ابعاد شخصیتی حضرت زهرا ممتاز و مورد مدح اهل‌بیت سلام الله علیها است، ایشان حقیقتاً می‌تواند الگوی مناسبی برای جوانان بویژه بانوان جوان باشند، از حضرت زهرا نقل شده که فرمودند: در لحظه‌های آخر زندگانی وقتی پدرم صدای گریه من را شنید فرمود: «دخترم! هیچ کدام از زنان جهان ارزش و مقام تو را ندارند. پس در صبر و بردباری همانند کم ترین زنان نباش؛ زیرا تو سید و بزرگ زنان بهشتی.»[1]

ازدواج

احترام متقابل در حق انتخاب و مشورت پذیری
یکی از مراحل زندگی که سعادت دنیا و آخرت در گرو انتخاب صحیح آن است ازدواج و همسر گزینی است، مشورت پذیری از والدین و متقابلا احترام به نظر دختران یکی از الگوهایی است که از زندگی حضرت زهرا و پدر بزرگوارشان میتوان برداشت کرد.

حضرت رسول در ازدواج فاطمه سلام الله علیها با امام علی علیه السلام فرمودند: «دخترم فاطمه! پسر عمویت علی علیه السلام از تو خواستگاری نموده است، پاسخ تو چیست؟ در اینجا وقتی حضرت رسول فرمودند «خداوند برای این ازدواج اجازه دادند»، از رضای خداوند اظهار خشنودی کردند.[2]

حضرت زهرا سلام الله علیها پس از مشورت پدر با او، به پدر احترام نموده رای و نظر پدر را محترم شمرد و سپس عرض کرد:«ای رسول خدا تو از من سزاوارتری که اظهارنظر کنی»،[3] البته، والدین نیز وقتی ببینند پسر یا دختر در انتخاب خود خطا نکرده‌اند و مورد مناسبی را برگزیده اند نظر خود را بر آنها تحمیل نمی‌کنند.
ملاک مالی، ملاک انسانی
ملاک‌هایی که در انتخاب همسر باید به آن توجه داشت سلامت جسم و جان و دین و ایمان است نه ملاک‌های مادی و مالی به همین خاطر، وقتی بزرگان و ثروتمندان قریش به خواستگاری حضرت زهرا آمدند جواب رد شنیدند ولی وقتی علی علیه السلام ایمان مجسم، که به ظاهر مال و ثروتی از دنیا نداشت، ولی از عظمت و بزرگی روح برخوردار بود، به خواستگاری زهرا سلام الله علیها آمد، آن بزرگوار جواب مثبت داد.
شب عروسی ، آغاز فصل عاشقی
شب ازدواج برای هر زن و مردی شیرین و خاطره انگیز است، ولی متاسفانه برخی این لحظه‌های شیرین را به انواع گناه آلوده می‌کنند، در حالی که خبر از عواقب ناگوار آن ندارند، نباید فراموش کرد که امتحانات الهی در مواقع حساس دشوارتر از زمان‌های عادی است، البته، دختران و پسرانی که دنبال سعادت هستند، حتی الامکان از فراهم شدن زمینه گناه جلوگیری می‌کنند.

نقل شده است که در شب ازدواج، حضرت علی علیه السلام وقتی همسرگرامی خود را نگران و گریان دیدند، علت ناراحتی را پرسیدند. حضرت زهرا سلام الله علیها پاسخ دادند: «درباره حال و رفتار خویش تفکر کردم، به یاد پایان عمر خویش و منزلگاه دیگر به نام قبر افتادم که امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزی دیگر از این جا به طرف قبر و قیامت خواهم رفت، در این آغازین لحظه‌های زندگی، تو را به پروردگار سوگند می‌دهم که بیا تا به نماز بایستیم تا باهم در این شب خدا را عبادت کنیم.[4] واین آغازی شد برای زندگی مملو از عشق و محبت .

آداب همسرداری

1. مقدم داشتن همسر بر خود
یکی از نکاتی که در زندگی خانواده‌ها دیده میشود و میتواند به تحکیم خانواده کمک شایانی کند ایثار است، یکی از روزها حضرت علی علیه السلام به همسرشان فرمودند: فاطمه جان! آیا غذایی داری تا از گرسنگی بیرون آیم؟ فاطمه پاسخ داد: نه، به خدایی که پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزید سوگند، دو روز است که در منزل غذایی کافی نداریم، آنچه بود به شما و فرزندانم دادم و خود ازغذای اندک موجود، استفاده نکردم.

امام با تاسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من اطلاع ندادی تا به دنبال تهیه غذا بروم؟ فاطمه سلام الله علیها فرمود: «ای ابا الحسن! من از پروردگار خود حیا می‌کنم که چیزی را که تو بر آن توان و قدرت نداری، از تو درخواست نمایم.»[5]

2. رعایت حیای بانوان در تقسیم کار در خانواده
یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده‌ها تعیین حدود مسئولیت افراد در خانواده بنابر شایستگی‌ها و توانمندی‌هایی است که خداوند در انسان به ودیعه نهاده است، این امر سبب اجرای عدالت اجتماعی در محیط خانواده شده و بانوان را از دخالت در اموری که در شان آنان نیست باز می‌دارد.

