نویسنده: جواد امین خندقی

یکی از مهم ترین موضوع هایی که درباره آخرالزمان و پایان دنیا مطرح می شود، علامت های ظهور دوران آخرالزمان و منجی است. در روایات اسلامی، نشانه هایی بیان شده است (1) که مهم ترین آن ها را به اختصار در این جا ذکر خواهیم کرد.
نزول آخرین پیامبر الهی و ختم نبوت که با بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تحقق یافت، نخستین نشانه ی پایان به شمار می رود. افزون بر آن، وقایع فراوان دیگری نیز پیش بینی شده است که طبق مضمون آیات و روایات مربوطه، مقارن با دوره ی آخرالزمان و ظهور منجی موعود است. مهم ترین این نشانه ها عبارت است از:

1. بحران معنویت:
پیش از ظهور منجی، ظلم و فساد، جهان را فرا خواهد گرفت و مردم به غفلت از خداوند مشغول شده اند. (2) افول معنویت به حدی می رسد که انواع فسق و ظلم پدیدار می شود.

2. وقوع اختلاف ها و درگیری های بسیار:
در آخرالزمان میان گروه ها و فرقه های گوناگون، درگیری های فراوانی رخ می دهد. آیه ای از قرآن (3) ظهور فرقه های مختلف را در جهان اسلام باعث اختلافات در آخرالزمان دانسته و در تفسیر آن به عنوان نشانه ای برای آخرالزمان شمرده شده است. (4) هم چنین آیه ای دیگر، (5) در روایتی از امام معصوم به دوران آخرالزمان تفسیر شده است که حاکی از علت درگیری های آخرالزمانی است. این علل عبارتند از: ترس، ناامنی، گرسنگی، قحطی و کشتار. (6)

3. ظهور دجال:
در هر سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام، ظهور فاسدترین و مخرب ترین جریان در آخرالزمان پیش بینی و از خطر آن پرهیز داده شده است. دجال که تجسم کفر، فریب و گمراهی است، در آخرالزمان مردم را به پیروی و پرستش خویش می خواند. دجال، فساد عظیمی برپا خواهد کرد و در نهایت، نابود خواهد شد.

4. وقوع مصیبت ها:
آیه ای در قرآن (7) به نزول عذاب برای برخی کافران و گناه کاران در آخرالزمان تفسیر شده است. (8) برخی از این عذاب ها صدای هراسناک، دود در آسمان، حاکمان عالم، فرو رفتن برخی انسان ها در زمین، اختلافات بسیار در دین، قتل و کشتار، ترس، ناامنی، گرسنگی، قحطی و فقر عنوان شده اند. (9)

5. خروج سفیانی:
لشکری به فرماندهی سفیانی در آخرالزمان طغیان می کند و در کشورهای اسلامی به ستم می پردازد. سرانجام این لشکر در صحرایی بیرون از مکه، گرفتار عذاب الهی می شود. (10)

6. ندای آسمانی:
بنابر روایات شیعه، جبرئیل، نخستین کسی است که با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بیعت می کند و با صدایی بلند، آیه ای از قرآن (11) را تلاوت خواهد کرد. در برخی روایات، آیاتی از قرآن (12) بر همین واقعه تأویل شده اند. (13)

7. ظهور منجی:
مهم ترین رخداد آخرالزمان ظهور دوازدهمین امام شیعیان برای رهایی و نجات انسان ها است. شیعیان اثنی عشری درباره مصداق منجی موعود، اختلافی ندارند و دلایل قطعی بر آن دارند؛ اما در دیگر مذاهب و ادیان، این گونه نیست و معمولاً به منجی نوعی اعتقاد دارند.

