راه های تقویت و افزایش ایمان قلبی و باورهای دینی را معرفی کنید؟

برای تقویت ایمان و باورهای دینی، راه‌ها و روش‌های متعدد و گوناگون وجود دارد که در اینجا به چند نمونه از مهم ترین این راه ها اشاره می‌شود:
1. یکی از بهترین راه‌های تقویت ایمان و باورهای دینی، یاد و ذکر مداوم خداوند است؛ زیرا یاد خداوند موجب اطمینان قلب می‌شود و هر گاه انسان به مقام اطمینان قلبی برسد و به اصطلاح صاحب «قلب مطمئنه» شود، باورهای دینی او چون فولاد آب دیده محکم و پرتوان می‌شود؛ لذا خدای سبحان فرمود: «الا بذکر الله تطمئن القلوب»[1] آگاه باشید که با یاد خدا دلها اطمینان و آرامش پیدا می‌کند.
2. راه دیگری که برای تقویت باورهای دینی و در واقع تقویت ایمان و اعتقادات وجود دارد، شناخت درست دین است؛ زیرا هر اندازه انسان دین را بهتر و درست‌تر بشناسد و باورهای دینی و مذهبی بر اساس شناخت درست از دین شکل بگیرد و پدید آید؛ بهتر و بیشتر می‌تواند در برابر هجوم تبلیغات دین‌زدایی جهان معاصر، مقاومت کند و اگر پایه‌های معرفت دینی انسان قوی نبوده و باورهای دینی انسان، مستند و محکم نباشد و هر باور و اعتقاد دینی تکیه‌گاهی در قرآن و روایات صحیح و مبانی کلامی و فلسفی به همراه نداشته باشد،‌ در برابر هجمه تندباد حوادث و تبلیغات دین‌زدایی عصر جدید، تاب مقاومت نخواهد داشت.
3. راه سوم برای قوی شدن باورهای دینی و مذهبی، راه محبت و عشق است. به دلیل نقش مهم عشق و محبت در تقویت باورهای دینی و مذهبی است که بزرگان، همواره بر عنصر محبت (دوستی خدا، پیامبر و اهل بیت ـ علیهم السلام ـ) اصرار دارند؛ از جمله شهید مطهری در این باره می‌گوید: از بزرگترین امتیازات شیعه بر سایر مذاهب این است که پایه و زیربنای اصلی آن، محبت است و اساساً تشیع، مذهب عشق و شیفتگی است. عنصر محبت در تشیع، دخالت تام دارد. تاریخ تشیع با نام یک سلسله از شیفتگان و جانبازان سراز پا نشناخته، توأم است.[2] بهترین دلیل بر نقش عشق و محبت در تحکیم باورهای دینی، ایثار و فداکاری یاران امام حسین ـ علیه السلام ـ در کربلاست. یعنی عشق و محبت آنان سبب شد که آنگونه در رکاب آن حضرت جان خود را فدا کنند و بگویند: اگر هزار بار کشته شویم و زنده شویم، باز هم از حمایت و همراهی شما دست برنمی‌داریم.
بنابراین عشق و محبت، نقش بسیار مهمّی در تقویت ایمان و باورهای دینی و مذهبی دارد و هر اندازه عشق و محبت همراه با شناخت و معرفت انسان به باورهای دینی و مذهبی، بیشتر باشد، باور دینی او قوی‌تر خواهد بود. برهمین اساس امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: «هل الدین الّا الحبّ»؛[3] یعنی آیا دین غیر از محبت است.
4. راه دیگر برای تقویت ایمان و باورهای دینی، انس با قرآن است؛ لذا در قرآن کریم فرمود: «اذا تلیت علیهم آیاته زادتهم ایماناً»؛[4] یعنی مؤمنان راستین هنگام استماع و شنیدن آیات الهی ایمان آنها افزوده می‌گردد.
