نیت روزه
سؤال 1: آیا لازم است انسان نیت روزه را بر زبان بیاورد؟
جواب: لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا بر زبان بیاورد بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد کافی است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 914، م1550)
سؤال 2: آیا انسان باید هر شب ماه رمضان نیت روزه فردای آن روز را بگیرد یا خیر؟
جواب: انسان می تواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند، و بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزه همه ماه را بنماید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 915، م 1551)
سؤال 3: آیا نیت روزه چه واجب و چه مستحب وقت مشخصی دارد؟
جواب: برای نیت واجب ماه رمضان از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نیت روزه فردا بکند اشکالی ندارد. اما وقت نیت روزه مستحبی از اول شب است تا موقعی که به اندازه نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و نیت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 915، م 3-1552)
سؤال 4: کسی که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت کند، روزه او چه حکمی دارد؟
جواب: روزه او صحیح است چه روزه او واجب باشد چه مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمی تواند نیت روزه واجب نماید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 916، م 1554)
سؤال 5: اگر کسی بداند ماه رمضان است و عمدا نیت غیر رمضان کند، روزه او چه حکمی پیدا می کند؟
جواب: این روزه ای که بجا آورده نه روزه ماه رمضان حساب می شود و نه روزه ای که قصد کرده است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 917، م 1556)
سؤال 6: اگر کسی نیت روز اول ماه رمضان بکند و بعد بفهمد که روز دوم یا سوم بوده روزه او چه حکمی دارد؟
جواب: روزه او صحیح است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 917، م 1557)
سؤال 7: روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان به چه شکل نیت کند و روزه بگیرد؟
جواب: در این صورت واجب نیست روزه بگیرد، و اگر بخواهد روزه بگیرد نمی تواند نیت روزه رمضان کند ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 923، م 1568)
سؤال 8: اگر کسی عمدا تا اذان ظهر نیت روزه ماه رمضان نکند، اشکال دارد؟
جواب: در فرض مرقوم روزه آن روز قضا دارد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 304)
سؤال 9: شخصی در ماه رمضان از شهری که وطنش نیست سحری می خورد به نیت این که قبل از ظهر به وطنش برسد و روزه بگیرد آیا از اول وقت می تواند قصد روزه نماید؟
جواب: نیت روزه در حال سفر صحیح نیست ولی اگر قبل از ظهر به وطن رسیده و قبلا افطار نکرده باید نیت روزه کند و صحیح است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 911، م 1722)
سؤال 10: اگر مسافر پیش از ظهر از وطن سفر کرده و پیش از ظهر همان روزه به وطن مراجعت نماید و این امر همه روزه به علت دور بودن محل خدمت از وطن تکرار گردد می تواند روزه بگیرد یا خیر؟
جواب: می تواند در سفر مفطر بجا نیاورد تا با رسیدن پیش از ظهر به وطن نیت روزه نماید و روزه اش صحیح است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 991، م 1722)
ثابت شدن اول ماه
سؤال 1: راههای ثابت شدن اول ماه را بیان فرمائید؟
جواب: 1. شخص خودش هلال ماه را رؤیت کند. 2. دو نفر عادل به رؤیت ماه شهادت دهند. 3. جمعی که از گفته آنها به رؤیت هلال ماه اطمینان حاصل شود. 4. مجتهد جامع الشرایط حکم کند. 5. سی روز از اول ماه قبل گذشته باشد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1730)
سؤال 2: اول ماه و آخر ماه قمری را در مناطق مختلف دنیا چگونه تعیین می کنند؟ با ادله بیان کنید.
جواب: اول ماه قمری با ظهور هلال آغاز می شود و این نشانه در تمام نقاط مختلف جهان قابل رؤیت است و طبیعی ترین علامت محسوب می شود و در روایتی نسبت به ماه مبارک رمضان می فرمایند: «صم للرؤیه و افطر للرؤیه» یعنی با رؤیت هلال رمضان روزه بگیرد و با رؤیت هلال شوال افطار کن. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 997)
سؤال 3: اگر شخص شیعه مذهبی در ایران بدون اینکه ماه را رؤیت کند، طبق کشورهای عربی که اول ماه را زودتر اعلام می کنند به آنها اقتدا کند و روزه بگیرد، حکم چیست؟
جواب: به نظر برخی از مراجع به صرف اثبات هلال ماه در بلد دیگری نمی توان یقین به شروع و یا اتمام ماه رمضان در محل دیگر نمود بلکه هلال ماه با دیدن خود شخص یا دیگران در همان شهر و مناطق نزدیک به آن و یا حکم مجتهد جامع الشرایط ثابت می شود و اگر کسی قبل از ثبوت اول ماه شوال به طریق فوق روزه را افطار نماید علاوه بر قضا، کفاره هم دارد. البته به نظر بعضی دیگر از فقها، اثبات ماه در یک محل برای کشورهائی که شب مشترک دارند کافی است. لکن در همین مورد هم باید اطمینان به رؤیت ماه در آن کشور باشد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 994، م 1735)
سؤال 4: آیا پیشگوئی منجمین در اثبات اول ماه مثمر ثمر است؟
جواب: اول ماه با پیشگوئی منجمین ثابت نمی شود. ولی اگر از گفته آنان یقین پیدا شود، باید به آن عمل شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 998، م 1732)
سؤال 5: آیا بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلالت بر این می کند که روز پیش روز اول ماه بوده است؟
جواب: خیر، دلیل نمی شود که شب پیش، شب اول ماه بوده است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 999، م 1733)
سؤال 6: اگر دو فرد عادل بگویند که شب پیش ماه رؤیت شده و ما روزه نبوده ایم آیا چیزی بر گردن ما ثابت می شود؟
جواب: باید روزه آن روز را قضا نمایید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 999، م 1734)
سؤال 7: اگر شک کنیم که روز آخر ماه رمضان است یا اوّل شوال چه باید بکنیم؟
جواب: آن روز در حکم ماه مبارک رمضان است و باید روزه بگیرید. ولی اگر پیش از مغرب بفهمید که اول شوال است باید افطار نمائید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1000، م 1737)
سؤال 8: اگر یک مرجعی در شهری اعلام رؤیت ماه کند مردم شهرهای دور مثل دزفول می توانند عمل کنند یا خیر؟
جواب: مجرد دوری سبب اختلاف نیست اگر دو شهر قریب الافق باشند دیدن ماه در یکی برای دیگری کافی است و گرنه کافی نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 999، م 1735)
سؤال 9: در جمهوری اسلامی ایران اگر رادیو مثلا خبر دهد که در شهری ماه را دیده اند آیا مسلمانها در سر تا سر ایران می توانند عید بگیرند یا نه؟
جواب: اگر اطمینان پیدا شود به رؤیت هلال از هر طریق که باشد نسبت به آن بلد و بلاد هم افق و بلاد غربی حجت است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 999، م 1735)
مبطلات روزه
سؤال 1: چیزهائی که روزه را باطل می کنند کدامند؟
جواب: نه چیز روزه را باطل می کند: 1. خوردن و آشامیدن؛ 2. جماع؛ 3. استمناء؛ 4. دروغ بستن به خدا و پیغمبر و جانشینان پیغمبر _ صلی الله علیه و آله و سلم _ ؛ 5. رساندن غبار غلیظ به حلق؛ 6. فرو بدن تمام سر در آب؛ 7. باقیماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح؛ 8. اماله کردن با چیزهای روان؛ 9. قی کردن. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 925، م 1572)
سؤال 2: اگر در حمام سرمان را یک دفعه زیر دوش ببریم آیا روزه ما باطل است؟
جواب: زیر دوش گرفتن سر، روزه را باطل نمی کند. (ر.ک: استفتائات رهبری، ج1، ص 230، س 1783)
سؤال 3: آیا کسی که عمدا روزه را بشکند چه حکمی دارد؟
جواب: حرام است و کفاره هم دارد و کفاره آن 60 روز روزه و یا 60 فقیر را اطعام کردن یا یک بنده آزاد کردن است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 959، و ص 964، م 1653 و 1660)
سؤال 4: در هنگام روزه اگر خلطی از سر و سینه وارد حلق شود چه باید کرد؟
جواب: اگر خلط سینه به فضای دهن نرسد فرو بردن آن مبطل روزه نیست و اگر به فضای دهان برسد بنابر احتیاط واجب نباید آن را فرو برد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 928، م 1580)
سؤال 5: شخصی روزه دار است در صف نماز جماعت است غذائی از گلو به دهانش می آید چه باید بکند؟
جواب: اگر داخل دهان باشد نباید پائین بدهد بلکه باید در حال نماز آن را خارج کند و اگر راهی جز شکستن نماز برای بیرون ریختن غذا ندارد شکستن نماز در این مورد اشکال ندارد. (ر.ک: جامع المسائل آیه الله فاضل، ج2، ص163، س436)
سؤال 6: اگر ما روایتی را به اشتباه به یکی از معصومین _ علیهم السلام _ نسبت دهیم چه حکمی دارد؟
جواب: اگر یقین داشته اید که روایت مثلا از امیر مؤمنان _ علیه السلام _ است و به پیامبر _ صلی الله علیه و آله و سلم _ مثلا نسبت داده اید دروغ است و مبطل روزه است و اما اگر اطمینان داشته اید که از پیامبر _ صلی الله علیه و آله و سلم _ است اما در واقع از امیر مؤمنان _ علیه السلام _ بوده و شما نمی دانسته اید، نسبت دروغ نیست و مبطل روزه نیست. (ر.ک: تحریر الوسیله، ج 1، ص259)
سؤال 7: این درست است که می گویند در روزه افرادی که معتاد به مواد مخدر هستند می توانند در روزی که روزه هستند مقداری مصرف کنند؟
جواب: نظر مراجع در این مسأله مختلف است بعضی می فرمایند اگر در ماه رمضان به هیچ نمی تواند بدون کشیدن مواد مخدر روزه بگیرد، لازم است روزه بگیرد و چنانچه به حال اضطرار رسید به مقدار رفع ضرورت اقدام کند و بنابر احتیاط بریا هر روز یک مد طعام (750 گرم گندم، برنج و.@#@..) کفاره به فقیر بپردازد. (ر.ک: استفتائات آیه الله مکارم، ج 2، ص 152، س441)
سؤال 8: اگر انسان روزه باشد و پوست لب خود را بخورد چه حکمی دارد؟
جواب: اگر پوست لب را بکند و فرو دهد روزه اش باطل است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 926، م 1573)
سؤال 9: اگر شخص روزه دار حالت تهوع پیدا کند و قی نماید روزه اش چه حکمی پیدا می کند؟
جواب: استفراغ عمدی روزه را باطل می کند و غیر عمدی مبطل روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 957، م 1646)
سؤال 10: اگر کسی از عادت پاک شده باشد نیت روزه کند و روزه بگیرد و بعد از اذان ظهر غسل کند آیا روزه او قبول است؟
جواب: کسی که از عادت ماهانه قبل از طلوع فجر پاک شده است واجب است غسل عادت ماهانه خود را قبل از اذان صبح انجام دهد و اگر وقت برای غسل ندارد تیمم بدل از غسل نماید و چنانچه عمدا و بدون غسل و تیمم وارد صبح شود روزه اش باطل است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 952، م 1637)
سؤال 11: روزه کسی که با پوشیدن لباس مخصوص در آب فرو رود بدون این که بدنش مرطوب گردد (لباس غواصان) چه حکمی دارد؟
جواب: بعضی از علما می فرمایند اگر سر در محفظه ای قرار گیرد صدق ارتماس نمی کند و روزه باطل نیست اما چنانچه فقط کلاهی به سر داشته باشد که مانع نفوذ آب شود روزه باطل است. و برخی دیگر می فرمایند با وجود کلاه و نرسیدن آب به پوست سر، روزه باطل نمی گردد. بنابراین در خصوص مسئله نظر مرجع تقلید خود را جویا شوید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1008، س758)
سؤال 12: آیا غیبت کردن و دروغ گفتن و… روزه را باطل می کنند؟
این گناهان، از جمله گناهان کبیره است و حرمت آن و عذاب الهی برای مرتکب آن مسلّم است لکن موجب بطلان روزه نمی گردد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 925)
سؤال 13: لطفا در خصوص اماله کردن به چیزهای روان که روزه را باطل می کند توضیح دهید؟
