نویسنده: محمد غفارنیا

در ماه ذی القعده، سال ششم هجری در منطقه حدیبیه، که در یک منزلی مکه و نزدیک مسجد شجره بود، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با مشرکان مکه پیمانی امضاء فرمود که یکی از مفاد آن، چنین بود: هر کس از اهل مکه به مسلمانان بپیوندد، باید او را به مشرکان باز گردانند، اما اگر کسی از مسلمانان اسلام را رها کرده و به مکه برگردد، مشرکان می‌توانند او را باز نگردانند.
در همان هنگام پس از امضای پیمان نامه زنی به نام سبیعه اسلام را پذیرفت و در همان سرزمین حدیبیه به مسلمانان پیوست؛ لذا همسرش حضور پیامبر آمد و گفت ای محمد! همسر مرا به من بازگردان؛ زیرا این یکی از مفاد پیمان ما است و هنوز مرکّب آن خشک نشده. ناگهان در این خصوص آیه‌ای از سوی خداوند نازل شد که:
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا جَاءکُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْکُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُم مَّا أَنفَقُوا …. ) (1) ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که زنان با ایمان به عنوان هجرت نزد شما آیند، آنها را آزمایش کنید. خداوند از ایمان آنها آگاه است.
هرگاه آنان را مؤمن یافتید، آنها را به سوی کفار بازنگردانید. نه آنها برای کفار حلالند و نه کفار برای آنها حلالند؛ و آنچه را همسران آنها (برای ازدواج با این زنان) پرداخته‌اند به آنها بپردازید…

ابن عباس می‌گوید: امتحانشان به این بود که باید سوگند یاد کنند که هجرت آنها برای کینه با شوهر، یا علاقه به سرزمین جدید، یا هدف دنیوی نبوده؛ بلکه فقط به خاطر اسلام بوده است.
آن زن نیز سوگند یاد کرد که فقط به خاطر اسلام هجرت کرده است. در اینجا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مهریه‌ای که شوهرش پرداخته و هزینه‌هایی که متحمل شده بود همه را به او پرداخت، و فرمود: طبق این ماده پیمان تنها مردان را باز می‌گردانیم نه زنان را. (2)

پی‌نوشت‌ها:

1-ممتحنه/10.
2-مجمع البیان: ج9. ص273.
منبع مقاله :
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول