نویسنده: حجت الاسلام والمسلمین علی اصغر صرفه جو

اشاره:
به راستی چرا بعضی از پیوندهای عاشقانه بعد از ازدواج گسسته شده و از هم فرو می پاشند؟ آیا تا کنون از خود پرسیده اید که چرا بعضی از زوجها با یکدیگر همدلی و همفکری دارند و برخی ندارند؟ و آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که چگونه زنان و شوهرانی که مدعی بوده اند نمی توانند با همدیگر زندگی کنند، دوباره زندگی را با یکدیگر و حتی بهتر از قبل ادامه داده اند؟
همان گونه که می دانید، اکثر صاحبنظران دینی، روان شناسان، جامعه شناسان و …. علت اصلی اختلاف های خانوادگی و مسائل زناشویی را سوءتفاهم و فقدان رابطه عمیق میان زوجین عنوان می کنند و شاید تنها راه حل و فصل مسائل زناشویی و رسیدن به یک خانواده متعادل را «ایجاد تفاهم و همدلی» میدانند. برای توضیح و تبیین سؤالات و مطالب فوق، چکیده ای از رهنمودهای تربیتی صاحب نظران و روان شناسان به شما زنان و مردان با فضیلت، شما خوبانی که خواهان رسیدن به یک زندگی آرام، شاد و توام با معنویت هستید، تقدیم می شود.
پی ریزی پایه های زندگی با صداقت
صداقت، همچون پل ارتباطی مؤثر، موجب می شود که زن و مرد میل و رغبت وافر و کاملی برای صحبت با یکدیگر پیدا کنند و از این طریق بر رشد شخصیت خود و همسرشان بیفزایند. لازم است برای نیل به تفاهم، زن و شوهر در همه امور زندگی نسبت به همدیگر صادق و راستگو باشند. زوجین زمانی به اوج سعادت «در زندگی مشترک» درست می یابند که مسیر آن را با صداقت و درستی طی کنند.

بینش تکاملی و تحولی
همیشه نسبت به همسر خویش نگرشی متکی بر سه عنصر مثبت داشته باشید.
الف) او را به عنوان فردی با ارزش و برخوردار از کرامت انسانی بپذیرید.
ب) او را فردی مستعد کمال و تحول بدانید.
ج) علاقه مند به پیشرفت و ترقی او باشید.
وجود چنین بینشی، در شخصیت انسان عرصه زندگی را بر روی نوآوری می گشاید و کانون خانواده را از فرسایش و زوال تدریجی مصون می سازد.

مثبت گرایی در برابر منفی گرایی
از مهم ترین ویژگی های خانواده متعال و خوشبخت، توانایی برخورد مثبت و سازنده با محیط پیرامون و یا به عبارتی «مثبت گرایی» است. شخصی که دارای سیرتی زیبا شد، پیوسته در گفتار و رفتار همسرش به آنچه که خیر و زیبایی است توجه می کند و حتی برخی معایب احتمالی او را «حسن» می بیند. «مثبت گرایی» را می توان، «هنر خوب دیدن» نیز نامید: هنری که همچون سایر خلقیات و رفتارها با تکرار و تمرین در وجود انسان تثبیت شده و به صورت ملکه در می آید. بنابراین، باید برای مثبت گرایی، دل و چشمهایمان را این گونه تربیت کنیم. اگر حقیقتاً خواهان پیشرفت و کمال در همسر خود هستید، جنبه های خوب شخصیتی و هنرهای مثبت او را یادآور شوید و با تشویق و قدردانی آنها را در وجود همسرتان مستقر کنید. آن وقت خواهید دید که او به تدریج و به آسانی می تواند بر رفیع ترین قلل موفقیت و کمال صعود کند.

علاقه و تمایلات همسرتان را در نظر بگیرید
با مطالعه در حالات و روحیات همسر خود، فهرستی از علایق و تمایلات وی به دست آورید و نسبت به تامین آنها خود را متعهد و ملزم بدانید. در نظر گرفتن علایق اصولی همسر، و نقطه شروع سخن را بر یکی از علاقه وی متکی کردن به ویژه در مورد تمایلاتش به گفتگو نشستن، راه را برای رشد تفاهم هموار و آسان می سازد.

تبادل عاطفی در برابر انجماد عاطفی
از بهترین و پرشکوه ترین تجلیات زندگی متعادل، دادوستد عاطفی زوجین در ابتدای زندگی و ادامه آن، در طول روابط مشترک می باشد.
شیوه های صحیح مبادلات عاطفی بین زن و مرد عبارتند از:

الف) شیوه قلبی
قلب خاستگاه و جایگاه تمامی ارتباطات و مناسبات انسانی است. قلب، سرچشمه فیاض احساسات و تمایلات است.
اگر همسری در کشتزار قلب خود، بذر عشق و محبت به همسرش را کاشت، یک عمر حامل نشاط، شادابی، بالندگی، خلاقیت، معنویت، نوآوری موفقیت و خوشبختی را درو خواهد کرد.

ب) شیوه کلامی
یکی از توانایی های روحی و جاذبه های شخصیتی آدمی، ابراز محبت نسبت به همسر و شریک زندگی اش می باشد. موانعی که در مسیر ابراز محبت، راه را سد می کنند عبارتند از: عدم معرفت، غرور بی جا، حجب و حیای افراطی.

ج ) شیوه عملی
در این طریق، پایه های زندگی که قبلا از راههای قلبی و کلامی و ابراز محبت، استوار شده بود، با انجام دادن اقدامات محبت آمیز و صمیمانه، استحکام بیشتری می یابد و احساس ارزش شخصی هر یک فزونی می گیرد.

پرهیز از مقایسه همسر با دیگران
از مقایسه همسرتان با دیگران به شدت بپرهیزید. این رفتار به رابطه حسنه میان شما آسیب وارد می کند. همسر شما انسانی منحصر به فرد و دارای ویژگی های شخصیتی (اعم از مثبت و منفی) است که قابل مقایسه با هیچ فرد دیگری نیست. از این رو، در واقع ضروری می توان او را با گذشته خودش مقایسه کرد و بر این اساس، میزان پیشرفت و یا کاهش احتمالی میزان های اخلاقی و معنو ی و علمی وی را مورد تأیید و یا تذکر قرار داد. این عمل بر درجه تفاهم زن و شوهر خواهر افزود.

هنر خوب شنیدن سخن همسر
در هنگام گفتگو با همسرتان با نهایت دقت به مطلب وی گوش فراداده و آن گونه عمل کنید که گویی جز به وی و سخنانش، به موضوع دیگری توجه ندارید، و از انجام هر عملی که مغایر با حالت توجه باشد، خودداری کنید.

حق همسر در تصمیم گیری ها
در تصمیم گیری ها و انتخاب راه حل ها و برنامه های زندگی مشترک، لازم است هر یک از زوجین، حقی برای همسرشان در نظر بگیرند و او را از صحنه تصمیمات، دورو بر کنار نگه ندارند. مدیریت مطلوب در زندگی مشترک زمانی امکان پذیر خواهد بود که هر یک از طرفین از اهمیت نقش خود در پیشبرد امور خانواده، اطمینان حاصل کنند.

سکوی پرتاب
سعی کنید با اختصاص وقت بیشتر و کنار گذاشتن آرزوها و خواسته های صرفا فردی، خالصانه در راه پیشرفت و تحول همسرتان بکوشید و در این راه از هیچ گونه فداکاری و از خود گذشتگی مضایقه نکرده تا زمانی که همسرتان بر قله بلند افتخار و موفقیت بایستد. در حقیقت به منزل (بال) برای «پرواز همسر» و یا به تعبیر دیگر «سکوی پرتاب» شریک زندگی همدیگر باشید. و این را بدانید که پشت سر هر مرد موفقی، زن شایسته و لایقی وجود داشته و بالعکس.

حضور درجمع خصوصی خانواده
بخشی از برنامه های روزانه خود را به همسر و فرزندان اختصاص دهید و این فرصت را صرف رشد و تعالی آنها کنید و از صمیم قلب خود را علاقه مند به سعادت و خوشبختی آنها نشان دهید.

اعتدال در ابراز محبت به همسر
به جای آن که در صدد تملک کامل قلب همسرتان باشید و هر یک به دیگری شدیدا وابسته شوید، به محبت سالم و عواطف صحیح اکتفا کنید. زیرا عاطفه خیلی شدید، سرخوردگی نیز به دنبال دارد.

کردار هماهنگ با عمل
فقط به اظهار محبت نسبت به همسرتان اکتفا نکنید، بلکه کردار خود را نیز هماهنگ با گفتار خود، به گونه ای تنظیم و ارائه کنید که مؤید اظهار مهر و عاطفه تان باشد.

غنی سازی اوقات فراغت در منزل
بسیار نیکوست که خانمها در منزل، برای خود سرگرمی های مفید و آموزنده ای نظیر مطالعه کتابهای سازنده، هنرهای سالم، و … ترتیب بدهند و خود را از تنهایی و یکنواختی زندگی نجات داده و به فعالیت های سودمند بپردازند.

درک همسر
همسرتان را مطمئن سازید که به طور کامل وضع او را درک می کنید و او می تواند روی همیاری شما در همه زمینه های زندگی حساب کند و بداند که یار و یاور و غمخوار و مونس او هستید.

