در مورد قصه نویسی برای کودکان و همچنین نوشتن شعر مرا راهنمایی کنید؟ و اگر امکان دارد برای موفقیت من کتاب معرفی کنید. همچنین می خواهم در مورد امام زمان (عج) قصه ای بنویسم، چه کار کنم که موفق شوم؟

اشاره
از آنجا که قصه گویی و داستان سرایی به کودکان یکی از شیوه های آموزشی موفق به شمار می آید از این رو قبل از پرداختن به پاسخ اصلی به دو دوره کلی آموزشی معارف به کودکان اشاره می شود: دوره اول، 5 تا 9 سال، چون فکر کودک خام و مادی است باید به ظرفیت کودک توجه شود و می توان به تجارب محدود کودک ارجاع داد مثلاً در پاسخ خدا کیست؟ می گوییم: خدا مانند ما نیست و…؛ باید توقع نویسنده از کودک، کودکانه باشد. دوره دوم: 9 تا 13 سال، مانند دوره قبل از تجربیات کودک استفاده شود و به صورتی ساده مطرح گردد و از طرح استدلال فلسفی و مشکل پرهیز شود.
بهتر است قبل از هر چیز…
قصه و داستان و شعر زیاد بخوانید تا با سبک ها و شیوه های مختلف آشنا شوید. (مطالعه زیاد)
داستان ها و قصه و شعرهای خود را برای مجلات کودک و نوجوان مانند پوپک و سلام بچه ها و دوست بفرستید تا آنها شما را بیشتر راهنمایی کنند؛
سعی کنید آثار داستانی و شعری بزرگانی نظیر جلال آل احمد، جمال میرصادقی، رضا امیرخانی، ابراهیم یونسی، خانم شیوا ارستویی، خانم مؤدب پور، مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیم، رضا رهگذر، سیدمهدی شجاعی، مسلم ناصری، مرتضی دانشمند و آقای ناصر کشاورز و خانم افسانه شعبان نژاد و… را مداوم و به تکرار مطالعه کنید؛ برای تهیه آثار ایشان به نزدیکترین کتابخانه تخصصی ادبیات مراجعه و یا این که در ارتباط با کانون پرورش فکری و کتاب ماه ادبیات کودک و نوجوان که هر ماه منتشر می شود، آثار آنان را به دست آورید.
با برخی از مراکز کودکان و نوجوانان مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران، مرکز تربیت مربی کودکان و نوجوانان قم ارتباط برقرار کنید؛
در کلاس های قصه نویسی و کارگاه های داستان و شب های شعر شرکت کنید، در این خصوص می توانید از سازمان تبلیغات اسلامی و دفتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شاخه شهرستان محل سکونت خود تحقیق کنید؛
مجلات ذکر شده را عضو شوید و مرتب مطالعه کنید؛
تا توان و یاری نوشتن دارید بنویسید.
باید بدانید که
نوشتن برای یک خردسال کوچولو این گونه است که او نه یک خواننده است نه یک شنونده صرف، قدرت حافظه وی محدود به چند دقیقه است. دنیای وی محدود به والدین، خانه و محیط بسیار نزدیکش است، علاقه مند به داستان های ساده ای است که براساس حوادث حقیقی نوشته می شود. شعرهای آهنگ دار او را مجذوب می کند، کلمات و آهنگ آنها، نقش مهمی را در نویسندگی برای این گروه سنی بازی می کنند. جزئیات و شرح طولانی، شنونده خردسال را خسته می کند و باید از آنها پرهیز کرد.[1] دقت کنید که…
شما پس از طی مراحل قبل و پس از آن که احساس کردید می توانید داستان بنویسید، این کار را انجام دهید و دقت داشته باشید که یک داستان خوب دارای ویژگی های زیر است: الف) داستانی که می نویسید باید در مخاطب «انتظار» ایجاد کند؛ کودک را تا آخر داستان نگه دارید؛ مثال معروف آن قصه هایی مانند دویدم و دویدم؛ ب) از نصیحت کردن کودک در داستان بپرهیزید، بر این اساس قصه نباید وسیله نصیحت نشود؛ ج) دقت کنید که این قصه را برای چه گروهی می نویسید گروه الف: سالهای قبل از دبستان؛ گروه ب: سالهای آغاز دبستان (کلاس های اول و دوم و سوم)؛ گروه ج: سالهای پایانی دبستان (کلاس های چهارم و پنجم)؛ گروه د: راهنمایی؛ گروه هـ : سالهای دبیرستان.[2] بر این اساس قصه شما باید با سن کودک بیگانه نباشد؛ د) قصه باید فراز و فرود و اوج گیری و درگیری داشته باشد؛ هـ) درباره قصه، شعر و داستان به ویژه وقتی که از منظر معارف اسلامی می نویسید هدف را فقط خداپسندانه انتخاب کنید.
شمای نویسنده و کودک
شما باید خوانندگان خود را بشناسید؛ کودکان بی صبرند؛ کودکان نگران آینده و گذشته نیستند؛ دوست دارند نقش اصلی یک داستان را کودک بازی کند؛ ترجیح می دهند داستان های حقیقی بخوانند؛ آغاز خوب و پایان رضایت بخش را دوست دارند؛ بهترین هدیه را به کودکان بدهید.[3] باید بشناسید که…
الف) نویسندگی برای کودکان زیر پنج سال
این سن، سن دیدن، یاد گرفتن و لذت بردن است، بچه ها در این سن به کشف محیط محدود خود می پردازند، مدام پرسش می کنند و کنجکاوی آنها توأم با پاسخ های دریافتی و پاسخ هایی که خود به پرسش های خود می دهند، سازنده دنیای ذهن آنهاست. مشخصه این دوران تقلید و گاهی نافرمانی است. کودکان این گروه داستانهایی با مشخصات زیر را دوست دارند:
طرح ساده بدون ابهام داشته باشند.
