نویسنده:ابوالفضل امیردیوانی

أَلَم تَرَ اَنَّ اللهَ اَنزَلَ مِنَ السَّماء ماء
فَاَخرَجنَا بِهِ ثَمَراتٍ مُختَلفاً اَلوانها
(سوره ی فاطر،آیه ی27)
آیا نمی بینی که خداوند، از آسمان آبی فرو فرستاد، آن گاه به وسیله ی آن آب، میوه های رنگارنگ را(از زمین)بیرون آوردیم.
نروید بر زمین هرگز گیاهی
که ننوشته ست بر برگش دوایی
«نظامی»
پیش از پرداختن به پیکره ی مطلب، جا دارد یک ضرب المثل انگلیسی را سرآغاز آن قرار دهیم:
Anapple a day keeps the coctor away (روزی یک سیب بخور تا گذرت به دکتر نیفتد!)

گیاه شناسی

سیب، درختی است از تیره ی گل سرخیان، جزء دسته ی سیبی ها. ارتفاع آن تا10متر می رسد.
سیب انواع گوناگونی دارد اما در دهه ی اخیر با ورود و مورد توجه قرار گرفتن دو رقم سیب لبنانی زرد و قرمز، چندین هزار هکتار از آن ها در نواحی مختلف به ویژه اطراف ارومیه کشت شده و باعث گردیده که در حال حاضر، این دو رقم، از نظر سطح زیر کشت، مهم ترین ارقام سیب ایران به شمار آیند.
باید دانست که ویتامین های موجود در سیب بیش تر در پوست و زیر پوست آن قرار دارد. بنابراین آن هایی که می توانند پوست سیب را هضم کنند بهتر است آن را با پوست بخورد و گرنه سیب را خیلی نازک پوست بکند.

