نویسنده: محمد غفارنیا

عرب جاهلی بت‎‌های زیادی را می‌پرستید. تنها در فتح مکه (سال هشتم هجری قمری) 360بت را به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از فراز بام کعبه و اطراف آن بر زمین انداختند و سوزاندند. (1)
در سوره نوح (علیه السلام) نام پنج بت بزرگ و مشهور دوران جاهلیت آمده است که هر کدام معبود قبیله‌ای بودند. از این بت‌ها وُد به شکل مرد، سواع به صورت زن، یغوث به مانند شیر ویعوق همچون اسب و نسر مانند باز، ساخته شده بود.
این پنج بت امتیازات ویژه‌ای داشتند و مورد توجه خاص اقوام بودند. به همین جهت رهبران گمراه و فرصت طلب بر پرستش آنها تکیه می‌ورزیدند؛ قرآن مجید از زبان روسای آنها نقل می‌کند که گفتند: در مقابل تبلیغات نوح، دست از خدایان خود بر ندارید:
(وَقَالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَلا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلا سُوَاعًا. … * وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَکُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا یَغُوثَ وَیَعُوقَ وَنَسْرًا )
گفتند: دست از خدایان خود بر ندارید (به خصوص) بت‎‌های ود و سواع و یغوث و یعوق و نسر را. (2)
در روایتی امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: قریش بت‎‌های خود را در اطراف کعبه نهاده بودند؛ چنان که بت یغوث در جلو کعبه، یعوق در سمت راست، و نسر در سمت چپ آن بود. این بت‌ها را با مشک و عنبر آراسته و معطر کرده بودند. هنگامی که وارد کعبه می‌شدند به خاک می‌افتادند و پس از سجده بر بت یغوث، به همان حالت بر بت نسر سجده می‌کردند و با صدای بلند می‌گفتند: لَبَّیْکَ اللَّهُمَّ لَبَّیْکَ ، لَبَّیْکَ لا شَرِیکَ إِلا شَرِیکًا هُوَ لَکَ تَمْلِکُهُ).
سپس امام (علیه السلام) فرمودند: خداوند مگس سبز رنگی را که چهار بال و پر داشت، بر انگیخت. آن مگس تمام مشک و عنبری را که برای زینت بت‌ها قرار داده بودند، خورد و چیزی از آن باقی نگذارد.
خداوند نیز این آیه را در این باره فرموده است:
(یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُبَاباً وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئاً لَا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ) (3)
ای مردم مثلی زده شده است، گوش فرا دهید. کسانی را که غیر از خدا می‌خوانید، هرگز نمی‌توانند مگسی بیافرینند، هر چند برای این کار دست به دست هم دهند، و هر گاه مگس چیزی از آنها برباید، نمی‌توانند آن را باز پس گیرند. هم این طلب کنندگان (پرستندگان) ناتوانند و هم آن مطلوبان (معبودان) (4) (یعنی هم بت‌ها ناتوانند و هم بت پرستان. )
راستی شگفت انگیز و تأسف بار است که بشر به جای خدای قادر و حکیم، موجودی به این ضعف و ناتوانی را، که حتی در مبارزه با یک مگس شکست می‌خورد، حاکم بر سرنوشت خویش بداند.

پی‌نوشت‌ها:

1-اسلام وآراء و عقاید بشری: ص275.
2-نوح/23
3-حج/73.
4-البرهان: ج3. ص104، ابوالقاسم سالک، چاپ سوم، 1393ه ق.
منبع مقاله :
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول