انتظار، چشم به راه بودن و به معنای دقیقتر، امید به آینده روشن است. وقتی انسان، آینده را روشن و زیبا ببیند، سعی میکند به سوی آن رفته، آن را نزدیک و نزدیکتر کند؛ زیرا انتظار، تنها یک حالت درونی نیست، بلکه در انسان ایجاد حرکت و نشاط میکند. انتظار، به جامعه هویت میبخشد؛ ازاینرو در روایات، انتظار، بهترین عمل شناخته شده است. در حدیثی نبوی آمده است: «أفضل اعمال أمتی انتظار الفرج؛ برترین کارهای امت من انتظار فرج است».[۱]
بهویژه انتظار امام زمان که به تقویت بنیانهای فکری و اعتقادی جامعه منتظر میانجامد.
بررسی انتظار و جامعه منتظر نشان میدهد، ویژگیهای مهم جامعه منتظر عبارتند از:
وحدت و همدلی
جامعه منتظر، در حرکت به سوی هدف خویش، متحد و هماهنگ با امام خویش پیش میرود؛ چراکه راز موفقیت جامعه در رسیدن به سعادت، خوشبختی، همراهی و همیاری با امام خویش است. در کلامی از امام زمان آمده است:
ولو أن أشیاعنا وفقهم الله لطاعته علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم لما تأخر عنهم الیمن بلقائنا.[۲]
و اگر شیعیان ما، که خدا ایشان را به اطاعتش موفق فرماید، در وفای به عهدی که بر عهده ایشان است یکدل میبودند توفیق دیدار ما، از آنها تأخیر نمیافتاد.
طبق این حدیث، چنانچه جامعه منتظر، راه وحدت و یکدلی را در وفای به عهد امام خویش، پیش گیرد، به فیض حضور امام زمان نایل خواهد شد.
مقابله با بدعتها
جامعه منتظر، مقابل بدعتها و انحرافها در دین و رواج منکرات، موضع میگیرد. در حرکتهای جمعی، مقابل آنها ایستادگی کرده، مانع رشد جریانات انحرافی و بدعتها میشود.
بیزاری از دشمنان اهل بیت
شناخت امام، پیروی و الگوگیری از او، سبب آشکار شدن زیباییهای اخلاقی میشود. در حدیثی از پیامبر آمده است:
«خوشا به حال آنکه قائم خاندان مرا درک کند، درحالیکه پیش از دوران قیام به او و امامان قبل از او اقتدا کرده، از دشمنان ایشان، اعلام بیزاری کرده باشد. آنان دوستان و همراهان من و گرامیترین امت من نزد من هستند».[۳]
داشتن اخلاق نیکو
به همین لحاظ جامعه منتظر، برای هماهنگی با امام زمان در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همه تلاش و وشش خود را به کار میگیرد. در حدیثی از امام صادق علیهالسلام آمده است:
«من سره أن یکون من أصحاب القائم فلینتظر و لیعمل بالورع و محاسن الأخلاق و هو منتظر؛ هر کس دوست دارد از یاران قائم باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید».[۴]
بینش و بصیرت درباره زمانه
روشنبینی و آگاهی جامعه از محیط پیرامون خود برای انتظاری سازنده، یک ضرورت است؛ چراکه دوران غیبت، چالشهایی در پیش دارد که بیتوجهی و غفلت از آنها به مثابه استقبال از خطر و پیروی از مدعیان دروغین و گرایش به عرفانهای کاذب و لغزش در مسیر حقیقت است. شناخت زمان و موقعیت بهویژه از بُعد سیاسی ـ اجتماعی برای جامعه منتظر، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه این شناخت، به نجات جامعه از فتنههای عصر غیبت کمک کرده، زمینه مقابله و مبارزه با مدعیان دروغین را فراهم میکند. در حدیثی از امام صادق علیهالسلام آمده است:
«العالم بزمانه لاتهجم علیه اللّوابس؛ آن کس که از وضع زمان خود آگاه است، مورد هجوم «شبهات» قرار نمیگیرد».[۵]
پینوشتها
۱. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲.
۲. احتجاج، طبرسی، ج۲، ص۶۵۶.
۳. کمالالدین، شیخ صدوق، ج۱، ص۵۳۵.
۴. الغیبه، نعمانی، ص۲۰۷.
۵. تحفالعقول، ابنشعبه حرانی، ص۳۵۶؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۲۷۰
سید رسول بامروت
بسیار عالی وآموزنده است باتشکر