پدیدآورنده : محمد محمدی ری شهری
منبع: پایگاه رسمی آیت الله ری شهری

وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… لینِ العَریکَه‌.[۱]

در تبیین این فراز نورانی که یکی از زیورهای مردم صالح و با تقوا را نرم خویی می داند، در جلسه قبل نمونه ای از این خصلت پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را بیان کردیم، چرا که ایشان در صدر انسان های نرم خو است و به فرموده امیر مؤمنان علی (علیه السّلام:)

لَقَد کانَ فى رَسولِ اللَّهِ صلى الله علیه و آله کافٍ‌ لَکَ‌ فِى‌ الاسوَهِ. [۲]

قطعاً براى تو در پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم)، الگویى بسنده است.

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به عنوان الگویی کامل برای زندگی نیکو نه تنها با خانواده و دوستان برخورد نرمی داشتند؛ بلکه با دشمنان و افراد جاهل و نادانی که با او بد برخورد می‌کردند نیز خوب برخورد می‌کرد. نمونه این اخلاق کریمانه، برخورد و مدارای ایشان با سرسخت‌ترین دشمنان خود در آن زمان، یعنی یهودیان بود که در جلسه قبل گذشت.

نمونه دیگر آن، برخورد ایشان با یکی از اشرار زمان خود می باشد که هم از طریق شیعه و هم از طریق اهل سنت با کمی اختلاف گزارش شده است.

از طریق شیعه مرحوم کلینی نقل می‌کند که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: روزى پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نزد عایشه بود که مردى اجازه ورود خواست. پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:«بِئسَ أخُو العَشیرَهِ»بَد برادرى است در میان خانواده‌اش!. عایشه برخاست و به اتاق [دیگرى‌] رفت. پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به آن مرد، اجازه ورود داد.

احتمالاً عایشه خیال می کرد که الان پیامبر با این آدم شرور و بدزبان که دیگران از او رنج می‌بردند، برخورد بدی داشته باشد. اما در ادامه روایت می فرماید:

چون مرد داخل شد، پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رو به او کرد و با خوش‌رویى با وى سخن گفت، تا این که صحبت‌هایش تمام شد و آن مرد رفت. عایشه گفت: اى پیامبر خدا! با این که آن حرف را در باره این مرد زدى، باز با خوش‌رویى با او برخورد کردى! در این هنگام، پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:

إنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللَّهِ‌ مَن‌ تُکرَهُ‌ مُجالَسَتُهُ لِفُحشِهِ. [۳]

از جمله بدترین بندگان خدا، آن کسى است که به خاطر بدزبانى‌اش، همنشینى با او را خوش نداشته باشند.

این جریان، از طریق اهل سنت هم در صحیح بخاری آمده است و در آنجا حضرت این گونه می فرمایند:

یا عائشه! متى عَهَدتَنی فَحاشاً إنّ شرّ الناسِ عندَ اللهِ مَنزلهً یومَ القیامهِ مَن تَرکَهُ الناسُ اتقاءَ شرِّهِ. [۴]

اى عایشه! چه وقت دیدی که من فحش بدهم؟! همانا از جمله کسانى که در روز قیامت، بدترین جایگاه را نزد خدا دارند، کسی است که مردم، از او به واسطه بدی اش دوری کنند.

بنا بر این، برخورد انسان باید با همه خوب باشد، حتی با شخص بدزبانی که همه از همنشینی با او فراری هستند، اگر این طور باشد از شرّ او مصون خواهیم بود. این، یک درس اخلاقی و یک دستور العمل اجتماعی است که موجب می شود در زندگی و معاشرت با دیگران با مشکلات کمتری مواجه شویم.