جواب: اماله کردن یک نوع معالجه در طب قدیم بوده که بعضی از مواد داروئی روان را از طریق مخرج وارد روده بزرگ می نمودند (اکنون از شیاف استفاده می شود) که این کار موجب بطلان روزه می گردد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 956، م 1645)
سؤال 14: اگر کسی دندان مصنوعی خود را در حال روزه برای مسواک زدن بیرون آورده و سپس در دهانش بگذارد آیا روزه او باطل است یا خیر؟
جواب: اشکال ندارد، لکن اگر دندان تر است آب اضافی آن را از دهان بیرون بریزند. (ر.ک: جامع المسائل آیه الله فاضل، ج1، ص 148، س 544)
سؤال 15: غرغره کردن در حال روزه چه حکمی دارد؟
جواب: اگر قطرات آب به حلق نرسد و همه آب را بیرون بریزد اشکال ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 979، م 1690)
سؤال 16: مسواک زدن هنگام روزه ماه رمضان چه حکمی دارد؟
جواب: اگر آب مسواک به حلق نرسد و بتوانید پس از مسواک هم، آبهای خارجی را از دهان بیرون بریزید اشکال ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 926، م 1573)
سؤال 17: اگر در حال روزه بوی غذا و غبار غلیظ یا دود سیگار به حلق و مشام برسد چه حکمی دارد؟
جواب: بوی غذا اشکالی ندارد، لکن نباید غبار غلیظ و دود سیگار و امثال آن را به حلق رساند و لازم است از رسیدن آنها به حلق جلوگیری کرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 938)
سؤال 18: آیا بوی عطر یا ادکلن روزه را باطل می کند؟
جواب: مبطل روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 962، م 1657)
سؤال 19: در ماه رمضان نزدیکی با همسر چه حکمی دارد؟
جواب: در روز ماه رمضان این کار حرام و موجب بطلان روزه و وجوب کفاره می گردد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 930، م 1584)
سؤال 20: حکم بخار حمام چیست؟ آیا مبطل روزه هست یا خیر؟
جواب: بخار حمام مبطل روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 938، م 1605)
سؤال 21: اگر کسی در حال روزه سهوا غذا را در دهان بگذارد و بعد یادش بیاید که روزه بوده باید غذا را بخورد یا خیر؟
جواب: باید فورا غذا را از دهان خارج نماید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، م 1650)
سؤال 22: اگر کسی که روزه دار است یک ساعت مانده به غروب مایع زردرنگی مایل به قرمز از انسان خارج شود آیا روزه باطل است؟
جواب: روزه در حال استحاضه با انجام غسل های مربوطه که در توضیح المسائل بیان شده صحیح است اما اگر عادت ماهانه در نزدیکی افطار هم اتفاق بیفتد موجب بطلان روزه می گردد توضیح کامل مسائل استحاضه و حیض را در رساله ملاحظه فرمائید. (ر.ک: استفتائات رهبری، ج 1، ص 247)
سؤال 23: اگر در حال روزه از روی شهوت به زنی نگاه شود و آب از بدن خارج شود چه حکمی دارد؟
جواب: اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی یا شوخی کند و یا نگاه شهوت انگیز کند در صورتی که اطمینان دارد که منی از او خارج نمی شود، اگر چه اتفاقا منی بیرون آید روزه صحیح است ولی اگر اطمینان ندارد و شوخی را ادامه دهد تا منی خارج شود روزه باطل می گردد و اما سایر ترشحات مثل ودی و مذی و… روزه را باطل نمی کنند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 933، م 1595)
سؤال 24: کشیدن سرمه به چشم در ماه مبارک رمضان آیا باعث ابطال روزه می شود؟
جواب: سرمه کشیدن در ماه مبارک رمضان مکروه است و مبطل روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 961، م 1657)
سؤال 25: اگر کسی در ماه رمضان العیاذ بالله کار حرامی مانند استمناء از او سر بزند آیا باید روزه خود را افطار کند و قضای روزه را چگونه باید به جا آورد و آیا کفاره نیز واجب است؟
جواب: اگر روزه را به وسیله چیز حرامی باطل کند روزه اش باطل می شود که علاوه بر قضاء کفاره هم دارد ولی نباید تا غروب چیزی بخورد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 932)
سؤال 26: کسی که شغل او نجات غریق است و با توجه به این که این عمل واجب است اگر این نجات غریق در حال روزه انجام گیرد چه حکمی متوجه ما می شود؟
جواب: اگر روزه دار سر را زیر آب کند اگر چه برای نجات غریق باشد، روزه اش باطل می شود و باید بعدا قضای آن را بگیرد لکن چون معذور بوده و قصد نجات غریق داشته است کفاره بر او واجب نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 943، م 1618)
سؤال 27: اگر شخصی در شب ماه رمضان شک کند که آیا جنب شده یا نه و روز یقین کند که جنب شده و غسل کند و همان روز، روزه اش را افطار کند به این منظور که روزه ام باطل شده بود چه حکمی دارد؟ (مقلد مقام معظم رهبری)
جواب: اگر یقین به جنابت نداشته و بعد از ورود به صبح یقین کرد که جنب شده باید غسل کند و روزه اش صحیح است و اگر روزه اش را افطار کرده است علاوه بر قضا به جهت کوتاهی در سؤال کردن کفاره نیز باید بپردازد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1014، استفتائات رهبری)
سؤال 28: تزریق آمپول در ماه مبارک رمضان در صورتی که شخص روزه دار است جایز است؟
جواب: به نظر برخی از مراجع احتیاط واجب آن است که روزه دار از استعمال آمپولی که به جای غذا به کار می رود خودداری کند، ولی تزرق آمپولی که عضو را بی حس می کند یا به جای دوا استعمال می شود (مثل پنی سیلین) اشکال ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 927، م 1576)
سؤال 29: من حالم برای روزه مساعد است ولی از اسپری دنتولین برای باز کردن راه تنفسی ام استفاده می کنم که به صورت بخار به حلق می رسد آیا روزه ام باطل است؟
جواب: اشکالی ندارد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 307، س 7)
سؤال 30: گاهی اوقات از لثه ام خون می آید و بدون توجه فرو می رود و قورت می دهم آیا روزه ام صحیح است؟
جواب: اگر بدون توجه و اختیار فرو داده شود مضر به صحت روزه نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1012، استفتائات رهبری، س 782)
سؤال 31: اگر انسان در ماه رمضان در حال ملاعبه با همسر خویش جنب شود، چه صورتی دارد؟
جواب: اگر قصد انزال نداشت و عادت او هم انزال با چنین عملی نبود و اتفاقا بدون اختیار انزال شد، روزه صحیح است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 933، م 1595)
سؤال 32: جوانی هستم که در اوائل بلوغ در ماه رمضان قبل از ظهر استمناء کرده و سپس غسل می نمودم و یقین داشتم که اگر قبل از ظهر غسل کنم، روزه ام صحیح است و چون احتمال اشتباه هم نمی دادم، مسأله را از کسی سؤال نکردم، اکنون وظیفه من از نظر قضا و کفاره آن روزه ها چیست؟
جواب: اگر جاهل به حکم بوده اید به حدّی که احتمال باطل شدن روزه را هم نمی دادید به نظر برخی از مراجع کفاره ندارد (ولی قضا دارد). (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1013، س792)
سؤال 33: یک نفر در ماه رمضان به سبب فعل حرام روزه اش را باطل کرده و نمی دانسته که آیا به سبب این فعل حرام، روزه باطل می شود یا نه؟ حال وظیفه چیست؟
جواب: اگر جاهل مقصّر است بنابر احتیاط باید علاوه بر این که روزه را قضا نماید، کفاره جمع بدهد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 312، س 28)
سؤال 34: زنی که معمولا حیض می شود ولی از قرص جلوگیری حیض استفاده کرده تا روزه اش را نخورد آیا صحیح است یا خیر؟
جواب: اگر با خوردن قرص حیض بند آمده روزه صحیح است.@#@ (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 316، س39)
قضای روزه
سؤال 1: اگر کسی بیمار باشد آیا پس از خوب شدن باید روزه قضا را به جای آورد؟
جواب: بلی باید قضای روزه ها را بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 984، م 1704)