کوتاه باشد و حوادث در آن به سرعت روی دهد.
موضوع داستان درباره شخصیت های آشنای محیط اطرافشان مانند پدر و مادر و اشیایی مانند اسباب بازی، حیوانات اهلی و پرنده ها باشد. همچنین قصه های پریان و قصه هایی که قهرمانانشان حیواناتند و چیزهایی که تخیل و تعجب و خنده شان را بر می انگیزد، دوست دارند.
نسبت به داستان های تأسف آور و مأیوس کننده و از هر صدمه ای در داستان ناراحت می شوند.
احتمالاً هر آنچه را که در داستان روی می دهد، باور می کنند، بنابراین شرایطی را خلق کنید که بچه ها خوشحال می شوند.[4] ب) ویژگی های نویسندگی برای کودکان 8-5 سال
محدودیت واژگان پایه توضیح این که از واژه های زیاد و سنگین نباید استفاده کنید؛ محیط آشنا و شخصیت های آشنا؛ سرگرم کننده بودن؛ نمود احساسی داشته باشد؛ بر مبنای تفکر کودک نوشته شود نه کودکانه، توضیح این که برخی گمان می کنند همین که زبان داستان کودکانه باشد کفایت می کند بلکه این طور نیست باید بر مبنای تفکر کودک مطالب را ارایه دهند؛ طرح ساده؛ آهنگ و زبان ساده؛ ترسناک نباشد؛ و پایان خوش داشته باشد.[5] ج) شرایط داستان برای گروه سنی 12-8 سال
سرگرم کننده باشد؛ حادثه داشته باشد؛ منشأ کودکی داشته باشد، هم افسانه و داستان تخیلی و هم سرگذشت و خاطره و نیز ورزش و علم و هر چیز سرگرم کننده ای می تواند وی را جذب کند؛ در داستان های این گروه سنی هم شخصیت پسر و هم دختر وجود داشته باشد.[6] د) شرایط داستان برای گروه سنی 16-12 سال
این گروه سنی با مشکلاتی روبرو هستند و ناخودآگاه در کتاب هایی که می خوانند، در پی راه حل هستند؛ به داستان های حقیقی بیشتر علاقه مندند تا به داستان های تخیلی؛ به داستان زندگی شخصیت هایی که می توانند با آنا هم ذات پنداری کنند، علاقه مندند؛ علاقه آنها تقریباً شامل هر کس و هر چیزی می شود. طرح کلی، ماجرایی، عاشقانه، و خانوادگی بسیار مورد علاقه آنهاست.
کتابهایی که برای این گروه سنی نوشته می شود، باید فاصله بین بلوغ و دوره جوانی را پر کند و شرایط نوشتن این کتابها تقریباً شبیه شرایط نوشتن برای جوانان است.[7] حرف آخر
هر آنچه گفته شد راهنمایی کوتاه در پاسخ به سؤال شماست برای تفصیل هر یک از سرفصل ها را (بهتر است قبل از هر چیز… باید بدانید که… دقت کنید که… شمای نویسنده و کودک، باید بشناسید که… و مطالعه کنید…) در منابع دیگر، بیشتر مطالعه کنید، کلاس، تمرین، تکرار، مطالعه و نوشتن پنج فاکتوری است که همیشه به ذهن بسپارید و بدانید هر اندازه به این شعارهای پنجگانه عمل کنید به همان میزان در نویسندگی و قصه پردازی پیشرفت خواهید کرد. درباره قصه نویسی برای اهل بیت ـ علیهم السلام ـ به ویژه امام زمان (عج) نیز همه موارد بالا را رعایت بفرمایید و با توکل به خدا به شعارهای پنج گانه جامه عمل بپوشانید.
و بالاتر از حرف
با همه اوصاف ذکر شده، درباره قصه نویسی برای کودکان، اولین گام و مهم ترین مسأله داشتن استعداد نویسندگی و علاقه است، این استعداد با مطالعه و تمرین بارور می شود. دومین گام این است که قصه به مقتضای سن کودک تنظیم شود، از این رو باید پاسخ درستی به این سؤال بدهد که کودک کیست؟ پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ می فرماید: من کان عنده صبی قلیتصاب له، کسی که کودکی در خانه دارد باید نزد او خود را به کودکی بزند.» گام سوم؛ نویسنده باید به شرایطی محیطی اجتماعی کودک توجه کند. حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرماید: «لاتقسروا (مجبور نکنید) اولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم، کودکانتان را بر آداب و رسوم خود مجبور نکنید زیرا آنها در زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند.»[8]

پی نوشت ها:
[1] . توکلی، علی رضا، نویسندگی برای کودکان، ص 76.
[2] . ادبیات کودکان و نوجوانان، ص 57.
[3] . نویسندگی برای کودکان، ص 26.
[4] . نویسندگی برای کودکان، ص 28.
[5] . نویسندگی برای کودکان، ص 28.
[6] . نویسندگی برای کودکان، ص 30.
[7] . نویسندگی برای کودکان، ص 31.
[8] . ناصر باهنر، هر دو روایت در کتاب آموزش مفاهیم دینی همگام با روان شناسی رشد.