آیا می شود برای کسی دعای شر کرد و او را مورد لعن و نفرین قرار داد؟

پاسخ

در پاسخ به این سوال باید گفت : موارد، انگیزه ها و عواملی که موجب می شود انسان دعای شر در حق کسی بکند او را لعن و نفرین نماید متفاوت است.لذا به حسب موارد، صحت و عدم صحت لعن و نفرین تفاوت خواهد داشت که در دو مورد به اختصار بیان می کنیم:
1- اگر با انگیزه دینی به کسی نفرین شود هیچ محذوری ندارد، مثلاً به خاطر این که کسی به پیشوایان دین ظلم کرده است و یا کسی که حقیقتی را عمداً و بدون عذر شرعی انکار کند، و یا بر علیه عقاید مذهبی و دینی فعالیَت تخریبی انجام دهد و عقاید مردم را نسبت به باورهای الهی، قرآن و اهل بیت ـ علیهم السلام ـ عمداً و عملاً و به عنوان دین ستیزی و امثال آن دچار تزلزل نماید.
در این گونه موارد نه تنها لعن و نفرین و دعای بد کردن در حق آن گونه افراد محذوری ندارد بلکه کاملاً درست است و دارای اجر و ثواب اخروی نیز می باشد. به همین جهت مثلاً در زیارت عاشورا نسبت به کسانی که به پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و خاندان او ظلم کرده اند لعن و نفرین شده و از مؤمنین خواسته شده که با خواندن آن زیارت ستمکاران را لعن نمایند. و از جمله آمده است: «فلعن الله امهً اسست اساس الظلم و الجور علیکم اهل البیت»[1] یعنی خداوند کسانی را که اساس ستم و جور را به اهل بیت پایه ریزی کرده اند لعنت کند. و موارد فراوان دیگری در زیارت ها آمده است و حتَی در قرآن کریم در باره ابولهب آمده است: «تبت یدا ابی لهب و تب»[2] یعنی بریده باد دودست ابو لهب و مرگ بر او باد.
از این گونه گزاره های دینی و قرآنی به خوبی معلوم می شود که لعن و نفرین با انگیزه الهی و به ستمگرانی که به دین و پیشوایان دینی ظلم کرده و یا می کنند، محذوری ندارد .
2- اما اگر دعای بد و لعن و نفرین نسبت به کسی بر اساس انگیزه های نفسانی باشد و از روی بد خواهی بی مورد و کینه و حسادت و سایر عوامل و امور نفسانی صورت گیرد، بطور یقین نا صواب بوده و اسلام هرگز آن کار را تأیید نمی کند و حتی در روایاتی آمده است که امام باقر ـ علیه السَلام ـ فرمود: «ان اللعنه اذا خرجب من فی صاحبها تردَدت بینهما فاد وجدت مساغاَ، والَا رجعت علی صاحبها»[3] یعنی همین که لعنت از دهان کسی بیرون آمد در هوا مردد می ماند، سپس اگر جایی پیدا کرد که در آن قرار گیرد (طرف مقابل مستحق لعن بود) در آنجا می رود، وگرنه به صاحب خود؛ یعنی گوینده آن لعن بر می گردد.
و در روایت دیگر آمده است که انسان حق ندارد ، در مورد برادر مؤمن خود نیت و نظر بدی داشته باشد و اگر چنین باشد، خداوند اعمال او را نمی پذیرد.[4] از این حدیث نیز معلوم می شود که لعن و نفرین بی مورد و با انگیزه نفسانی درست نیست، چون وقتی نیت بد نسبت به مؤمن ناصواب باشد دعای بد و نفرین او به طریق اولی ناصواب است. همه این مسائل برای آن است که با توجه به روایات متعدد، اسلام با پیروی از هوای نفس و هر کاری که با انگیزه نفسانی انجام داده شود، شدیداً مخالف است.[5] در پایان لازم است به این نکته اشاره شود که همان طور که لعن و نفرین بر اساس امور نفسانی یاد شده نا صواب است، از روی چشم تنگی و حسادت ، بر ضرر کسی دعا کردن نیز نادرست است، زیرا همان گونه که اشاره شد اسلام بدخواهی و بدبینی و حتی نیت بد بر علیه کسی را امضاء نمی کند تا چه رسد به چشم تنگی کردن، و یا مثلا از طریق مراجعه با دعا نویس ها بر علیه کسی دعا گرفتن و … .

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. امام خمینی، چهل حدیث، نشر مؤسسه آثار امام، 1378 ش.
2. آیه الله مهدوی کنی، اخلاق عمل، نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1373 ش.
3. خواجه نصیر الدین طوسی، اخلاق ناصری، انتشارات خوارزمی، تهران، 1373 ش.

پی نوشت ها:
[1] . مفاتیح الجنان، زیارت عاشورا، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، 1370 ، ص 834.
[2] . مسد/ 1.
[3] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، نشر فرهنگ اهل بیت، بی تا، ج 4، باب السباب، حدیث 7، ص 65.
[4] . همان، ص 65، حدیث 9.
[5] . همان، ص 30، باب اباع الهو.