سؤال 1: طبقات ارث را لطفاً بیان فرمائید؟
جواب: کسانی که بواسطه خویش ارث می‌برند سه دسته هستند: 1) پدر و مادر و اولاد میت و با نبودن اولاد، اولادِ اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی‌برند. 2) جد یعنی پدربزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدهّ یعنی مادربزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری و خواهر و برادر و با نبودن خواهر و برادر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می‌برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی‌برند. 3) عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر از عموها و عمه‌ها و دائی‌ها و خاله‌های میت زنده‌اند، اولاد آنان ارث نمی‌برند. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج2, م2728)
سؤال 2: اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد آیا همه ارث به این یک نفر می‌رسد یا خیر؟
جواب: اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد مثلاً پدر و مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد همه مال میت به او می‌رسد و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می‌شود، و اگر یک پسر و یک دختر باشد مال را سه قسمت می‌کنند، دوقسمت را پسر و یک قسمت را دختر می‌برد و اگر چند پسر و چند دختر باشند مال را به طوری قسمت می‌کنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد. (توضیح المسائل حضرت امام (ره), ص2731)
سؤال 3: آیا مسلمان از کافر ارث می‌برد یا خیر عکس مسأله چطور؟
جواب: مسلمان از کافر ارث می‌برد ولی کافر اگر چه پدر یا پسر میت باشد از او ارث نمی‌برد. (توضیح المسائل حضرت امام(ره) ص2783)
سؤال 4: اگر کسی یکی از خویشان خود را عمداً بکشد آیا از او ارث می‌برد یا خیر؟
جواب: اگر کسی یکی از خویشان خود را عمداً بناحق بکشد، از او ارث نمی‌برد ولی اگر از روی خطا باشد مثل آنکه سنگ به هوا بیندازد و اتفاقاً به یکی از خویشان او بخورد و او را بکشد از او ارث می‌برد ولی از دیه قتل ارث نمی‌برد. (توضیح المسائل حضرت امام (ره), ص2784)
سؤال 5: شخصی فوت کرده و ورثه‌اش دختر، همسر و مادرش می‌باشند، تقسیم ارث به چه صورت انجام می‌شود؟ (نضر آیات عظام بهجت التبریزی، صافی)
جواب: پس از اداء دیون و وصایای نافذه یک هشتم از ما ترک به زوجه می‌رسد و بقیه هم 4 قسمت می‌شود یک قسمت به مادر و سه قسمت باقیمانده به دختر می‌رسد و بنابر نظر آیات عظام بهجت، تبریزی زوجه از زمین، خانه و باغ مطلقاً ارث نمی‌برد نه از عین آن و نه از قیمت آن، اما آیت الله صافی می‌فرمایند زنی که از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمی‌برد اما از زمین کشاورزی و غیر آن ارث می‌برد اما زنی که از میت فرزند دارد از زمین خانه هم ارث می‌برد و به نظر همه فقها زوجه از قیمت بنا و اشجار ارث می‌برد. (برگرفته از توضیح المسائل, ج2, م2733, و2771)
سؤال 6: حکم خنثی از نظر ارث بردن و دفن نماز چیست؟
جواب: خنثی اگر بوسیله یکی از علائمی که در کتب فقهی مذکور است ملحق به مرد یا به زن شود که حکم آن معلوم است و چنانچه بصورت خنثی مشکل باقی بماند باید در تمام موارد بین احکام زن و مرد احتیاط کند، البته نسبت به دفن و نماز میت مشکلی ندارد نسبت به ارث هم نصف سهم دختر و پسر به او داده می‌شود و بهتر است با سایر ورثه مصالحه نماید. (تحریر الوسیله, ج2, ص399 و 400)
سؤال 7: پدری فوت کرده و از زن اولش دو دختر دارد آیا آنها از ارث پدر سهمی دارند یا خیر؟
جواب: بلی, آنها نیز مانند فرزندانی که از زن دوم دارد از پدر ارث می برد. (استفتاثات امام (ره), ج3, احکام ارث, ص385, س35)
سؤال 8: فردی قبل از پدرش فوت نموده است و دارای فرزندانی است آیا ارثی که به وی می‌رسید به فرزندش تعلق می‌یابد یا خیر؟
جواب: با وجود فرزند ارث به نوه نمی‌رسد بنابر این اگر پدر بزرگ فرزندان دیگری غیر از اولادی که قبل از خودش فوت کرده است دارد نوه‌ها ارث نمی‌برند مگر آنکه پدر بزرگ جداگانه برای آنها از ثلث مال خود وصیت نماید. (برگرفته از استفتاثات امام (ره), ج3, ص402, س62, و ص382, س29)
سؤال 9: آیا فرزندان در زمان حیات پدر یا مادر حق مطالبه ارث را دارند یا خیر؟
جواب: طبق اصول, ارث مربوط به بعد از فوت شخصاست و کسی از بستگان و فرزندان حق ندارند در زمان حیات تقاضای ارث بنمایند. بلی پدر می‌تواند هر مقداری بخواهد به فرزند یا سایرین در زمان حیات خود ببخشند ولی بابت ارث محسوب نمی‌شود.
