سن مناسب ازدواج
برای ازدواج دختر و پسر، سنّ مشخّصی را نمی توان ذکر کرد، زیرا شرایط و موقعیت افراد متفاوت است. برای مثال سنّ ازدواج درمناطق گرمسیری، به سبب بلوغ جنسی زودتر دختران و پسران، و در مناطق روستایی به جهت ساده تر بودن زندگی و نبودن پیچیدگی های زندگی شهرنشینی و نیز حمایت بیشتر خانواده ها، از حد معمول پایین تر است.
آنچه زمینه را برای ازدواج دختر و پسر آماده می کند، امکانات اوّلیه ی مادّی،بلوغ شرعی، بلوغ جنسی، بلوغ فکری، رشد جسمی و روحی، رشد اجتماعی و شخصیّتی، استقلال فکری، ثبات عاطفی و قدرت مدیریت بحران است که اگر این شرایط به طور نسبی (و نه مطلق) فراهم شد، شخص می تواند ازدواج کند.(1)
فاصله ی سنّی دختر و پسر چقدر باشد، مطلوب است؟
اکثریت کسانی که در رابطه با بحث ازدواج صاحب نظر هستند و یا در زمینه ی ازدواج کارهای کارشناسی کرده اند اعتقاد دارند، باید سنّ دختر کمتر از پسر باشد و حتّی حدودی را برای آن قایل شده اند؛ از جمله این که پسر از دختر حداقل 3 سال و حداکثر 7 سال بزرگتر باشد؛ ولی این یک حکم قطعی نیست.
در مواردی دیده شده است که دختر و پسری تفاوت سنّی نداشته اند ویا دختر بزرگتر از پسر بوده، زندگی خوبی را هم داشته اند.
ازدواج اگر به موقع و به هنگام انجام شود و رشد فکری و بلوغ عقلانی و اجتماعی درهر دو وجودداشته باشد، در زندگی مشترک سعادتمند خواهند شد.
در این جا به سه مرحله از ازدواج ها (زود هنگام، به هنگام و دیر هنگام) اشاره خواهیم ک رد و درهر مرحله معایب و مزایای آن را بیان می کنیم.

ازدواج زود هنگام
در این نوع ازدواج ها به علّت کم تجربگی، و ضعف تدبیر، زمینه ی اختلافات بین زوجین، زیاد می باشد. (اگر سنّ دختر زیر 18 و پسر زیر 20 سال باشد.)

مشکلات ازدواج زودهنگام
1. نداشتن ثبات عاطفی؛
2. نرسیدن به بلوغ فکری، اخلاقی و اجتماعی؛
3. دخالت بیش از حد اطرافیان؛
4. باردار شدن در زیر سن 18 گاهی مشکلاتی را برای فرزند دارد.
5. ازدواج زود هنگام مثل چیدن میوه ی نارس از درخت است.
6. خسته شدن زود از زندگی.
7. عدم درک صحیح برخی از واقعیت های زندگی.

ازدواج به هنگام
سنّ دختر بین (18 تا 23) سال و سنّ پسر بین (23 تا 25 ) سال باشد.
شرط لازم در هر ازدواجی، پختگی فکری واجتماعی و اخلاقی دختر و پسر است. گاهی دختر و پسر در سنّ ازدواج به هنگام هستند، ولی به علّت وابستگی زیاد به خانواده تا 30 سالگی هم قدرت تشکیل خانواده را ندارند و یا قدرت مدیریت و اداره ی یک خانواده را نمی توانند داشته باشند.
توصیه ی بنده به همه ی خانواده های محترم این است که قبل از اقدام به ازدواج برای فرزندان خود، حتماً آن ها را به کلاس های مهارت زندگی هدایت نمایند. گاهی ازدواج به موقع انجام می شود ولی به علّت عدم مهارت زندگی و یا تعامل مخرّب و دخالت دیگران، در همان دوران عقد، منجر به طلاق وجدایی می گردد.
باید باور کرد که بزرگترین اتّفاق در زندگی هر دختر و پسری، اتّفاق ازدواج است. نمی توان با یک ساعت کلاس بعد از آزمایش خون زندگی را شروع کرد. در قانون جمهوری اسلامی مصوّب دوره ی اوّل مجلس شورای اسلامی 100 ساعت آموزش قبل از ازدواج پیش بینی شده است. ولی متأسفانه عملیاتی نشده است؟!

