نکاتی پیرامون تربیت مذهبی کودک
انتخاب زن
* انتخاب زن مناسب و شریک زندگی از دشوارترین انتخاب هاست و همین طور انتخاب شوهر مناسب.
* اسلام این دشواری را با دستوراتی هدایت و راحت نموده است که در پی می آید.
* با هم کیشان (هم دینان) خود وصلت نمایید.
حدیث:
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “زن را یا برای مالَش می خواهند، یا برای جمالش، یا برای حسبش و یا برای دینش. بهتر است با آنکه دین دارد ازدواج کنید”.
امام صادق علیه السلام: “خوشا به حال کسی که مادرش عفیفه باشد”.
* از ازدواج با یک سری از زن ها نهی شده است: زیبا و مجنون، احمق، زن زیبا در خانواده ی بد و… .
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “از ازدواج با زن زیبارویی که در خانواده ای بد (اشتهار به فساد) است بپرهیزید”.
* مرد باید هم کفو (هم رتبه، هم مرتبه) زن باشد از لحاظ دین، اخلاق، تحصیل، اصالت خانوادگی و… .
* اهتمام اسلام در مورد مرد خوب، دیندار بودنش است.
حدیث:
حضرت علی علیه السلام فرمودند: “وقتی که مرد کریم و خوب بود ظاهر و باطنش نیز خوب و کریم خواهد بود”.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “اگر فردی برای خواستگاری آمد، دین و اخلاقش را پسندیدید او را رد نکنید و اگر این کار را بکنید فساد بزرگی زمین را فرا خواهد گرفت”.
امام صادق علیه السلام: “هر کس عزیز خود را به ازدواج مرد شراب خوار درآورد قطع رحم کرده است”.
* اگر به رهنمودهای دین توجه شود در آینده، فرد خود را بابت ندانم کاری سرزنش نمی کند.
* غرض از ازدواج خاموش کردن آتش شهوت نیست، بلکه به دنبالش تولید نسل است.
* ازدواج = دین باوری با معیار حرکت بر روی دین.
* ازدواج ≠ حرکت بر روی میل و شهوت.
پیش از تولد
* اسلام مسئولیت تربیت دینی و مذهبی و جسمی انسان را در بعد فرهنگی و شکل گیری حیات معنوی اسلام بر عهده پدر و مادر گذاشته است.
دوران انعقاد نطفه
* پدر یا مادر قبل از تولد فرزند از استعمال سیگار و مواد مخدر و مشروبات الکلی به دور باشند.
* مسئله تغذیه حلال و پاک پدر و مادر در شکل گیری نطفه و اعمال فرزند در آینده تأثیر دارد. لقمه ناپاک و حرام در گوشت و خون والدین نفوذ کرده و از طریق آمیزش به جنین انتقال یافته و یک موجود مبتلا به ویروس و یک جنین مبتلا به امراض و ناپاکی شکل می گیرد که تزکیه و پالایش او پس از به دنیا آمدن بسیار مشکل است.
* پدر نقش اول را ایفا می کند. او هر چه پرهیزگارتر، فرزند شایسته تر، سالم تر و صالح تر است و در مرحله دوم مادر قرار دارد که باید مراقبت های ویژه از جنین داشته باشد. مدرک تاریخی: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: “انسان بدبخت در شکم مادرش بدبخت است و انسان خوشبخت در شکم مادرش خوشبخت است”.
پس از تولد
* فرزند در ابتدا احتیاج به شیر مادر دارد. اسلام دستور داده است که مادران از زمان تولد کودک به مدت 2 سال تمام او را شیر دهند. آن هم از شیر خود. “والوالدات یرضعن أولادهن حولین کاملین” (سوره مبارکه بقره آیه 233).
* مادر باید در این مدت دائما همراه کودک باشد به غیر از زمانی که کودک خواب است.
* مراقبت های ویژه از کودک در زمان بعد از دو سالگی است.
* پدر و مادر باید در رفتار خود در محیط خانه و در زمانی که کودک هوشیار است (بعد از 2 سالگی) مراقب باشند. رفتار توأم با حجب و عفت و حیا که در کودک نیز تأثیرگذار است.
* در زمینه مسائل مربوط به این دوره من شما را به این منبع ارجاع می دهم: کتاب اولین دانشگاه آخرین پیامبر، نوشته شهید پاک نژاد جلدهای ازدواج مکتب انسان سازی.
* فرزند در دست شما پدر و مادر عزیز امانتی الهی است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “مراقب کودکان خود باشید و آنها را خوب تربیت کنید چون آنها هدیه ای هستند از جانب خداوند برای شما”.
امام علی علیه السلام خطاب به امام حسن علیه السلام: “قلب فرزند نورس مانند زمین خالی است، خالی از بذر و گیاه، هر تخمی که در آن بیفشانی همان می روید”.
* خوب تربیت کردن فرزند در پیشگاه خدا پاداش خوب دارد و بد تربیت کردن آنها نیز پاداش بد.
امام صادق علیه السلام: “خداوند به مردی که به فرزندش و کودکش محبت کند، رحم می کند”.
نامگذاری
* وجه تمایز انسان و سایر موجودات این است که با نام از یکدیگر شناخته می شود.
* در اسلام عنایت بر این است که از زمان تولد فرزند تا 3 روز بر او نام گذاشته شود.
* سیره پیشوای بزرگ اسلام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این بوده است که هنگام نامگذاری کودک، ابتدا اذان به گوش راست او، و سپس اقامه به گوش چپ او می خواند و آن گاه نام کودک را می نهاد.
* بهتر است (طبق روایات وارده از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم) نام کودک را هم نام یکی از پیشوایان معصوم اسلام قرار دهند.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: “فقر و بدبختی داخل خانه ای نمی شود که در آن خانه نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر (صادق) یا طالب یا عبدالله یا فاطمه از نام های زنان باشد”.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “بهترین و زیباترین نام را برای فرزندانتان برگزینید و از انتخاب نام های زشت و مسخره آمیز و ناپسند پرهیز کنید”.
* اسلام یکی از وظایف پدر و مادر را نسبت به فرزند، انتخاب نام نیک قرار داده است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “هر کس چهار فرزند داشته باشد و نام مرا بر یکی از آنها نگذارد بر من ستم کرده است”. (14)
بازی با کودک
* طبیعت کودک مانند سایر موجودات که رشد می کنند نیاز به نوازش دارد.
* بازی با کودک احتیاج طبیعی اوست.
* بازی و محبت در رشد کودک تأثیر قابل توجهی دارد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “کسی که کودک دارد باید در پرورش وی، کودکانه رفتار نماید”.
امام صادق علیه السلام: “بگذار فرزندت تا هفت سالگی بازی کند”.
سابقه تاریخی: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خود، امام حسن و امام حسین علیهما السلام را به دوش می گرفتند و با آنها بازی می کردند.
* در بازی با کودکان عدالت رعایت شود و افراط و تفریط در کار نباشد.
محبت و ابراز دوستی
* پناهگاه یک کودک در کانون گرم خانواده از طریق محبت است. کودکی که محبت نبیند به جایی پناه می برد که در آن محبت ببیند!!! ضرر و زیانش نیز برای او فرقی نمی کند.
* کمبود محبت در خانواده برای کودک = فساد و کج روی او در محیط جامعه.
* محبت باید معقول باشد نه به نفع فرزند و نه دوستی خاله خرسه.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: “فطرت آدمی چنان است که هر کس به او نیکی کند او را دوست می دارد و هر کس با او بدی کند دشمن”.
* محبت تا حدی مورد نظر است که حریم و حدود احترامات حفظ شود و چنان نباشد که فرزند نسبت به دیگران جسور و جری باشد.
* در محبت به کودکان افراط و تفریط معنایی ندارد، بلکه این نوع محبت به ضرر کودک است.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: “بدترین پدران – والدین – کسانی هستند که نسبت به فرزند در محبت افراط کنند و بدترین فرزند کسی است که کوتاهی او نسبت به والدین به عاق شدن منجر شود”.
تربیت خوب
* هدف اسلام از تربیت فرزندان، تربیت خوب و نیک آنهاست.
