آیا سیر مطالعاتی آثار شهید مطهری (ره) برای همه افراد یکسان است؟ برای یک دانشجوی لیسانس یا یک طلبه مقدمات و یا طلبه سطح، هر کدام چگونه است؟
استاد شهید مرتضی مطهری (ره)، جایگاه ویژه‌ای بین اندیشمندان اسلامی دارد و به لحاظ جامعیت و گستردگی اطلاعات و دانش‌های ایشان در بسیاری از عرصه‌ها و عمق و ژرفای اندیشه هایش و نیز تأثیر به سزایی که بر نسل جوان در دوران حیات با برکت و بعد از شهادت، داشتند آثار ایشان، مورد توجه دانش دوستان و نسل جوان قرار گرفته است و بارها حضرت امام خمینی (ره) و حضرت آیت الله خامنه ای ـ حفظه الله ـ و دیگر بزرگان، از آثار این بزرگ مرد، تجلیل نمودند و مطالعه آن را به جوانان توصیه فرموده اند.
نکته مهم این است که آثار ایشان چه به لحاظ صفا و خلوص ـ یعنی سرشار از معارف ناب اسلامی و اندیشه های صاف و بدون خلط است و خود استاد بزرگترین مبارز بر علیه جبهه اندیشه های التقاطی بود ـ و چه به لحاظ سادگی و روانی، از ویژگی های ممتازی برخوردار است و در واقع مطالعه آثار ایشان، راحت ترین و نزدیک ترین راه و نیز مطمئن ترین مسیر برای دستیابی به معارف ناب اسلامی و قرآنی می باشد.
سیر مطالعات کتابهای استاد شهید مرتضی مطهری برای همه افراد یکسان نیست بلکه با توجه به تنوع مطالب و موضوعات و نیز سبک و محتوای نوشتار، می‌توان کتاب‌ها و موضوعات درخور فهم و مورد علاقه خود را انتخاب نمود. برای توضیح بیشتر لازم است این نکته را در مورد آثار شهید مطهری بیان نمود که:
حوزه اصلی تفکر و تدریس آیت الله مطهری فلسفه بوده، امّا تقریباً در تمامی رشته‌های معارف اسلامی صاحب نظری ژرف اندیش و پژوهشگری دقیق و در پاره‌ای از حوزه‌های دانش در قلّه اجتهاد بود. تنوع آثار ایشان در فقه، فلسفه، تفسیر، تاریخ، امور اجتماعی و سایر رشته‌ها همگی از جذابیت و استحکام خاصی برخوردار است. آثار و نوشته‌های استاد در موضوعات مختلف و در سطوح متفاوت از کتابهای تخصصی فلسفی گرفته تا کتاب داستان راستان را شامل می‌شود.
بخشی از کتاب‌ها و آثار ایشان از نوارهای درسی که در دانشکده الهیّات و حوزه علمیه قم ایراد فرموده‌اند، پس از شهادت ایشان به چاپ رسیده است. و نیز پاره‌ای از مطالب و یادداشت‌های استاد که از ایشان به جای مانده است و مقالاتی که به نشریات ارسال نموده‌اند، پس از ویرایش و بازنگری، در قالب کتاب‌هایی در موضوعات مختلف به چاپ رسیده است.
همه این نکات یاد شده نشانه این است که کتاب‌ها و آثار علامه شهید مطهری برای مخاطبان در سطوح مختلف سنّی و دانش و تخصص نوشته شده است که هر فرد می‌تواند متناسب با سطح دانش و رشته تخصصی خویش از آن‌ها بهره‌مند شود.
بر این اساس باید در ابتدا کتاب‌هایی را که کمتر جنبه تخصصی دارند و محور اصلی موضوعات آن‌ها مسائل اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی است مطالعه نمود، که از آن جمله می‌توان این کتاب‌ها را نام برد:
مسأله حجاب، نظام حقوق زن در اسلام، گفتارهای معنوی، وحی و نبوت، زندگانی جاوید یا حیات اخروی، و … در مرحله بعد کتاب‌هایی را که به موضوعات اجتماعی یا اعتقادات پرداخته‌اند امّا تقریباً مفاهیم و اصطلاحات تخصصی در آن بکار رفته است، را مطالعه نمود، مانند:
اسلام و نیازهای جهان امروز، احیاء تفکر اسلامی، انسان و سرنوشت، عدل الهی، امدادهای غیبی، بیست گفتار، جامعه و تاریخ، جاذبه و دافعه امام علی ـ علیه السّلام ـ ، خدمات متقابل اسلام و ایران، سیری در نهج البلاغه، علل گرایش به مادی گری، قیام و انقلاب امام مهدی (عج)، نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، ولاءها و ولایت‌ها، و… .
در مرحله سوم با توجه به علاقه و گرایش تحصیلی فرد می‌توان کتابهای کاملاً تخصصی استاد مانند: اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقالات فلسفی، مجموعه مقالات، ماتریالیسم در ایران، مباحث اقتصادی، شرح منظومه، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، آشنایی با قرآن و … را در سیر مطالعاتی قرار داد.
دانشجویی که می خواهد از ابتدای دوران تحصیل دانشجویی خود، به آثار استاد مطهری آشنا شود و یا طلبه مقدمات نیز هر کدام متناسب با سطح دانش و معلومات خویش، می‌توانند از آثار این متفکر اندیشمند بهره‌مند شوند. این افراد مطالعات خود را می‌توانند از کتابهای روان و غیر تخصصی مانند: داستان راستان،حماسه حسینی، امدادهای غیبی در زندگی بشر، آشنایی با علوم اسلامی، جاذبه و دافعه امام علی ـ علیه السلام ـ و … آغاز نماید و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود که کتابهای فلسفی و کلامی ایشان را مطالعه کند. بلکه مطالعه کتاب های تخصصی را پس مطالعه کتاب های ساده تر و زمانی که قدرت فهم و تحلیل آن ها را پیدا نمودند آغاز کنند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. سیری در آثار شهید مرتضی مطهری، بنیاد فرهنگی امام رضا ـ علیه السّلام ـ ، 1362.
2. علی شیروانی، معارف اسلامی در آثار شهید مطهری، معاونت امور اساتید و …، 1376.
3. حمید نگارش و همکاران، استاد مطهری و دغدغه اسلام اصیل، لوح محفوظ، 1379
