدن مطالب سخت شما را یاری می‌کند و از همه مهمتر استاد بیان می‌دارد که چه دروسی جنبه ابزاری دارند به عنوان مثال منطق ابزاری است برای فهمیدن فلسفه و فلسفه ابزار و مقدمه‌ای است برای رسیدن به مطالب دقیق و ناب خداشناسی، انسان شناسی و… کسی که فلسفه می‌داند می‌تواند از تفسیر المیزان کمک بگیرد و به مفاهیم واقعی شیعه و اهلبیت ـ علیه السلام ـ دست یابد. استاد مطالب خیلی ضروری را به شما گوشزد می‌کند و مطالب غیرضروری کتب را به شما معرفی می‌کند او در کنار هر درسی می‌تواند کتابهای مورد نیاز و شروح مختلف آن بحث را برای شما مشخص نماید.
نکته پایانی این که، با توجه به بینشی که نسبت، مواد آموزشی و سنوات تحصیلی حوزه پیدا نمودید، و با توجه به اهداف و انگیزه های شخصی خود از سپری کردن این دروس، مناسب است که در ابتدای راه، معین کنید که می خواهید در چه سطحی از دروس حوزه بهره جویید. چه بسا اهداف شما با خواندن دروس پایه های 1-3، مرتفع گردد و چه بسا با نظر یک استاد حوزه، از همان ابتدا، چند کتاب، هدف مطالعات و تحصیل شما، قرار گیرند، مثلا حدیث شناسی و علوم مربوط را خواهان هستید. استاد زبردست، از هدر رفتن وقت شما جلوگیری می نماید و چند کتاب خود آموز، مقدماتی و اصلی را پیشنهاد می نماید و شما سریع تر به هدف خواهید رسید.
اما اگر هدف شما کلی است و می خواهید همه دروس را بخوانید، می توانید همان ترتیب مذکور را طی نمایید. البته هیچ گاه از نظرات طلاب و اساتید با تجربه بی نیاز نخواهید بود.
وسایل کمک آموزشی:
نوارها و CD های دروس حوزوی و کتب کمک درسی و شرح ها در نوار فروشی ها و فروشگاه های محصولات فرهنگی و کتابفروشی ها (در قم و شهر های بزرگ) عرضه می شود.
همچنین به چند سایت درس حوزه علمیه، جهت اطلاع اشاره می شود:
1. سایت تبیان www.tebyan .net ( لینک حوزه علمیه)
2. سایت شارح www. shareh. com (لینک حوزه علمیه) که زیر مجموعه سایت بلاغ از سایتهای دفتر تبلیغات حوزه می باشد.
3. سایت شهر اسلامی www. islamicqomcity. Com ( لینک حوزه علمیه قم)
4. سایت حوزه نت www. hawzeh. net