ازدواج دیر هنگام
ازدواج هایی که سنّ دختر بالای 35 سال و پسر بالای 40 سال است. ازدواج دیر هنگام تلقی می گردد.

مشکلات ازدواج دیر هنگام
1. شور و شوق زندگی کم می شود. (حال وحوصله ی یکدیگر را ندارند).
2. مشکلات مربوط به فرزنددار شدن؛ (زایمان بالای 35 سال در خانم عوارضی را به همراه دارد.)
3. در این سنّ کمتر می توانند به لذّت های جنسی یکدیگر پاسخ مثبت بدهند.
4. به خاطر مشکلاتی که دارند کمتر برای همدیگر وقت می گذارند.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:
«دوشیزگان چونان میوه ی روی درختند. هنگامی که برسند و چیده نشوند، نور خورشید آنها را از بین می برد و بادها آن ها را به این سو و آن سو می برند.»(2)
5. در دام گناه افتادن؛
6. اشتیاق رفتن به تفریح را ندارند.
7. توقّعات آنان نسبت به هم بالا می رود.
8. مانع ازدواج های خواهران و برادران کوچک تر از خودمی گردند.
سؤال: آیا اشکالی دارد که سنّ دختر چند سالی بیشتر از سنّ پسر باشد؟
پاسخ بله، به دلایل زیر:
1. بلوغ جنسی دردختران زودتر از پسران است.
2. بلوغ فکری در دختران زودتر از پسران است.
3. کاهش شادابی با زایمان در خانم ها؛
4. کاهش هرومون های جنسی زن؛گ
5. پیشگیری از اثبات اقتدار مرد؛
6 . عدم پذیرش خانواده ی پسر؛
7. عدم پذیرش عرف.(3)

عواقب تأخیر در ازدواج
1. توسعه ی نابهنجاری های اخلاقی؛
2. افزایش التهابات اخلاقی جنسی در جامعه؛
3. ازدیاد خطاهای اخلاقی از طریق نگاه حرام و..
4. بالا رفتن توقّعات دختران و پسران؛
5. کم شدن خواستگاران بخصوص برای دختران؛
6. سخت شدن انتخاب برای دختر و پسر؛
7. عدم درک واقعی از واقعیات زندگی؛
8. بیماری های روانی و نابسامانی های تربیتی؛
9. ایجاد نگرانی و اضطراب دروالدین.
10. بی رنگ شدن جلوه های عاطفی ازدواج؛
11. تکثیر و افزایش دوستی های افراطی پسران با پسران، دختران با دختران، وحتّی جنس مخالف؛ یعنی، پسران بادختران،
12. عرفان زدگی؛
13. جذب گروه های انحرافی و سیاسی شدن؛
14. مانع بودن برای ازدواج خواهران و برادران کوچکتر ازخود؛
15. تقویت احساس بی مسئولیتی در زندگی؛
16. نداشتن ثبات اقتصادی.(4)

دلایل غیر منطقی در ازدواج
به دختر و پسر جوان می گویی چرا می خواهی ازدواج کنی؟ در پاسخ این جواب ها غیر منطقی را می دهد.
1. تنهایی را دوست ندارم. (برای رهایی از تنهایی.)
2. خواهر و برادر کوچکتر از خوددارم. اگر من ازدواج نکنم آن ها نمی توانندتشکیل خانواده بدهند.
3. پشت سرم حرف می زنند. (چه عیبی دارد که ازدواج نمی کند؟)
4. نیاز به سرپرست دارم. (مخصوصاً آقایان دنبال کسی می گردند. که آن هار ا جمع و جور کند.)
5. پدر و مادرم دوست دارند مرا در لباس عروسی ببیند.
6. ازدواج می کنم تا نسلی از ما باقی بماند.
7. عاشق طرف مقابل شده ام، اگر با او ازدواج نکنم خودکشی می کنم.
8. طرف مقابل خوش تیپ است.
9. فرزند فلان مسئول کشور است.
10. عضو هیئت مدیره است.
11. دکتر است، مهندس است، پولدار است.
12. شرایط خانواده ی پدری مناسب نیست.
13. روی چشم وهم چشمی؛
14. کسی مرا درک نمی کند ازدواج می کنم تا درکم کنند.
15. می خواهم اعتماد به نفس بالا داشته باشم.
16. دلم به حال او سوخت. (از روی ترحّم)

ازدواج با چه گروه هایی ممنوع است؟
دو گروه در ازدواج دچار مشکل می گردند.
1. افراطی ها؛
2. تفریطی ها.