امام باقرعلیه السلام فرمود: حضرت فاطمه سلام الله علیها کارهای منزل را با حضرت علی علیه السلام این گونه تقسیم کردند: خمیر کردن آرد و تمیز کردن و جاروب زدن منزل به عهده فاطمه باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع آوری هیزم و مواد اولیه غذایی را علی علیه السلام انجام دهد.

امام صادق علیه السلام فرمود: این تقسیم کار با اشاره رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم انجام گرفت و زمانی که حضرت رسول کارهای داخل منزل را به فاطمه سلام الله علیها و کارهای بیرون منزل را به علی علیه السلام واگذار کردند، حضرت زهرا با خوشحالی فرمودند: «جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم; زیرا رسول خدا مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است بازداشت.»[6]

شاید خوشحالی آن حضرت از این جهت بود که از برخورد با نامحرم به دور خواهد ماند، چه این که کار کردن غیرضروری زنان و اختلاط زنان با مردان با روح تقوا بیگانه است.

در روایتی دیگر آن حضرت در پاسخ پدر بزرگوارشان که پرسیده بود: در کدام لحظه زن به خداوند نزدیک تر است؟ فرمود: نزدیک ترین حالات زن به خداوند زمانی است که در خانه خود می‌ماند.»[7]

البته، روشن است در مواردی خروج زن از خانه ضرورت پیدا می‌کند و آنچه از آن مذمت شد، بیرون رفتن‌های غیرضروری دختران و زنان است که قطعاً پیامدهای ناگواری به دنبال خواهد داشت و متاسفانه امروزه بسیار شاهد این گونه امور هستیم.

3. رعایت ادب و احترام نسبت به همسر
حضرت زهرا فرمودند: «بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر باشد و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با زنان خود مهربان و بخشنده اند»[8]

عشق و وفاداری راستین به همسر بر خلاف عشق‌های ظاهری و دروغین، که تنها در هنگام عافیت و شادی ابراز می‌شود، در هنگام مشکلات و ناراحتی‌ها نیز بروز دارد، حضرت زهرا آن گاه که می‌خواهد شدت علاقه و وفاداری خود را به شوهر مظلومش ابراز نماید می‌فرماید: «علی جان! جانم فدای تو، و جان و روح من سپر بلاهای جان تو، ای اباالحسن! همواره با تو خواهم بود، اگر تو در خیر و نیکی به سر می‌بری با تو خواهم زیست و یا اگر در سختی و بلاها گرفتار شدی باز هم با تو خواهم بود.»[9]

4. تحمل مشکلات و سختی‌ها

الف. تحمل گرسنگی
پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روزی وارد منزل فاطمه سلام الله علیها شد و فرمود: دخترم در چه حالی و چگونه زندگی می‌کنی؟ پاسخ شنید: «درد و گرسنگی بی تابم کرده و هر لحظه رو به فزونی است و غذایی ندارم تا رفع گرسنگی کنم» رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «دخترم آیا راضی نیستی که بزرگ زنان جهانیان باشی؟»[10]

ب. تحمل کمبودهای زندگی
تحمیل توقعات بی جا به مردان گاهی باعث میشود تا زوج که نمیتواند خواسته همسرش را از راه مشروع به دست آورد به راه‌های نامشروع پناه آورد و چه خسارتی از این بزرگ تر که زن با توقعات نابجای خود، پای اموال شبهه ناک و حرام را به خانه خود باز نماید.

حضرت زهرا سلام الله علیها روزی در خدمت پدر از مشکلات زندگی و کمبودهای رفاهی سخن به میان آورد و فرمود: «ای رسول خدا من و پسر عمویم چیزی از وسایل رفاهی نداریم، مگر پوست گوسفندی که شب‌ها بر روی آن می‌خوابیم و روزها بر روی آن شتر خود را علف می‌دهیم.» رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «دخترم صبر و تحمل داشته باش، زیرا موسی بن عمران ده سال با همسرش زندگی کرد و فرشی جز یک قطعه عبای قطوانی نداشتند.»[11]

فلسفه ساده زیستی
حکایت زیر به خوبی فلسفه ساده زیستی را بیان میکند

سلمان فارسی می‌گوید: روزی حضرت زهرا سلام الله علیها را دیدم که چادری وصله دار و ساده بر سر دارد، در شگفتی ماندم و گفتم: عجبا دختران پادشاه ایران و قیصر روم بر کرسی‌های طلایی می‌نشینند و پارچه‌های زرینت به تن می‌کنند، و این دختر رسول خداست که نه چادرهای گران قیمت بر سردارد و نه لباس‌های زیبا! حضرت فاطمه سلام الله علیها پاسخ داد: «ای سلمان! خداوند بزرگ، لباس‌های زرین و تخت‌های طلایی را برای ما در روز قیامت ذخیره کرده است.»[12]

پی نوشت:
[1]. شیخ صدوق، کمال الدین، ص 262
[2]. محمد دشتی، نهج الحیاه، ص 28
[3]. بحارالانوار، ج 43، ص 99
[4]. محمد دشتی، نهج الحیاه، ص 35
[5]. بحارالانوار، ج 37، ص 103 و ج 93، ص 147
[6]. وسایل الشیعه، ج 14، ص 123
[7]. بحارالانوار، ج 43، ص 92
[8]. نهج الحیاه، ص 157
[9]. همان، ص 147
[10]. بحارالانوار، ج 43، ص 37
[11]. نهج الحیاه، ص 297
[12]. بحارالانوار، ج 8، ص 303

منبع: مرکز مطالعات شیعه