حضرت امام جعفر صادق علیه السلام رئیس مذهب جعفرى ( شیعه ) در روز 17ربیع الاول سال 83 هجرى چشم به جهان گشود .
پدرش امام محمد باقر علیه السلام و مادرش “ام فروه” دختر قاسم بن محمد بن ابى بکر مى‌باشد.
کنیه آن حضرت : “ابو عبدالله” و لقبش “صادق” است . حضرت صادق علیه السلام تا سن 12 سالگى معاصر جد گرامیش حضرت سجاد علیه السلام بود و مسلما تربیت اولیه او تحت نظر آن بزرگوار صورت گرفته و امام علیه السلام از خرمن دانش جدش خوشه چینى کرده است .
پس از رحلت امام چهارم مدت 19 سال نیز در خدمت پدر بزرگوارش امام محمد باقر علیه السلام زندگى کرد و با این ترتیب 31 سال از دوران عمر خود را در خدمت جد و پدر بزرگوار خود که هر یک از آنان در زمان خویش حجت خدا بودند، و از مبدأ فیض کسب نور مى‌نمودند گذرانید .
بنابراین صرف نظر از جنبه الهى و افاضات رحمانى که هر امامى آن را دارا مى‌باشد ، بهره‌مندى از محضر پدر و جد بزرگوارش موجب شد که آن حضرت با استعداد ذاتى و شم علمى و ذکاوت بسیار ، به حد کمال علم و ادب رسید و در عصر خود بزرگترین قهرمان علم و دانش گردید .
پس از درگذشت پدر بزرگوارش 34 سال نیز دوره امامت او بود که در این مدت “مکتب جعفرى” را پایه ریزى فرمود و موجب بازسازى و زنده نگهداشتن شریعت محمدى صلی الله علیه و آله گردید .
آنکه در اخبار فقه شیعه تتبع کند خواهد دید روایتهاى رسیده از امام صادق (علیه السلام) در مسائل مختلف فقهى و کلامى مجموعهاى گسترده و متنوع است و براى همین است که مذهب شیعه را «مذهب جعفرى» خواندهاند
زندگى پر بار امام جعفر صادق علیه السلام مصادف بود با خلافت پنج نفر از بنى امیه ( هشام بن عبدالملک – ولید بن یزید – یزید بن ولید – ابراهیم بن ولید – مروان حمار ) که هر یک به نحوى موجب تألم و تأثر و کدورت روح بلند امام معصوم را فراهم مى کرده اند، و دو نفر از خلفاى عباسى ( سفاح و منصور ) نیز در زمان امام علیه السلام مسند خلافت را تصاحب کردند و نشان دادند که در بیداد و ستم بر امویان پیشى گرفته اند، چنانکه امام صادق علیه السلام در 10 سال آخر عمر شریفش در ناامنى و ناراحتى بیشترى بسر مى برد .
مذهب جعفرى
آنکه در اخبار فقه شیعه تتبع کند خواهد دید روایتهاى رسیده از امام صادق (علیه السلام) در مسائل مختلف فقهى و کلامى مجموعهاى گسترده و متنوع است و براى همین است که مذهب شیعه را «مذهب جعفرى» خواندهاند. گشایشى که در آغاز دهه سوم سده دوم هجرى پدید آمد موجب شد مردم آزادانهتر به امام صادق (علیه السلام) روى آورند و گشودن مشکلات فقهى و غیر فقهى را از او بخواهند.
خلق و خوى امام
ایشان مانند پدران بزرگوار خود در کلیه صفات نیکو و سجایاى اخلاقى سرآمد روزگار بودند . داراى قلبى روشن به نور الهى و در احسان و انفاق به نیازمندان مانند اجداد خود؛ و همچنین داراى حکمت و علم وسیع و نفوذ کلام و قدرت بیان بودند .
با کمال تواضع و در عین حال با نهایت مناعت طبع کارهاى خود را شخصا انجام مى‌داد ، و در برابر آفتاب سوزان حجاز بیل به دست گرفته ، در مزرعه خود کشاورزى مى کرد و مى فرمود : اگر در این حال پروردگار خود را ملاقات کنم خوشوقت خواهم بود ، زیرا با تلاش دستان و عرق پیشانی، آذوقه و معیشت خود و خانواده ام را تأمین مى‌نمایم .
او بخشى از درآمد خود را براى رفع اختلاف وحل مشاجره ى دو برادر مسلمان تعیین کرده بود که غالبا بر اساس امور مالى منازعه مى کنند و سفارش کرده بود این امر از دیگران پوشیده و مخفى نگه داشته شود
ابن خلکان مى‌نویسد : امام صادق (علیه السلام) یکى از ائمه دوازده‌گانه مذهب امامیه و از سادات اهل بیت (علیهم السلام) رسالت است . از این جهت به وى صادق مى گفتند که هر چه مى گفت راست و درست بود و فضیلت او مشهورتر از آن است که گفته شود .
مالک مى‌گوید : با ایشان سفرى به حج رفتم ، چون شترش به محل احرام رسید، حالش تغییر کرد ، نزدیک بود از مرکب بیفتد و هر چه مى خواست لبیک بگوید ، صدا در گلویش گیر مى کرد . به او گفتم : اى پسر پیغمبر ، ناچار باید بگویى لبیک ، در جوابم فرمود : چگونه جسارت کنم و بگویم لبیک ، مى‌ترسم خداوند در جوابم بگوید : لا لبیک و لا سعدیک .
سخاوت امام
در سخاوت و ایثار خلف و یادگار راستین و صادق امام على بن ابیطالب (علیه السلام) بود . او بخشى از درآمد خود را براى رفع اختلاف وحل مشاجره ى دو برادر مسلمان تعیین کرده بود که غالبا بر اساس امور مالى منازعه مى کنند و سفارش کرده بود این امر از دیگران پوشیده و مخفى نگه داشته شود .
او معتقد بود که کمال احسان در سه چیز نهفته است :
1. در سرعت و تعجیل در خیرات،
2 . کوچک شمردن و تصغیر خیرات خویش،
3 . در پنهان داشتن و سرّى نمودن آن .
از اینرو بیشتر اوقات احسانها و نیکوکاریهاى خود را مخفى از نظر مردم انجام مى داد مگر آنکه در افشاى آن خیر و مصلحت والاترى وجود داشته باشد .
سخاوت و بذل او بهترین دلیل شعور اجتماعى او بوده و پنهان داشتن آن دلیل قوت وجدان دینى و احساسات عمیق مذهبى اوست.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
تبیان
منابع:
سایت آوینی.
کتاب «زندگانى امام صادق (علیه السلام)»، سید جعفر شهیدى.