تأثیر رفتار والدین
* والدین به این دلیل که کودک هنوز نمی فهمد و بچه است در مقابل او هر عملی را انجام ندهند و هر گفتاری را به کار نبرند.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: “زن و شوهر در خانه ای که کودک صدای آنها را می شنود آمیزش نکنند زیرا موجب فسق می شود”.
* اسلام حتی برای ریزترین جزئیات زندگی زناشویی برنامه دارد. آداب دخول فرزند به محیطی که مادر و پدر با هم هستند از این جمله است. (سوره مبارکه نور، آیه 58)
آموزش حیا و عفت
* حیا عبارت است از شرمی که موجب می شود انسان از عملی که سرزنش و ملامت آور است دوری کند.
* عفت عبارت است از پاکدامنی و پارسایی انسان که موجب نزدیکی بیشتر انسان به خدا و خدا به انسان می شود.
* سر منشأ حیا پذیری و عفت، نیکی والدین است.
حدیث:
حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام: “حیا انسان را از اعمال زشت باز می دارد”.
امام صادق علیه السلام: “آن کسی که حیا ندارد ایمان ندارد”.
* یکی از وظایف مهم پدر و مادر تفهیم حجب و حیا و عفت به فرزندان است.
تأدیب و تشویق
* کودک تا هفت سالگی به محبت نیاز دارد.
* دوران سخت و دشوار تربیت کودک بعد از هفت سالگی فرا می رسد.
تشویق و تأدیب اما چگونه؟
* اسلام تربیت آموزی به فرزند را مقدم بر تأدیب و تنبیه می داند.
* ادب نشان دادن راه صحیح زندگی و یاد دادن نحوه رفتار با خود و دیگران است.
* دوران تربیت کودک را پیشوایان اسلام به سه دوره هفت ساله تقسیم کرده اند.
حدیث:
امام صادق علیه السلام: “بگذار فرزند تا هفت سالگی بازی کند، و در هفت سال دوم او را پرورش و تأدیب کن، و در هفت سال سوم خود را بیشتر به او ملزم کن (مواظبش باش). اگر اصلاح شد چه بهتر وگرنه هیچ فایده ای ندارد”.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم: “فرزند هفت سال سرور و آقاست و هفت سال نوکر و هفت سال وزیر”.
* اگر پدر و مادر خود راه صحیح تربیت را بلد نباشند (و نپوییده باشند) نمی توانند امید به تربیت صحیح فرزند خود داشته باشند.
خودداری از خشونت
* در تربیت کودک خشونت و سخت گیری آثار خوبی به همراه ندارد.
آموختن سخنان حکیمانه
* فرزند را به این دلیل که کودک است از شنیدن سخنان بزرگان و اندیشمندان منع نکنید.
* بهترین نوع سخنان حکیمانه برای کودک آیات نورانی قرآن و احادیث بزرگان دین است.
تربیت نبوی
با سلام خدمت دوستان و هم کانونی های عزیز در مورد تربیت فرزند صالح در سایه تعالیم قرآن و عترت مطالبی رو در این تایپیک قرار می دیم و خواهشمندم دوستان و اساتید فن، نظراتشون رو بزارن و این تایپیک رو از هر لحاظ مفید فایده قرار بدن. با تشکر.
هشت عامل مهم در تربیت فرزند صالح:
1- پدر صالح: پدر نقش مهمی در تربیت فرزند از قبل و بعد از انعقاد نطفه ایفا می کند. از پدران صالح فرزندان پاک و مقیّد به تعالیم اسلام بوجود می آیند. و اصولاً هر وقت به انسان وارسته و دارای کمالات انسانی بر می خوریم از احوالات پدر وی جویا می شویم.
2- مادر پاک دامن: اُم به معنی ریشه و اصل هر چیز می باشد و مادر در بُعد عاطفی فرزند، نقش ویژه ای را اجرا می کند. قانون رحامت، به این معناست که: فامیل های نَسَبی تماماً از طرف مادر به فرزندان نسبت داده می شوند! خاله، دائی، عمو، و… .
3- نوع تغذیه: غذا بر روی فرزند اثر وضعی دارد، بدین معنا که تمامی غذاها به خودی خود دارای انرژی خاصی هستند و در صورت مصرف هر کدام ما به ناچار در محیط اثر آنها قرار خواهیم گرفت.
