زیاد دیدن بدی‌ها (۱)

وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… استِکثارِ الشَّرِّ و إن قَلَّ مِن قَولی و فِعلی‌.[۱]

یکی دیگر از ویژگی‌های مردم صالح و باتقوا که در این فراز از دعای مکارم الاخلاق به آن اشاره شده است، این است که اگر کار بدی از آنها سر زند، هر چند که آن کار بد و زشت، اندک و کوچک باشد؛ ولی در نظر آنها بزرگ می‌آید. این ویژگی در مقابل ویژگی قبلی است که کارهای خوب خود را، هر چند زیاد باشد، کوچک می‌بینند.

روایاتی که در این زمینه به ما رسیده است به دو دسته قابل تقسیم هستند:

دسته‌ای که به طور مطلق اندک شمردن گناه را نکوهش کرده‌اند؛

و دسته‌ای که حکمت این معنا را بیان کرده‌اند که چرا انسان باید کار بد کوچکی که از او سر می‌زند را بزرگ ببیند؟

از جمله روایاتی که در دسته نخست جای می‌گیرد، چهار روایاتی است که در ادامه می‌آید:

از رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده است:

لا تَنظُرُوا إلى‌ صِغَرِ الذَّنبِ‌ ولکنِ انظُرُوا إلى‌ مَنِ اجتَرَأتُم.[۲]

به کوچکی گناه منگرید؛ بلکه بنگرید که بر چه کسى گستاخى کرده‌اید.

همچنین از ایشان نقل شده است:

إنّ إبلیسَ رَضِیَ مِنکُم بالمُحَقَّراتِ. [۳]

همانا ابلیس، به گناهان خُردْ انگاشته شما خشنود است.

امام صادق (علیه السّلام) نیز طبق نقل، می‌فرماید:

اتَّقُوا المُحَقَّراتِ مِن الذُّنوبِ فإنّها لا تُغفَرُ، قلتُ: وما المُحَقَّراتُ؟ قالَ: الرَّجُلُ یُذنِبُ الذنبَ فیقولُ: طُوبى‌ لی لَو لم یَکُن لی غیرُ ذلکَ![۴]

از گناهان خُرد پنداشته بپرهیزید که این گناهان آمرزیده نمى‌شود. عرض کردم: گناهان خُرد پنداشته چیست؟ فرمود: [اینکه] آدمى گناه کند و بگوید: چه خوب بود اگر جز این گناه، گناهى دیگر نمى‌داشتم!

و از امیر المؤمنین (علیه السّلام) نیز این جملات نورانی نقل شده است که فرمود:

أشَدُّ الذُّنوبِ‌ عِندَ اللَّهِ سبحانَهُ ذَنبٌ استَهانَ بهِ راکِبُهُ.[۵]

بدترین گناه نزد خداى سبحان، گناهى است که گنهکار، آن را ناچیز انگارد.

أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللَّهِ سبحانَهُ ذَنبٌ صَغُرَ عِندَ صاحِبِهِ. [۶]

بزرگترین گناه نزد خداى سبحان، گناهى است که گنهکار، آن را کوچک شمارد.