شَتان ما بَین عَمَلَین عَمَلٌ تَذَهبُ لِذَتُه وَ تَبقی تَبعتُه، و عَمَلٌ تَذهَب مَؤنَتهُ و یَبقی اَجُره. (نهج البلاغه حکمت 117)
چه تفاوت بسیاری که بین دو گونه عمل و کردار انسانها وجود دارد: عملی که لذت و خوشی آن به سرعت می گذرد، ولی نتایج زیانبار و عواقب آن باقی می ماند، و عملی که رنج و زحمت آن، زود تمام می شود ولی پاداش آن بر جای می ماند.
خداوند، انسان را آزاد و مختار آفرید و به او عقل و شعور داد، تا آزادانه راه زندگی اش را انتخاب کند، و با اراده و اختیار خود، هر عملی را که دلش خواست، انجام دهد.
اما در روز قیامت، کسی که عمل خوب انجام داده پاداش می گیرد و کسی که مرتکب اعمال بد شده، به کیفر و مجازات می رسد.
امام(ع)، به مسلمانان هشدار می دهد، تا بدانند که بین این دو گونه عمل، تفاوت بسیاری هست، و فریب ظاهر را نخورند. یعنی انسان باید بداند، که کار خوب و بد، هر دو، به زودی می گذرد و تمام می شود، در حالیکه نتایج و پی آمدهای آن، از بین نمی رود، و در کارنامه عمل انسان، باقی می ماند.
به عنوان مثال: دانش آموزی که به جای درس خواندن و زحمت کشیدن، وقت خود را به بازی و تفریح و خوشگذرانی تلف می کند، تمام آن بازیها و تفریحاتش، زودگذر است، و تمام خوشگذرانیهایش، به زودی تمام می شود. اما نتیجه این خوشیهای زودگذر، مردود شدن است که یک سال از عمر او را بیهوده تلف می کند و دیگر تا پایان عمر نمی تواند آن یک سال را دوباره به دست آورد.
دانش آموزی هم که زحمت درس خواندن را تحمل می کند، رنج و زحمتش به زودی تمام می شود، در حالیکه پاداش این زحمت، یعنی آموختن علم و دانش، و رفتن به کلاس بالاتر و پیشرفتی که نصیب او می شود، نتایج خوب و لذت بخشی است که برای همیشه در زندگی او باقی می ماند.
از این مثال ساده، نتیجه می گیریم که اعمال گناه آلود نیز اگر هم لذتی داشته باشند، لذت شان زودگذر است، در حالیکه نتیجه آنها، یعنی مجازاتی که در پی دارند، نزد خدا باقی می ماند و در روز قیامت، گریبان شخص گناهکار را می گیرد. مثلاً کسی که بر خلاف فرمان خداوند، روزه نمی گیرد و در ایام ماه مبارک رمضان، شکم چرانی می کند، لذتی که از خوردن و آشامیدن می برد، یک لذت زودگذر است. یعنی لذتی است که با جمع کردن سفره غذا، تمام می شود و چیزی از آن باقی نمی ماند. ولی نتیجه این نافرمانی، تا روز قیامت باقی می ماند و خداوند شخص روزه خود را به مجازات نافرمانی اش می رساند.
اما کسی که روزه می گیرد، فقط چند ساعت، زحمت گرسنگی و تشنگی را تحمل می کند، ولی در عوض این رنج زودگذر، که با فرا رسیدن غروب همان روز تمام خواهد شد، برای خود پاداشی فراهم می کند، که تا روز قیامت، در نزد خداوند باقی خواهد ماند، و در آن روز مزد زحمت او، داده خواهد شد.
اگر خود شما خوب فکر کنید خواهید دید که تمام کارها همین طور است. یعنی هم تمام لذتها زودگذر هستند، هم تمام زحمتها. ولی آنچه برای همیشه باقی می ماند، نتیجه عمل و کردار انسان است، که اگر بخاطر لذتهای زودگذر گناه کرده، مجازات می شود، و اگر در راه اطاعت از خدا، رنج و زحمت زودگذر را تحمل کرده، مزد و پاداش می گیرد.
منبع: قدر شماره: 23