سؤال 2: اینجانب در سال گذشته نمی دانم چند روز از روزه هایم قضا شده است و هم چنین نمی دانم که قضای هر سال را باید تا رمضان سال بعد ادا کرد، حال چه حکمی منتظر اینجانب است؟
جواب: هر مقدار که یقین دارید روزه قضا بر گردن شماست، قضا نمایید و بیشتر از آن واجب نیست. البته اگر به مقداری روزه بگیرید که مطمئن شوید بیش از آن بر عهده شما نیست مطابق احتیاط است. و برای هر روزه قضا که تا رمضان بعد تأخیر افتاده است یک مد طعام (750 گرم گندم، آرد، برنج و…) به عنوان کفاره تأخیر به فقیر بپردازید. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 333- 326)
سؤال 3: اگر بخواهیم برای یکی از اعضای خانواده خود که از دنیا رفته روزه بگیریم باید چه میزان روزه گرفت؟
جواب: در غیر ماه مبارک رمضان، می توانید هر چه که بخواهید روزه قضا بگیرید. (ر.ک: استفتائات رهبری، ج 1، ص 335، س 94)
سؤال 4: آیا می شود احتیاطا کسی قضای نماز و روزه بگیرد؟ حال اگر احتمال بدهیم که در این روزه ها عمدا روزه را باطل کرده ایم ولی یقین نداشته باشیم در این صورت کفاره هم بر ذمه ما واجب می گردد؟
جواب: اگر یقین به بطلان یا قضای نماز و روزه خود ندارید قضای آنها واجب نیست. ولی اگر بخواهید احتیاط نمائید می توانید به تدریج نسبت به قضای نمازها و روزه ها اقدام نمائید مثلا در هر وعده یک نماز قضا هم بخوانید و یا در هر ماه چند روز روزه بگیرید. و پرداخت کفاره در فرض سؤال واجب نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1019، استفتائات رهبری، س 835)
سؤال 5: کسی که روزه خود را با فعل حرام افطار کرده قضا و کفاره روز خود را یعنی 60 روز را می تواند در چند سال بگیرد؟
جواب: 30 روز از 60 روز روزه کفاره به نظر بسیاری از فقهاء باید پی در پی باشد و بقیه آن اگر به تدریج انجام شود مانعی ندارد. البته افطار با فعل حرام کفاره جمع دارد یعنی علاوه بر قضا و 60 روز روزه، 60 مسکین را هم باید اطعام نماید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 966، م 1662 و 1665)
سؤال 6: اینجانب به علت معده درد و جثه ضعیفم نتوانستم همه روزه هایم را بگیرم و تعدادی از آنها را خورده ام سال گذشته هم به علت عفونت کلیه نتوانستم روزه بگیرم حال این روزه ها را که قضا شده اند را چه کار کنم، البته پدرم کفاره همه آنها را داده است؟
جواب: اگر می توانستید تا رمضان بعد قضای روزه ها را بگیرید و نگرفته اید علاوه بر کفاره قضای آن هم لازم است. اما اگر بیماری ادامه داشته و تا رمضان بعد توان قضای روزه ها را نداشته اید قضا ساقط و کفاره کافی است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 983، م 1703)
سؤال 7: اگر کسی در دوران نوجوانی بدور از دیدگاه بزرگترها روزه خود را عمدا باطل کند و گمان می کرده ام هیچ کس از این موضوع اطلاع ندارد حال کفاره دارد یا خیر؟ اگر من توان پرداخت کفاره را نداشته باشم تکلیف بنده چیست؟
جواب: اگر با علم به بطلان روزه، روزه های خود را باطل نموده اید علاوه بر قضا، کفاره هم دارد و چنانچه فعلا قدرت بر پرداخت کفاره ندارید هر وقت متمکن شدید آن را بپردازید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1020، استفتائات رهبری، س 842)
سؤال 8: اگر به قدری تشنه باشیم که از تشنگی از پا در آئیم و کمی آب بخوریم آیا روزه ما قبول است؟
جواب: می توانید در تشنگی زیاد به مقداری که خطر رفع شود آب بیاشامید و بعدا هم قضای آن روز را بگیرید ولی کفاره ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 928، م 1581)
سؤال 9: پدرم قریب 30 سال بیماری مربوط به معده داشته است و نمی توانسته روزه بگیرد. کفاره روزه ایشان به چه صورت است و همین طور مسئله روزه هائی که نگرفته است به چه ترتیب است؟
