امام جواد علیه السلام فرمودند:
اَفضَلُ العِبادَهِ الإخلاصُ؛
برترین عبادت، اخلاص است.
تفسیر امام عسکری علیه السلام، ص 329
شرح حدیث:
هر عمل نیک و صالحی ممکن است آفتهایی داشته باشد که نتیجه و ثمره ی آن را نابود می کند.
«ریا» آفت بزرگ عبادتها و اعمال صالح است.
آنچه عبادت را از این آفت مصون می سازد، «اخلاص» است. اخلاص یعنی خالص سازی نیّت از هر چه غیر خدایی است.
«اخلاص» در این حدیث، «عبادت» به شمار آمده است؛ آن هم برترین عبادت.
نبود اخلاص، بی صداقتی می آورد. وقتی نیّت و انگیزه، غیر خدا بود، از چنین عبادتی نباید تقرّب به خداوند را انتظار داشت. سعدی می گوید:
زهد با نیّت پاک است، نه با جامه ی پاک
صدق پیش آرا، که اخلاص به پیشانی نیست
اخلاص، آن است که «بنده» در انجام عبادتها جز رضایت «مولا» و اطاعت محض از فرمان او را در نظر نداشته باشد، تابع هوی و هوس نباشد، برای جلب نظر مردم و خودنمایی و تظاهر عبادت نکند. و در همه اینها نوعی«جهاد با نفس» وجود دارد.
شیطان می کوشد نیت افراد را خراب کند.
اما مخلصان، با این تلاش شیطانی جهاد می کنند و نشان می دهند که «بنده ی خدا» هستند، نه برده ی نفس.
عبادت خالصانه، ماندگار است و برخوردار از ثواب.
جهاد خالصانه، اجر و پاداش الهی دارد.
انفاق خالصانه، بهشت آفرین و قرب آور است.
اخلاص را سرلوحه ی خویش قرار دهیم تا «رنگ خدایی» داشته باشد.
منبع: حکمت های تقوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام جواد علیه السلام)، جواد محدثی