*خواص سیب

1ـ سیب، معده را دباغی(پاکیزه)می کند. امام علی(ع)
2ـ سیب، برای بیماران تب دار، بهترین درمان است. امام صادق(ع)
3ـ خوردن سیب، خون ریزی از بینی را معالجه می کند. امام موسی کاظم(ع)
4ـ سیب بسیاری از بیماری ها را مداوا می کند. امام صادق(ع)
5ـ خوردن سیب، انسان را از بیماری وبا نجات می دهد. امام موسی کاظم(ع)
6ـ خوردن سیب سبز، تب را برطرف می کند و حرارت را فرو می نشاند.
7ـ سیب میوه ای است که فکر را تقویت می کند.
8ـ سیب کال، قابض است و اسهال را درمان می کند.
9-ترشی سیب، ترشح غدد و مخصوصاً بزاق را زیاد می کند.
10ـ پوست سیب دارای ویتامین های زیادی است و5 برابر مابقی سیب، ویتامین دارد.
11ـ جوشانده ی پوست سیب، بهترین درمان گر روماتیسم و نقرس است.
12ـ سیب، قلب را تقویت کرده و معده را پاکیزه می گرداند.
13-خوردن اب سیب، اطفال و شیرخواران را بردبار می کند.
14ـ آب سیب، معده ی کودکان و شیرخواران را از سموم و میکروب ها پاک می سازد.
15ـ سیب به علت داشتن ید، برای تقویت غدد بدن به ویژه «سیب آدمی»مفید است.
16ـ سیب از همه ی میوه ها کم تر نمک طعام دارد لذا برای مبتلایان به اوره سودمند است.
17ـ سیب میوه ای ضد عفونی کننده و در تمام امراض مفید است .(اثر ضدعفونی کننده ی سیب کال از رسیده ی آن بیش تر است)از این رو، امام صادق(ع)سیب سبز را به عنوان درمان تب و فرونشانده ی حرارت بدن معرفی نموده اند.
18ـ سیب یکی از میوه های معجزه آساست که به فرموده ی امام صادق(ع) :«اگر مردم می دانستند در سیب چه خواصی نهفته است بیماران شان را با هیچ داروی دیگری معالجه نمی کردند.»
19ـ خوردن سیب در صبح ناشتا، در معالجه ی اسهال و وبای کودکان بسیار مؤثر است.
20ـ سیب، مسواک طبیعی و بهترین چیزی است که دندان را سالم و دهان را ضد عفونی می کند.
21ـ خوردن و بوییدن سیب، فرح بخش و تقویت کننده ی قلب، حافظه و کبد است.
22ـ سیب، میوه ای اشتهاآور است.
23ـ سیب به هر شکلی که خورده شود برای شفای بیماری های دستگاه ادراری، ورم حاد(کولیت اسهال)،بیماری های پوست، سرما خوردگی و تصلب شرایین، اثر بخش است.
24ـ سیب به سبب دارا بودن ویتامین های «آ»،«ب»،«ث»،برای تقویت چشم ، مخاط ها، پوست، مو و ناخن مفید است.
25ـ سیب برای تقویت عمومی بدن، رفع ناراحتی های عصبی(ترس ، وحشت، اضطراب و بی خوابی)مؤثر است.
26ـ خوردن سیب برای درمان گرفتگی صدا، سرفه، ترشح برنش ها، بواسیر، پرخونی مغز، ناراحتی های عصبی و افراد فربه سودمند است.
27-سیب، سنگ کیسه ی صفرا و کلیه ها را حل می کند.
28ـ سیب،بهترین داروی تصفیه کننده ی خون است بنابراین، خوردن یک سیب در صبح ناشتا خوب است.
29ـ سیب در درمان سوء هاضمه مؤثر است و به این ترتیب معده را منظم می کند.
30ـ سیب، ادرار آور است از این رو مجاری ادرار را باز و پاک می کند.
31ـ سیب برای نرم کردن سینه و مجاری تنفسی بدن فایده دارد.
32ـ سیب خام رنده شده، دارای نتایج خوبی در معالجه ی حالت تهوع، پیچش دل، کوه گرفتگی، دریا زدگی، هوازدگی و ویار زنان باردار است.
33ـ چنان که سیب را به هنگام خواب با پوست آن بخورند و خوب بجوند، برای یبوست های مزمن و سخت فوق العاده سودمند است.
34ـ چون سیب از نظر مواد قندی فقیر است مصرف آن برای اشخاصی که بیماری قندی دارند، تجویز شده است.
35ـ خوردن سیب رنده شده برای کسانی که به بیماری «اولسر معده» مبتلا هستند تجویز شده است.
36ـ جوشانده ی سیب با شیرین بیان برای درمان تورم ریه ها، روده ها و دردهایی با منشاء روماتیسم، مؤثراست. بدین منظور باید 2یا3سیب را با پوست، چهار قطعه کنید و به مدت یک ربع ساعت در یک لیتر آب بجوشانید و مقداری نیز شیرین بیان به آن بیفزاید.
37ـ جوشانده ای که روش تهیه ی آن بیان شد، برای معالجه ی دردهای قولنج کلیه نیز مفید است.
38ـ سیب، بیماری «گریپ» مزمن و سخت را درمان می کند، لذا باید به مدت2یا3 روز رژیم سیب بگیرید و در این مدت فقط سیب رنده شده را بخورید.
39ـ سیب به دلیل داشتن فسفر، سلسله ی اعصا ب را تقویت می کند و کار فکری را تحریک می نماید.