جواب: اگر در طول سال قادر به گرفتن روزه نبوده است قضای روزه ایشان لازم نیست. اگر کفاره آن را قبلا نپرداخته اند برای هر روز یک مد طعام (750 گرم گندم و…) به فقیر غیر سیّد بدهید و اگر در طول سال می توانسته تدریجا قضا کند و نکرده، قضای آن هم باید گرفته شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 983، م 1703)
سؤال 10: زنی به دلیل حاملگی و شیردهی فرزندش چند سال ماه رمضان نتوانسته روزه بگیرد آیا در قید حیات می توانند به خاطر تعداد زیاد روزه های قضائی، پول روزه های قضائی خود را بپردازد؟
جواب: اگر تا رمضان بعد موفق به گرفتن قضای روزه ها نشده است برای هر روز یک مد طعام به فقیر غیر سید بپردازد و تدریجا در سالهای آینده قضای روزه ها را بگیرد و تا شخص زنده است نمی تواند برای نماز و روزه خود اجیر بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 995، م 1729)
سؤال 11: فردی که باید 31 روز پی در پی روزه بگیرد اگر نتواند (بدلیل بیماری) پی در پی بودنش را رعایت کند، حکمش چیست؟
جواب: پس از بیماری بقیه آن را بلافاصله بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1664)
سؤال 12: اگر کسی از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد کدام را باید اول قضا نماید؟ حال اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد چه باید کرد؟
جواب: قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد باید اول قضای رمضان آخر را بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1698)
سؤال 13: اگر کسی قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است، چه حکمی پیدا می کند؟
جواب: قضای سال او محسوب می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1699)
سؤال 14: اگر انسان روزه واجبی گرفته باشد و اشتباها چیزی بخورد و به خیال این که روزه اش باطل شده افطار کند، آیا کفاره آن روز بر او واجب است یا فقط قضا کفایت می کند؟
جواب: اگر جاهل مقصر بوده که در یاد گرفتن مسأله کوتاهی کرده و روزه ماه رمضان را افطار کرده، قضا و کفاره واجب است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 963، م 1659)
سؤال 15: آیا در سفر می شود به نیت روزه قضا، روزه گرفت؟
جواب: روزه در سفر صحیح نیست مگر این که با قصد ده روز در یک محل بماند و روزه بگیرد و در این صورت گرفتن روزه قضا هم مانع ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 988، م 1714)
سؤال 16: با توجه به جو فکری که در زمان طاغوت به خصوص بر جوانان حاکم بود نسبت به مسائل شرعی بی تفاوت بودند، اگر کسی در آن دوران به سن بلوغ رسیده و اصلا به اسلام آشنا نبوده آیا باید نماز و روزه هائی را که در آن موقع نگرفته اکنون بگیرد؟
جواب: نماز و روزه های فوت شده را باید قضا کند. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 329، س 77)
سؤال 17: اگر کسی در سن 9 سالگی به سن تکلیف رسیده و مادر تأکید کرده که توانائی روزه گرفتن را ندارد، لذا روزه نگیرد و چند سال همین طور روزه نگیرد و الآن نمی داند که چه مدت را روزه نگرفته است چه باید بکند؟
جواب: به مقداری که یقین دارید که بعد از بلوغ روزه نگرفته اید باید قضا نمایید و کفاره درفرض مسأله واجب نیست. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 333، س88)
سؤال 18: کسی که روزه قضا، دارد می تواند روزه مستحبی بگیرد؟ اگر حکم مسأله را نمی دانسته بعد از فهمیدن مسأله آیا روزه های مستحبی به جای قضا حساب می شود یا نه؟
جواب: بجای قضا حساب نمی شود. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 336، س96)
سؤال 19: آیا کسی که قضای روزه ماه رمضان بدهکار است، می تواند نذر کند و روزه نذر بجا آورد؟
جواب: خیر نمی تواند. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 336، س 97)
سؤال 20: مدتی غسلهای خود را نادرست انجام می دادم، آیا به واسطه ابطال غسل، روزه هایم نیز باطل شده و قضا دارند؟
جواب: روزه ها قضا ندارد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 336، س101)