مثال: شراب خوردن، شراب در هر صورت باعث مستی خواهد شد چه با ارادۀ انسان خورده شود و چه با زور و اجبار و یا نادانسته، در هر صورت غذاهای مورد دار را در محیط خانه و خانواده نیاورید.
فرمول پاک بودن غذا: انسان اگر درآمد خود را حلال کرد در نتیجه لقمه حلال می شود و در اثر آن نطفه او حلال و در مرحله بعد فرزند حلال زاده می شود از نظر اخلاقی!!! درآمد حلال««»»لقمه حلال««»»نطفه حلال««»»حلال زاده اخلاقی و بالعکس!!!
نکته: در اینجا چند سفارش اسلامی در مورد غذاهای حتی پاک و روش مصرف آنها، بدن انسان هر 15 روز یکبار به گوشت احتیاج دارد. سنن النبی: فرموده پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم. گوشت گاو و گوساله در هر صورت دارای ضرر می باشد. گوشت شتر: به فرموده پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم باید گوشت شتر را سالی یکبار مصرف کرد تا در نتیجه آن مقدار صبر و تحمل انسان بالا برود و این خصیصه بارز و نمایان در شتر، با این استفاده به جا منتقل شود. گوشت خوک حرام است و در هیچ شرایطی به جز حال ناچاری «خطر مرگ» نباید خورده شود.
4- وراثت: در زن 99 ژن و در مرد 99 ژن وجود دارد که خصوصیات آنها را منتقل می کند. انسان معجونی از ژن های اجداد می باشد و یک سوم رشد انسان از طریق وراثت است. در وراثت 3 چیز منتقل می شود:
الف) خصوصیات خَلقی: مانند قد و وزن و زیبایی و زشتی و…
ب) خصوصیات خُلقی: مانند حسادت و کینه و بخل و…
ج) خصوصیات روانی: پرخاشگری و…
5- محیط و فضا: از ابتدا رحم مادر »» دامن مادر »» خانواده »» مدرسه »» محل کار و جامعه… در صورت معنوی بودن این محیط انتظار داشته باشید فرزند شما دارای اخلاق و منش نیکو شود انشاء الله. مثال: در صورت سفر به کربلای مُعَلّا تمام فکر و ذهن به بُعد معنوی آنجا معطوف می شود و در صورت سفر به کیش بعد تفریحی و گردشگری آنجا در اذهان همه به نمایش در خواهد آمد. بچه ها در محیط و فضاهای مختلف شکل می گیرند.
6- مربی و همنشین: دوستان و رفقا عامل بسیار تعیین کننده ای در تربیت فرزندان می باشند. معلم خوب اثر خوب و مثبتی بر روی ما خواهد گذاشت و در صورت عدم انتخاب استاد و همنشین خوب حتی در بُرهه ای از زمان، صدمات جبران ناپذیری بر روحیه افراد وارد خواهد شد.
7-ارادۀ انسان: افرادی بدون داشتن موارد فوق و تنها با داشتن اراده ای قوی توانسته اند خود را از منجلاب فساد و تباهی و پستی به دنیای معنویت و اخلاق برسانند، لذا در زندگی سعی کنید اراده ها را بالا ببرید، عزت نفس داشته باشید و قدرت انتخاب خود را افزایش دهید.
8- ارادۀ خداوند: کسانی که مشمول ارادۀ خداوند تبارک و تعالی قرار بگیرند هدایت خواهند شد.
از خدا برگشتگان را کار چندان سخت نیست سخت کار ماست کز ما هم خدا برگشته است
هر کس بخواهد ارادۀ خداوند را جلب کند: از خود خداوند کمک بگیرد و ذکر شریف حمد را زیاد بخواند. بعد از هر نماز سجدۀ شکر به جای آورد و کارها را با نام او آغاز نماید.
فرصت های تربیتی کدامند؟
مقاطع تربیت دینی:
1- قبل از انعقاد نطفه
2- دوران حمل و بارداری
3- بعد از تولد نوزاد
باید توجه داشت که 50% از تربیت انسان قبل از انعقاد نطفه شکل می گیرد!