حمایت و پشتیبانی از شوهر
در حضور بستگان و نزدیکان، از همسرتان و کارش حمایت و پشتیبانی کنید تا آنها نیز بدانند که شما با علاقه و اعتماد به او، بر مشکلات اجتماعی زندگی غلبه خواهید کرد و با همه وجود از زندگی مستقل خود و شوهر راضی و خشنود هستید.
برخی از مردها بر اساس یک باور غلط، گمان می کنند که کار کردن در خانه، آنها را سبک میکند. در حالی که این امر بر نفوذ و محبوبیت آنها در دل همسرشان می افزاید و رضای خداند را در پی دارد. اگر به دلیل مشغله زیاد و مسؤولیت سنگین، نمی توانید عملا با همسرتان در کارهای منزل همیاری داشته باشید، حداقل انگیزه و نیت خود را به اطلاع او برسانید تا از حمایت فکری شما احساس دلگرمی کند.

صدا زدن
بسیار زیباست که هر یک از زن و شوهر، همسر خود را با نامی صدا کند که او بیشتر دوست دارد، چه اسم کوچک باشد و یا نام خانوادگی، یا القاب مذهبی و عناوین اجتماعی. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: بهترین نامی که دوست دارد، او را صدا بزن. بهتر است پیش از آن که زن و شوهر در اجتماع لقب و عنوانی پیدا کنند یکدیگر را به اسم کوچک یا نام فامیل صدا بزنند و چاشنی محبتی هم بر آن بیفزایند مثلا آقا مهدی، لیلا خانم، علی آقا و زینب خانم صدا بزنند.

نقش لحن کلام در گفتار
در گفتگو با همسرتان، لحن سخن را به جای تحکمی و آمرانه و با واژه های تند و خارج از نزاکت به آهنگ ملایم و لحن پیشنهادی با واژه ها و جمله های لطیف و محترمانه تغییر دهید. زیرا سخن گفتن به صورت دستوری و آمرانه به غرور همسرتان لطمه وارد می کند و اثرات منفی و ویرانگری به بار می آورد.

انتقاد سازنده به جای انتقاد مخرب
سعی کنید در زندگی مشترک نسبت به برخی از رفتارها و عیوب احتمالی همسرتان به جای انتقادهای سازنده داشته باشید، زیرا همزمان با تکرار انتقاد مخرب در خانواده، روابط محبت آمیز جای خود را به ستیزه جویی و تلخکامی داده و روابط سالم و دوستانه به خصومت و دشمنی تبدیل می شود. انتقاد اگر به جای خود و با روش صحیح و مناسب انجام گیرد، یک شیوه تربیتی کار آمد و مؤثر خواهد بود.

راز داری در برابر افشاگری
یکی از مهمترین عواملی که به نگهداری چارچوب حریم خانوادگی لطمه می زند و تعادل آن را در هم می ریزد، بازگو کردن اسرار و رازهای درون خانواده نزد دیگران است. ضروری است زن و شوهر برای حفظ حرمتها و احترامات، اسرار یکدیگر را نزد دیگران فاش نکنند و آن را امانتی از جانب یکدیگر نزد خودشان تلقی کنند.

ارزش کارها
هرگز تصور نکنید که کار بیرون از منزل با ارزش و کار درون منزل بی ارزش است. ارزش کار را محیط آن تعیین نمی کند، بلکه انگیزه های انسانی و اخلاقی، تلاش و مجاهدت، عشق و ایثار و نتیجه عمل انسان است که بدان کار ارزش می دهد. بنابراین بهتر است به همسرتان بگویید که او در منزل برایتان فوق العاده با ارزش و مهم است. در این صورت خانه شما تبدیل به یک گلستان مملو از گلهای صمیمیت، شادی، نشاط، عشق، امید، پویایی، سازندگی، خوشبختی و سعادت خواهد شد.

کسب تجارب
سعی کنید در زندگی خود، از تجارب و عملکرد دیگران درس و عبرت بگیرید. تجارب تلخ و نامطبوع دیگران، شما را متوجه ارزشهای موجود در زندگی خودتان و قدرشناسی از آنها خواهد کرد. تجارب مفید سایرین نیز در افزایش موفقیت شما بسیار مفید خواهد بود.
پرهیز از خود کم بینی از احساس یاس، افسردگی و بی اعتمادی نسبت به خودتان فاصله بگیرید. اگر در گذشته زندگی مطابق دلخواه تان نبوده و یا احتمالا با شکست مواجه بوده اید، آینده را فدای گذشته نکنید. می توان با بهتر زندگی کردن و برخورد مثبت و عقلانی، از رنج های زیاد و استرس های روانی کاست. اگر با خودتان کمی صادق و واقع بین باشید، شادکامی زندگی را بهتر احساس خواهید کرد. شما می توانید بهترین، با صفاترین، با محبت ترین، با نشاط ترین، زیباترین و با معنویت ترین کانون گرم زندگی مشترک را داشته باشید. مطمئن باشید اگر بخواهید می توانید و هیچ یک از خواسته های منطقی و آرمانهای خوب و مثبت دور از دسترس نخواهد بود.
منبع:فصلنامه یادگاران ماندگار شماره 15