افراط در ازدواج
آدم های افراطی، همانطوری که در تخیلات خود به دنبال یک فرشته نجات بوده اند، درعالم واقع هم دنبال چنین شخصی هستند. باید از این افراد سؤال کرد، آیا واقعاً شما خودتان چقدر خودسازی کرده اید و به تکامل رسیده اید که حالا دنبال یک آدم ایده آل می گردید؟باید قبول کرد هر کس دارای نقاط ضعفی است. این گونه افراد معمولاً نمی توانند ازدواج کنند. چون در عالم خیال دنبال یک فرشته ی نجات می گردند.

تفریط در ازدواج
این که فرد دنبال شخصی می گردد که سنّ او کم باشد و می گوید می خواهم او را بسازم. او فکر می کند همسر مانند خمیر یا موم است که بتوان به آن شکل داد. کسی که سال ها شخصیّت او شکل گرفته امکان تغییر دراو خیل کم و یا غیر ممکن است.

خطّ قرمز در ازدواج؛ (با چه کسانی ازدواج نکنیم؟)
1. با وسواسی ها.
2. با سوء ظنّی ها.
3. با افسرده ها.
4. با انسان های احساسی.
5. با افراد معتاد به مواد مخدّر.
6. با احمق.
7. با بدخلق.
8. با کینه توز.
9. با دنیا پرست.
10. با جاهل و نادان.
11. با ناتوان جنسی.
12. با بی دین.

با چه زنان و مردانی ازدواج نکنیم؟
الف) با چه مردانی ازدواج نکنیم؟
1. با مردان خودخواه و متعصّب افراطی.
2. با مردان عصبانی مزاج.
3. با مردان سخت گیر در امور مالی (خسیس).
4. با مردان بی نظم و بی ادب.
5. با مردانی که به راحتی دروغ می گویند.
6. با مردانی که از مشکلات فرار می کنند.
7. با مردانی که وابسته به خانواده ی پدری هستند.
8. با مردان شکّاک و بددل
9. با مردانی که راحت طلبند و احساس مسئولیت درمقابل خانواده ی خود ندارند.
10. با مردانی که ناتوانی جنسی دارند.

ب) با چه زنانی نباید ازدواج کرد؟
1. با زنان فیمینیست (زن سالار)
2. با زنان رمانتیک (تخیلی- نازپرورده – زودرنج).
3. با زنان بدگمان و بدبین.
4. با زنان عصبانی.
5. با زنان مغرور نسبت به همسر خود.
6. با زنان سرد مزاج.
7. با زنان قدرت طلب.
8. با زنان پول پرست.
9. با زنان بی حیا.

علل تأخیر در ازدواج
متأسّفانه، سنّ ارتباط کاهش یافته و بالعکس سنّ ازدواج بالا رفته است واین یک تهدید جدّی برای همه ی خانواده ها است.
به دو علّت ازدواج به تأخیر می افتد.
1. علل معقول و خردپسند.
2. علل غیر معقول.

علل معقول وخرد پسند در تأخیر ازدواج:
– کسب مدارج علمی و تحصیلات؛
– تأخیر جهت کسب رشد اخلاقی؛
– تأخیر جهت کسب کفایت و رشد اقتصادی متعارف؛
– سربازی.

علل غیر معقول در تأخیر ازدواج
– حیای منفی؛
– بی تفاوتی اطرافیان؛
– زیبایی گرایی افراطی در انتخاب؛
– عادت های اجتماعی؛
– تجمّلات و توقّعات بی جا؛
– مقایسه ی خود با دیگران؛
– عرفان گرایی موهوم؛
– فقر و بی پولی؛
– ضعف نفس و ناباوری خود؛
– وجود خواهران و برادران بزرگتر ازخود،
– راحت طلبی و فرار از مسئولیت؛
– سخت گیری های بی جا و بی مورد؛
– فکرها و آرزوهای افسانه ای؛
– تفکّر طرفداری از آزادی جنسی؛
– اضطراب و نگرانی از آینده.
– انحرافات اخلاقی مانند (خود ارضایی، همجنس بازی و…)(5)

ازدواج های ناموفّق
1. ازدواج های خیابانی، اینترنتی (چت روم ها)؛
2. ازدواج ها تحمیلی و اجباری؛
3. ازدواج های زود هنگام، دیر هنگام،گ
4. ازدواج های ناآگاهانه؛
5. ازدواج های بدون ملاک و معیار درست و منطقی؛
6. ازدواج هایی که از روی لجبازی صورت می گیرد.
7. ازدواج هایی که به خاطر رضایت دیگران باشد.