8. نزول حضرت عیسی علیه السلام:
یکی از رخدادهای مهم آخرالزمانی فرود آمدن حضرت عیسی علیه السلام از آسمان است. طبق صریح روایات، ایشان در بیت المقدس و هنگام نماز جماعت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اقتدا می کند و در جنگ های ایشان نیز شرکت خواهد کرد. (14)

9. خروج جنبده ای از زمین:
قرآن با رمز و ابهام از خروج جنبنده ای حکایت می کند که هنگام روی گردانی مردم از معنویت از زمین خارج می شود و با مردم سخن می گوید. (15) آیات دیگر در تفسیر آن بیانی ندارند و گویا ابهام درباره این موجود، مراد خداوند بوده است. (16)

10. هجوم یأجوج و مأجوج:
قومی وحشی و فاسد با تخریب سد ذوالقرنین در اندک زمانی سرتاسر جهان را پر از ظلم و فساد خواهند کرد تا آن که بنابر روایات، در عصر ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، به طور کلی از بین خواهند رفت. (17) برخی یأجوج و مأجوج را یکی از نژادهای انسانی با صفات ظاهری خاص یا موجوداتی خارق العاده دانسته اند که از پشت مانعی مادی خارج می شوند و به کشتار مردم و تخریب منابع طبیعی خواهند پرداخت. (18) البته تفاسیر دیگری نیز در این باب وجود دارد. (19)

11. رجعت:
در آخرالزمان برخی نیکوکاران و بدکاران که در زمان های گذشته می زیسته اند، دوباره زنده می شوند. گروه نیکوکار برای خدا و گروه بدکار هم برای شر می جنگند. بحث های مختلفی درباره مسئله ی رجعت از محدثان و متکلمان مطرح شده که در این مجال نمی گنجد. (20)

12. صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان:
پس از پیروزی حق بر باطل، آرامش و معنویت، تمام جهان را فرا خواهد گرفت. (21) بدین ترتیب، خلافت انسان بر زمین در سایه ی آخرین امام معصوم به کامل ترین حد خود خواهد رسید. (22)

پی‌نوشت‌ها:

1. ر.ک: معموری، علی،‌ دایره المعارف قرآن کریم، ج 1، صص 119-124؛ فاطمیان، علی، نشانه های پایان، صص 385-457؛ موسوی کاشانی، سید محمد حسن، جهان در آینده یا علائم ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه و الشریف، صص 24-287؛ کورانی، علی، عصر ظهور، صص 23-275.
2. انبیاء، آیه 1.
3. مریم، آیه 37.
4. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج 1، ص 64.
5. بقره، آیه 155.
6. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج 1، صص 142 و 143.
7. یونس، آیه 50.
8. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 9، ص 213، ح 91.
9. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج 1، صص 142 و 143.
10. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 52، ص 182؛ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج 22، ص 129، ح 22082.
11. نحل، آیه 1.
12. ق، آیات 41 و 42.
13. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج 5، صص 118 و 119.
14. همان، ج 1، ص 571.
15. نمل، آیه 82.
16. طباطبائی، سید محمدحسین، تفسیرالمیزان، ج 15، ص 396.
17. انبیاء، آیه 96؛ ر.ک: طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج 17، صص 115 و 116.
18. طباطبائی، سید محمدحسین، تفسیرالمیزان، ج 13، صص 379-381.
19. ر.ک: معموری، علی، دایره المعارف قرآن کریم، ج 1، ص 122.
20. ر.ک: طاهری ورسی، احمدعلی، رجعت یا حیات دوباره؛ کریمی زنجانی، محمد، دایره المعارف تشیع، ج 8، صص 187 و 188.
21. نور، آیه 55؛ اعراف، آیه 128؛ انفال، آیه 39.
22. آل عمران، آیه 83؛ مائده، آیه 3؛ روم، آیات 4 و 5.
منبع مقاله :
امین خندقی، جواد؛ (1391)، آخرالزمان و آینده گرایی سینمایی، (بررسی و تحلیل بیش از پانصد فیلم)، قم: نشر ولاء منتظر (عج)، چاپ اول