40ـ برای رفع بدبویی نفس، می توانید سیبی را خوب بجوید و بخورید.
41ـ پوست سیب دارای مقدار زیادی سیلیس است که اگر آن را خرد کنند و با انواع مرباهای دیگر مخلوط نمایند، خیلی سودمند خواهد شد.
42ـ برای تسکین دردهای روی چشم که بر اثر ضربه به وجود آمده است، می توان سیبی را رنده نمود و به صورت مرهم روی چشم قرار داد.
43ـ دم کرده ی شکوفه ی سیب(خشک یا تازه ی آن)به مقدار30گرم در یک لیتر آب، انواع سرفه را تسکین می بخشد.
44ـ شیره ی سیب در درمان آنژین به صورت غرغره، روزی 3تا4مرتبه مؤثراست.
45ـ برگ درخت سیب ماده ای به نام «ایزوفلوریدزین» دارد. این ماده، خاصیت تب بر، ضد روماتیسم، ضد التهاب کلیه و مثانه را داراست. لذا دم کرده ی برگ سیب اثرش مشابه جوشانده ی پوست سیب خشک است.
46ـ پوست درخت سیب، تب بر، مقوی، قابض و ادرار آور است. بنابراین دم کرده و جوشانده ی پوست درخت سیب با پوست ریشه ی درخت سیب در موارد فوق برای معالجه ی بیماران به کار می رود.
47ـ شربت سیب، معده را تقویت می کند و نشاط آور و ضد استفراغ و اسهال صفرایی است.
48ـ مربای سیب برای معده و دل سودمند است.
49ـ برای معالجه ی سنگ کلیه و مثانه می توانید 100گرم برگ درخت گلابی و پوست سیب درختی را که خشک شده است به اندازه ی مساوی با هم در آمیخته و بعد از دم کردن، آن را مصرف کنید.
50ـ سیب، سنگ کیسه ی صفرا و کلیه ها را حل می کند و به اشخاصی که مبتلا هستند، تجویز می شود.
51ـ سیب برای معالجه ی درد مفاصل تجویز می شود.
52ـ سیب به سبب دارا بودن منیزیم، مقاومت بدن را در برابر بیماری های عفونی و سرطانی زیاد می کند و معده و روده ها را به فعالیت می اندازد و عمل هضم را آسان می کند.
53ـ جوشانده ی سیب قرمز به مقدار100تا150گرم در یک لیتر آب در مورد ورم روده ها تجویز گردیده است و خاصیت آن مغذی، ملین، مسهل و مدرّ است.
54ـ سیب در درمان امراض حصبه، اسهال خونی و ورم روده ها فایده دارد.
55ـ سیب به دلیل فسفری که داراست، در تقویت بدن و هم چنین کسانی که کار فکری دارند یا دچار خستگی جسمی و روحی اند و یا مبتلا به بی خوابی های پی در پی شده اند، بسیار مفید است.
56ـ شکوفه ی سیب درختی، داروی سینه است و برای گریپ هایی که منجر به برونشیت می شود و نیز مجاری تنفسی، بسیار فایده دارد.
57ـ برای درمان دل درد می توان به مقدار 30گرم شکوفه ی سیب را در یک لیتر آب جوشاند و پس از دم کشیدن، آن را مصرف نمود.
58ـ جوشانده ی سیب، دردهای بحرانی انواع روماتیسم را تسکین می دهد؛ به این منظور باید 2یا3سیب را با پوست تکه تکه کنید و در یک لیتر آب تا15دقیقه بجوشانید و سپس بگذارید10دقیقه دم بکشد و هر روز دو بار بعد از غذا، هر بار یک فنجان از این جوشانده را بنوشید.
59ـ جوشاندن سیب، داروی مؤثری برای معالجه ی سرفه، زکام و عوارض سرماخوردگی است. روش تهیه ی این جوشانده قبلاً بیان شد.
60ـ سیب به سبب داشتن مواد قلیایی، اسید اوریک را حل می کند و ترشحات بزاق و معده را مساعد و متعادل می سازد.
61ـ سیب برای بیماران کبدی، معدی، مجاری ادرار و معده و سینه درد سودمند است.
62ـ سیب از یک طرف اسهال را به خوبی معالجه می کند و از طرفی مانع سوء هاضمه می شود و به این ترتیب معده را منظم نماید.
63ـ سیب خام رنده شده نتایج خوبی در معالجه ی اسهال کودکان دارد.
64ـ از پختن سیب خودداری کنید و همیشه با پوست بخورید. می تواند رنده کرده، با عسل شیرین کنید و به صورت فالوده میل نمایید. زیرا پوست سیب دارای دیاستاز و منگنز است و به هضم غذا کمک می کند.
65ـ سیب پخته، سرفه را سبک و درمان می کند.
66ـ سیب پخته، امراض پوستی را تخفیف می دهد.
67ـ برای درمان تب خال با سیب، می توانید 2 تا 3عدد سیب را با پوستش قطعه قطعه کنید و در یک لیتر آب سرد بخیسانید و به مدت10تا15دقیقه بجوشانید سپس آن را 10دقیقه کنار بگذارید. آن گاه می توانید پس از هر وعده ی غذا، 2فنجان از آن را بنوشید. بعد از چند روز تب خال شما برطرف می شود.