ویژگی ازدواج های موفّق
– عاقلانه و عاشقانه؛
– به موقع؛
– آسان؛
– ازدواج های پایدار؛
– ازدواج هایی که با توسّل به اهل بیت (علیه السلام) صورت می گیرد.

دعای خواستگاری
امامان معصوم (علیه السلام)، برای اصل ازدواج فرموده اند: در قنوت نمازتان آیه ی:
(رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فِی الْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ)(6) و یا آیه ی (یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً)(7) را بخوانید.
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
یپش از خواستگاری دو رکعت نماز خوانده، سپس این دعا را بخوانید:
«پروردگارا! من می خواهم ازدواج کنم، خدایا! از بانوان کسی را نصیبم فرما که از لحاظ چهره و ا خلاق نیکوترین، و از نظر عفت، پاکدامن ترین واز این لحاظ که خودش و دارایی ام را برایم حفظ کند، بهترین وخوش روزی ترین و با برکت ترین باشد واز او برای من فرزندی پاک مقدر فرما تا او را در زندگی و پس از مرگم بازمانده ای صالح قرار دهد.»(8)

دیدار با همسر آینده قبل از ازدواج
اسلام دین زنده و متحّرکی است و به زن ومرد اجازه می دهد پیش از ازدواج، همسر آینده ی خود را ببیند واز نزدیک شکل و شمایل، قد و ویژگی های ظاهری او را مشاهده کند؛ یعنی، در مرحله ی گزینش همسر، اسلام به مرد اجازه می دهد که همسر آینده اش را به طور عیان و آشکار دیدار کند و زیبایی چهره و برخی از قسمت های بدن او را ببیند.
البتّه این مشروط به این است که مرد قصد ازدواج داشته باشد. نه آن که هدفش لذّت بردن باشد.
محمّد بن مسلم، از امام صادق (علیه السلام)، سؤال کرد:
«مردی می خواهد زن بگیرد، آیا می تواند قبل از ازدواج به او نگاه کند؟» امام صادق (علیه السلام)، فرمود:
«بلی، مگر نه آنست که [می خواهد] او را با قیمت نگرانی خریداری می کند؟
سپس فرمودند:
«نَعم لابَاسَ اَن یَنظُرَ الرَّجُلُ اِلَی المَرأهِ اِذا اَرادَ اَن یَتَرَوَّجَها یَنظُرُ اِلی خَلفِها وَاِلی وَجهِها.»(9)
«بلی، اشکالی ندارد؛ اگر قصد ازدواج دارد، عیبی ندارد که چهره و پشت سر او را نگاه کند.»
از امام صادق (علیه السلام)، سؤال شد:
«جایز است زن بایستد تا مرد او را ببیند؟» امام فرمودند: «آری، بلکه لباس نازک پوشیدن در آن موقع هم مانعی ندارد.»(10)

پی نوشت ها :

1- حسین دهنوی، گلبرگ زندگی، چاپ چهل و دوم، ص 34.
2- حرّ عاملی، وسایل الشّیعه، ج 2، ص 55.
3- حسین دهنوی، گلبرگ زندگی چاپ چهل و دوم، ص 38.
4- مهدی نیلی پور، مدیریّت خانواده، چاپ سوم، ص 18.
5- مهدی نیلی پور، مدیریّت خانواده، چاپ سوم، ص 17.
6- سوره ی بقره، آیه 201.
7- سوره ی فرقان، آیه 75.
8- علّامه مجلسی، بحار الانوار، ج 100، ص 263.
9- ابواب مقدمّات النّکاه، ب 36، خ 13.
10- همان، خ 5.
منبع مقاله :
رفیعی محمدی، علی محمد، (1392)، انتخاب همسر، قم: انتشارات رسول اعظم(ص)، چاپ اول