آیا میشود با شکم پر نماز خواند ؟

برای پاسخ دادن به سؤال مذکور دانستن دو مقدمه لازم است؛ اول این که پرخوری یکی از موانع سیر و سلوک معنوی به شمار رفته و در روایات اهل بیت ـ علیهم السلام ـ به شدّت ما را از پرخوری منع کرده اند. البته روشن است که مقصود از پر بودن شکم که مذموم است، پرخوری است و و شکمی که به اندازه ضرورت و نیاز غذا در آن اندوخته می شود، مورد مذمت واقع نشده است. برای روشن شدن مطلب به چند روایت در مورد پرخوری اشاره می شود:
1. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : «لا یدخل ملکوت السموات و الارض من ملأ بطْنه.»[1] کسی که شکمش پر باشد وارد ملکوت آسمان ها و زمین نمی گردد.
2. قال الصادق ـ علیه السلام ـ : «لَیْس شیئٌ اضرّ لقلب المؤمن من کثره الأکْل و هی مورثه شیئین: قوه القلب و هیجان الشهوه.»[2] برای قلب مؤمن چیزی زیانبارتر از پرخوری نیست و این پرخوری دو چیز را به دنبال دارد: قساوت قلب و به تحریک و به هیجان در آمدن شهوت.
مطلب بعدی این است که خداوند عبادت بدون حضور قلب و بدون خشوع را قبول نمی کند. به عنوان نمونه به این روایات توجه فرمایید:
1. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : «لاصلوه لمن لا یتخشَّعُ فی صلاته.»[3] (نمازی نیست برای کسی که در نمازش خشوع ندارد.)
2. عن رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ لمّا سئل عن الخشوع: التواضع فی الصلوه و ان یقبل العبد بقلبه کلّه علی ربّه.[4] (هنگامی که از رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ درباره خشوع سؤال شد. فرمودند: تواضع در نماز است و اینکه بنده با تمامی قلب به پروردگارش رو کند.)
3. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : «لایقبل اللهُ صلاهَ عبدٍ لا یحضُرُ قلبُهُ مع بَدَنِه.»[5] (خداوند نماز کسی را که قلبش با بدنش همراهی نمی کند، قبول نمی کند.)
از این روایات استفاده می شود شرط نماز بودن نماز، و قبولی آن ، خشوع قلبی و حضور قلب است. و معلوم است که انسان هنگام پربودن شکم چنین حالتی را ندارد چرا که طبق روایات ذکر شده ، پر بودن شکم باعث قساوت قلب و تحریک شهوت می شود. و این ها با خشوع و توجّه کامل به خداوند منافات دارند. پس می توان نتیجه گیری کرد که اگر انسان هنگام پر بودن شکم نماز بخواند، این نماز اثر چندانی را نخواهد داشت. پس بهتر این است که کمی صبر کند تا بلکه شکمش سبک تر شده و قلبش متوجه خداوند شود. البته باید به این نکته تأکید کرد که شخص نمازگزار باید برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کند که هنگام نماز که بهترین وقت آن اول وقت است، سبک بوده و آمادگی برای عبادت داشته باشد و نیز باید از پرخوری پرهیز کند تا بتواند به خشوع برسد. و اگر کسی عمدا سهل انگاری کند و هنگام نماز مشغول خوردن باشد و یا شکمش پر شود. که نتواند نماز خوبی را به جا آورد، وی از مصادیق سبک شمارندگان نماز خواهد بود که اهل بیت ـ علیهم السلام ـ فرموده اند: از شفاعت ما محروم خواهد بود.[6]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. خمینی، روح الله، آداب الصلوه، آداب نماز، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1370.
2. خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث (اربعین حدیث) امام خمینی (ره) تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1373، حدیث 27.
3. جوادی آملی، عبدالله، اسرار الصلوه، دارالاسراء، 1415 ق.

پی نوشت ها:
[1] . محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، 1422 ق، ص 24.
[2] . همان.
[3] . همان، ص 299.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 300.
[6] . نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، بیروت، موسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، 1408 ق، ج 3، ص 25 و 23 و 29.