هشدارها:

1ـ از پوست کندن سیب باید خودداری ورزید، زیرا پوست سیب چند برابر بیش از خود آن دارای مواد غذایی است که به هضم سیب کمک می کند.
2ـ برای هضم آسان سیب باید آن را خوب جوید و به صورت خمیر نرمی در آورد و سپس فرو برد.
3ـ خوردن زیاد سیب ترش، شجاعت را از بین می برد و در انسان ترس می آفریند، حافظه را ضعیف کرده و فراموشی به بار می آورد.
4ـ دانه های سیب حاوی ترکیبات سیاناید بوده، خوراکی نیستند. خوردن مقدار زیاد آن بخصوص اگر موقع خوردن له شوند، ممکن است باعث مسمومیت گردد.

سایر خواص زندگی بخش سیب

1ـ کاهش بیماری قلبی:شمار زیادی از بررسی ها نمایانده است که سیب با داشتن «ضد اکسید کننده»های فراوان باعث تقلیل میزان تخریب عروق بدن توسط کلسترول می گردد.
بنابراین افرادی که سیب می خورند در معرض خطر ابتلا به امراض قلبی و سکته قرار ندارند.
2ـ کمک به زیبایی پوست:آب سیب به قصد زیبایی پوست، کاربرد زیادی دارد به ویژه جهت زدودن چین و چروک از سطح پوست. دلیل این امر فزونی اسیدهای فراوان میوه است.
3ـ کاهش کلسترول خون:سیب دارای مقادیر چشم گیری از نوعی الیاف گیاهی(فیبر)به نام (پکتین)است. پکتین از شمار الیاف های گیاهی محلول است. یعنی موقعی که مرطوب می شود چسبنده و غلیظ می گردد. شاید علت آن متصل شدن پکتین سیب به اسیدهای صفراوی باشد که به کاستن کلسترول خون یاری می کند. بی شک باید توجه داشت که صرفاً ماده ی یاد شده نمایان کننده ی کاهش کلسترول توسط سیب نیست و میوه ی مورد نظر علاوه بر دارا بودن پکتین با داشتن مواد دیگر خود یک کاهنده ی کلسترول است.
4ـ پیش گیری از پوکی استخوان:سیب مقدار زیادی کلسیم دارد و از همین روی، از پوکی استخوان جلوگیری می کند. افزون بر این، کلسیم موجود در سیب به بدن یاری می کند که کلسیم غذاهای دیگر را هم جذب کند.
5ـ کاهش سرطان:پژوهش ها حاکی از این است که امکان دارد مصرف سیب بروز بعضی از سرطان ها را تقلیل دهد این امر به سبب وجود کوئرستین در این میوه است . مطالعات صورت گرفته حکایت از آن دارد که کوئرستین به شیوه ی خاصی قادر است برای سیگاری ها مفید باشد زیرا مواد سرطان زای تنباکو موجب تخریب دیواره ی مثانه می شوند و بدین ترتیب سبب رشد یاخته های سرطانی می شوند. بنابراین افراد سیگاری که مصرف کننده ی میزان زیادی فلاونوئیدها از آن جمله کوئرستین موجود در سیب اند، از تخریب دیواره ی مثانه ناشی از تنباکو محفوظ می گردند.
6ـ مهار بیماری قند(دیابت):پکتین موجود در سیب ممکن است به حفظ ثابت میزان قند خون کمک کند قندهای طبیعی موجود در سیب به آرامی هضم و جذب می شوند لذا خصوصاً برای مبتلایان به مرض مذکور سودمند است.
7ـ بهبود سرماخوردگی:پژوهش ها ثابت کرده اند که عصاره ی سیب ویروس ها را از بین می برد. پژوهندگان دریافته اند کسانی که بیش از سایرین سیب می خورند کم تر به سرماخوردگی و ناراحتی های بخش فوقانی دستگاه تنفسی شامل عفونت های مربوط به بینی، حنجره و نای دچار می شوند.
8ـ پیش گیری از چاقی:خوردن سیب با پوست، میزان قندخون را آهسته و برای مدتی بالا نگه می دارد به همین سبب بعد از خوردن سیب کامل شخص احساس سیری بیش تری می کند بنابراین برای کاهش وزن بهتر است خود سیب به طور کامل و طبیعی خورده شود.
9ـ کاهش فشار خون:سیب در کاهش فشار خون هم اثر دارد.
یکی از اصحاب می گوید:«وارد شهر مدینه شده بود برادرم سیف هم راه من بود. مرض رعاف (خو ن آمدن از بینی)در میان مردم شایع شد و هر کس که به این بیماری دچار می گردید پس از دو روز می مرد. روزی به خانه برگشتم دیدم برادرم به خون دماغ شدیدی مبتلا شده است.«خدمت حضرت امام موسی کاظم(ع)رفتم. حضرت فرمود:«به برادرت سیف، سیب بخوران».من نیز چنین کردم و او شفا یافت.»
مردی می گوید:«مفضل، مرا خدمت امام صادق(ع)فرستاد تا هدیه ای از طرف او به حضور آن امام تقدیم کنم. یکی از روزهای گرم تابستان به خانه ی آن بزرگوار وارد شدم دیدم جلوی آن حضرت طبقی نهاده شده و در آن سیب سبز است. من صبرنکردم و فوراً خدمت آن حضرت عرض کردم:«قربانت گردم آیا از این سیب سبز میل می کنید در جایی که مردم از آن خوش شان نمی آید؟«حضرت طوری با من سخن گفت که گویی مرا مدت هاست که می شناسد و فرمود:«شب گذشته تب بر من عارض شد فرستادم این سیب های سبز را برایم آوردند و خوردم. زیرا سیب سبز تب را برطرف می کند و حرارت را فرو می نشاند.»
در تدوین و نگارش اثر حاضر، جدا از دانسته های شخصی، از منابع ذیل نیز تا حدی بهره گرفته شده است.

پی نوشت:

1ـ نظری، مرتضی:«خواص میوه های خوراکی»،تهران، پیام آزادی،1380.
2ـ حکیم ، محمد تقی:«خوردنی ها و آشامیدنی ها از نظر پیشوایان علم و دین»،تهران، دفتر نشر و فرهنگ.اسلامی،1363.
3ـ «میوه ی سلامتی»بی.ن. روزنامه ی جام جم،1387.
منبع:نشریه پیام زن، شماره 218