30% تربیت در دوران بارداری شکل می گیرد! و تنها 20% تربیت بعد از تولد نوزاد می باشد! بعد از تولد بیشتر کودکان ادب می شوند، نه تربیت!!! ما با این فکر که فرزندمان را تربیت کرده ایم با امر و نهی های مداوم او را سر گردم ادب کردن می کنیم، نه تربیت!!!
مرحله اول که مهمترین مرحله و حساس ترین مراحل تربیتی نیز می باشد مرحله قبل از انعقاد نطفه می باشد. در این مرحله باید انسان مال و سرمایۀ زندگی خود را پاک نماید با دادن خمس و زکاه. خمس و زکاه جهت پاک کردن بندگان است.
راه دوم و سریعترین راه به فرمودۀ حضرت علی علیه السلام: امساک می باشد که ما به عنوان روزه از آن یاد می کنیم. روزه بهترین عامل برای پاک کردن نطفه است و خداوند روزه را بر بندگانش واجب نموده است. زیرا فلسفه روزه حرام سوزی است.
توجه: فرزندان رمضانی، تافته های جدا بافته ای در جامعه هستند!!! آنها دارای ضریب هوشی بالای 140 می باشند، خیلی آرام و نرم خو هستند، دارای اختلالات عصبی و اخلاقی نیستند، پرخاشگر نیستند و از جمله افراد با صفای زندگی اجتماعی به شمار می روند.
خاصیت روزه:
1- روزه سلول های باروری ضعیف را تقویت می کند. روزه، مردان بدون فرزند را صاحب فرزند می کند.
حضرت زکریا علیه السلام را در سن پیری بشارت بر «یحیی علیه السلام» دادند. خداوند دستور داد که ای پیامبر سه روز روزه بگیر و شما را بعد از آن به غلامی بشارت می دهم. غلام: به معنی جوان ورزیده و سالم می باشد. با توجه به کهولت سن پدر و مادر و یا بیماری آنها گاهاً می بینیم که در جامعه فرزندان آنها نیز دارای بیماری های عدیده ای می باشند که اغلب مردم با این ترس از بیماری ها، از فرزند دار شدن واهمه دارند. خداوند با این دستور به پیامبرش، راه درمان و پیشگیری از این مشکل را سه روز، روزه گرفتن توصیه می کند.
2- نطفه مرد را سالم و پاک می کند: با روزه تمام تیرگی و کدورت نطفه از بین می رود و وجود فرزند را سالم و با صفا می کند.
3- روزه باعث کم شدن رطوبت رحم زن می شود: که در نتیجه آن جنس فرزند به سمت پسر شدن میل پیدا می کند.
هر چه رطوبت رَحِم زن بیشتر باشد، محیط جهت دختر شدن فرزند، مساعدتر است و بالعکس!!!
مرحله دوم: دوران حمل و بارداری
دوران 270 روزه و دوران تاثیر گذاری مستقیم مسائل خَلقی و خُلقی و روانی بر نوزاد در اسلام 180 دستور تربیتی برای یک زن باردار وجود دارد که نتیجه آن فرزند صالح و سالم خواهد بود… .
مرحله سوم: بعد از تولد نوزاد (که خود شامل سه قسمت می باشد)
الف) نوزادی»»»»»»»» که تا 40 روزگی ادامه دارد.
ب)طفولیت»»»»»»»»»» که تا دو سالگی ادامه دارد.
ج) کودکی »»»»»»»»»» که شامل کودکی اول که از 2 الی 6 سالگی و کودکی دوم که از 7 الی 11 سالگی می باشد.
تنها دینی که از لحظه تولد نوزاد برایش برنامه دارد اسلام است.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به فرزند تازه به دنیا آمده می گفتند «قریب العهد» یعنی کسی که الآن پیش خداوند بوده است.
لذا اگر مشکل بزرگی در زندگی دارید بچه ها را واسطه قرار دهید و بواسطه آنها از خداوند باری تعالی مدد و یاری بخواهید. برای دعای باران بچه های کوچک را همراه مادران آنها به بیابان ببرید و از مادر جدا کنید تا در اثر گریه آنها خداوند باران رحمت خود را نازل کند.