استاد جوادی آملی در این باره نکاتی آموزنده دارد؛ از جمله می‌گوید: بهترین راه صلاح، اُنس با قرآن است. به همین دلیل می‌فرماید: «فاقرؤوا ما تیسر من القرآن»؛[5] یعنی آن مقدار که برای شما میسور است، قرآن تلاوت کنید و با این کتاب الهی مأنوس باشید. حتی اگر معنای بعضی از آیات برای شما روشن نشد، نگویید خواندن بدون ادراک چه اثری دارد، چون قرآن کلام آدمی نیست که اگر کسی معنایش را نداند، خواندنش بی‌ثمر باشد؛ بلکه قرآن نور الهی است و خواندن آن عبادت است؛ هر چند معنای آن هم درک نشود. قرآن حبل (ریسمان) الهی است که اُنس با آن و تدبر در آن و ایمان و عمل به آن انسان را بالا می‌برد و به مقام صالحین ملحق می‌سازد. تحت ولایت الله قرار می‌دهد. اگر انسان مشمول ولایت الله بود، امورش را خدا اداره می‌کند و در آن مقام دیگر راهی برای وسوسه و رخنه اهریمن نیست.[6] انس و تلاوت قرآن، چون انسان را زیر پوشش ولایت الهی می‌برد، وسوسه‌های تبلیغات سوء، بر باورهای دینی او اثر نمی‌کند؛ به خصوص اگر قرآن در فصل شکوفای عمر، یعنی سن جوانی و نوجوانی خوانده شود؛ لذا در روایات آمده: کسی که در سن جوانی قرآن بخواند، قرآن با خون و گوشت او ـ یعنی خمیر مایه وجودی او ـ آمیخته می‌شود.[7] بدون تردید کسی که معارف قرآن با خمیره وجودی او آمیخته شده باشد، تندباد شبهات و به تعبیر مقام معظم رهبری: «شبیخون فرهنگی» بیگانگان، نمی‌تواند در باورهای دینی او خلل و اضطراب ایجاد کند. (درباره تأثیر و آثار تلاوت قرآن به منبع ذیل مراجعه شود).[8] 5. عبادت و نیایش و انس مداوم با مناجات‌های الهی و تشرف به محضر بزرگان و علمای راستین و استفاده از برکات علمی و معنوی و انفاس قُدسی آنان، در استحکام و تقویت باورهای دینی و مذهبی نقش مؤثر دارد.[9] 6. و بالاخره، خلاصه و فشرده همه مطالب یاد شده آن است که تمسک به قرآن و عترت، در همه ادوار و زمانها، مهمترین، بلکه تنها راه تقویت و حافظ عقاید و باورهای دینی و مذهبی است؛ لذا در حدیثی که شیعه و سنی آن را از پیامبر نقل کرده اند حضرت فرمود: «انّی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما اِن تمسکتم بهما لن تضلّوا بعدی ابداً»؛[10] من دو چیز گرانبها یعنی کتاب خدا و عترت خود را میان شما به یادگار گذاشته‌ام، اگر به آن دو تمسک نمایید، هرگز بعد از من دچار گمراهی نمی‌شوید.

پی نوشت ها:
[1] . رعد/ 28.
[2] . مطهری، مرتضی، جاذبه و دافعه علی، انتشارات صدرا، چاپ پنجم، 1366 ش، ص 43.
[3] . طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، نشر موسسه الاعلمی، 1403 ق، ج 11، ص 160.
[4] . انفال/ 2.
[5] . مزمل/ 20.
[6] . جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، تفسیر موضوعی 1، قم، نشر موسسه اسراء، چاپ دوم، 1378 ش، ص 237 ـ 240.
[7] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، با ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، نشر علمیه الاسلامیه، ج4، ص 405، کتاب فضل قرآن، باب حامل قرآن، ح4.
[8] . همان، ص 394 تا 446.
[9] . مطهری، مرتضی، آزادی معنوی، جدید گفتارهای معنوی، نشر صدرا، چاپ نونزدهم، 1378 ش.
[10] . فضائل الخمسه من الصحاح السته، قم، نشر مجمع جهانی اهلبیت، 1422 ق، ج 2، ص 1، مقدمه و ص 52.