سؤال 10: آیا پدری می‌تواند در زمان حیات خود یکی از فرزندان خود را از ارث محروم کند و اموال خود را بین دختران خود تقسیم نموده و آیا آن فرزند که چیزی به او تعلق نگرفته است می تواند با شکایت حق ارث خود را بگیرد؟
جواب: محروم کردن از ارث وجهه‌شرعی ندارد. بله اگر پدر در زمان حیات خود اموال خود را بین چند نفر تقسیم کند و به آنها تحویل دهد یا اینکه اموال خود را به شخصهبه کند و تحویل دهد بعد از مرگ به بقیه چیزی نمی‌رسد ولی اگر صرف تقسیم و هبه لفظی باشد ولی عملاً در اختیار خود او (پدر) باشد بعد از مرگ او بین وارث (علی ما فرض الله) طبق شرع مقدس تقسیم می‌شود. (ر.ک استفتائات آیت الله مکارم, ج2, فصل چهل و چهارم, ص475)
سؤال 11: دختر اینجانب با شخصی ازدواجکرد و بعد از مدت چند سال شوهرش از دنیا رفت از آن مرحوم یک دختر و پدر و مادرش نیز به جا مانده‌اند تقسیم ارث به چه صورت می‌باشد؟
جواب: پدر و مادر متوفی هریک سُدس (یک ششم) می‌برند و زن ثَمن (یک هشتم) می‌برد، و دختر نصف می‌برد، و باقی مانده از ترکه در صورت عدم حاجب (منظور از حاجب چیزی یا کسی است که مانع ارث می‌شود و در مفروض سؤال اگر متوفی دارای 2 برادر یا 4 خواهر با یک برادر و 2 خواهر زنده پدری یا پدر و مادری باشد وجود آنها مانع از این می‌شود که به مادر بیشتر از سُدس برسد) پنجقسمت می‌شود: 3 قسمت به دختر و یک قسمت به پدر و یک قسمت به مادر می‌رسد، و در صورت وجود حاجب باقی مانده چهار قسمت شده سه قسمت به دختر و یک قسمت به پدر می‌رسد. و ترکه میت که به نحو مذکور تقسیم می‌شود عبارت است از اموالی که معلوم است آنها ملک میت بوده، اما اموال زن جزء ترکه نیست، و در موارد شبه باید مصالحه شود. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, ص370)
سؤال 12: دستفروش تنها و غریبی چند سال در کنار خیابان مشغول کار بوده و اکنون فوت شده و قدری مال و دارایی دارد لطفاً بفرمائید چه باید کرد؟
جواب: باید از وارث تحقیق شود اگر وارث او معلوم نشد (و یأس از پیدا شدن او حاصل شود) با اجازه حاکم شرع از طرف وارث به فقیر صدقه بدهند. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, ص373)
سؤال 13: شخصی وصیت کرده و تمام اموال و دارایی خویش را به همسرش که یک پسر بچه 8 ماهه دارد واگذار نموده، در ضمن وارثان دیگری نیز دارد آیا این وصیت از نظر شرع مقدس اسلام رسمیت دارد یا نه؟
جواب: اگر در حیات خود اموال را به او بخشیده و به قبض او هم داده مالک شده است و ورثه دیگر حق ندارند ولی اگر قبض محقق نشده به همه ورثه می‌رسد و در صورتی که وصیت بوده در ثلث ترکه نافذ است و بقیه مربوط به همه ورثه است. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, ص374)
سؤال 14: شوهر و فرزندانم در زلزله کشته شده‌اند و معلوم نیست آیا فرزندان قبل از پدر کشته شده‌اند یا پدر قبل از فرزندان آیا اموال متوفی به برادرش تعلق دارد یا به اینجانب و سهم اینجانب از اموال شوهرم به چه میزان خواهد بود؟
جواب: با فرض شک در تقدم و تأخر و تقارن موت پدر و بچه‌ها ترکه پدر به برادرها نمی‌رسد و به همسر و بچه‌ها منتقل و از بچه‌ها به مادرشان می‌رسد و در نتیجه تمام ترکه او ملک مادر است که همسر متوفی است. (استفتاثات حضرت امام (ره), ج3, ص375)
سؤال 15: آیا حقوق وظیفه و مستمری کارمندان متوفی جنبه ارث و ما ترک دارد؟
جواب: هر مقدار که بابت حقوق زمان خدمت از دولت طلبکار است جزء ترکه محسوب است و طبق قانون ارث بورثه می‌رسد و آنچه را که دولت ـ طبق مقررات ـ از خودش به بازماندگان کارمند متوفی می‌دهد تابع مقررات دولت است و اختصاصپیدا می‌کند به کسی که دولت به او می‌پردازد. (استفتائات حضرت امام(ره), ج3, ص384)