کفّاره روزه
سؤال 1: کفاره روزه قضا چقدر است لطفا توضیح دهید؟
جواب: اگر شخص به علت بیماری یا مسافرت و… روزه را افطار کرده باشد و تا رمضان سال بعد موفق به گرفتن قضای آن نشده باشد علاوه بر قضای روزه برای هر روز یک مد طعام (750 گرم آرد، گندم، برنج و…) بعنوان کفاره به فقیر بدهد و اگر بدون عذر عمدا روزه خود را باطل کرده باشد برای هر روز علاوه بر قضا 60 مد طعام به 60 مسکین باید بدهد و یا 60 روز روزه بگیرد و اگر به چیز حرامی روزه را باطل کرده است علاوه بر اطعام 60 مسکین برای هر روز، 60 روز روزه هم باید بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 964، م 1660)
سؤال 2: آیا کفاره روزه و همین طور مسأله اجیر گرفتن برای نماز را می توان از پول خود میت پرداخت؟
جواب: کفاره روزه جزء بدهیهای میت محسوب می شود و می توانید از اصل ترکه پرداخت کنید، اما اجرت برای انجام نماز و روزه میت را در صورتی می توانید از حال او بپردازید که وصیت در خصوص مورد کرده باشد و وصیت، مازاد بر ثلث ترکه نباشد، چنانچه وصیت ننموده است همه ورثه نسبت به سهم خود اجازه دهند و از سهم صغیر هم پرداخت نشود.@#@ (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 794، استفتائات رهبری، س 555)
سؤال 3: کفاره باید به چه مصرفی برسد آیا می توان به مصرف مدرسه سازی، خانه سازی، خرج جهیزیه عروس و سایر امور خیریه کرد یا خیر؟
جواب: کفاره روزه به صورت طعام (گندم یا آرد و…) باید به فقیر پرداخت شود البته خود فقیر پس از تصرف مجاز است آن را مصرف کند، و یا به فروش برساند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1017، استفتائات رهبری)
سؤال 4: اگر کسی مدتی خیال می کرده (به خاطر ندانستن مسائل) که روزه هر روز را که بگیرد کافی است یا هر گاه نخواست می تواند آن را نگیرد و افطار می کرده و وقتی که جنب بوده نمی گرفته آیا علاوه بر قضای روزه، کفاره به آنها تعلق می گیرد یا نه؟
جواب: اگر مسئله را نمی دانسته و احتمال خلاف هم نمی داده است قضای روزه های نگرفته را بجا آورده و پرداخت کفاره عمد لازم نیست. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 330، س 80)
سؤال 5: آیا قضای روزه روز تابستان را می توان در روز زمستان بجا آورد؟
جواب: بلی قضای روزه تابستان را می توان در زمستان گرفت و بلندی و کوتاهی روز و شب در این خصوص تأثیر ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 984)
سؤال 6: در اوائل سن بلوغ یقین داشتم که اگر محتلم شوم روزه ام باطل می باشد و چند بار نیز روزه خود را افطار کرده ام، حال تکلیفم چیست؟ آیا به جز قضا کفاره هم دارد؟
جواب: در صورتی که از سؤال کردن کوتاهی نموده اید اگر پس از محتلم شدن به خیال باطل شدن روزه، افطار کرده اید علاوه بر قضا، کفاره افطار عمدی هم واجب است. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 313، س30)
سؤال 7: شخصی قصد دارد روزه قضا بگیرد و پس از طلوع آفتاب در حالی که خواب بود محتلم شد آیا روزه اش صحیح است و می تواند آن روز را روزه بگیرد؟
جواب: اگر با طهارت وارد صبح شده باشد و بعد از اذان صبح محتلم شود روزه آن روز صحیح است و فقط باید غسل را برای نماز انجام دهد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 51-950، س 3-1632)
سؤال 8: اگر کسی که مریض است و نمی تواند روزه بگیرد و هنوز خوب نشده از دنیا برود آن موقع باید چه کار برای او انجام داد؟
جواب: قضای روزه آن سال بر او واجب نیست و لازم نیست برای آنها پس از مرگ او برایش روزه قضا گرفته شود، بلی برای هر روز یک مد طعام باید به فقیر بپردازند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 983، م 1701)
سؤال 9: در ماه رمضان دندانم را کشیدم روزه را خوردم آیا علاوه بر قضاء کفاره هم دارد؟
جواب: اگر ناچار به خوردن روزه نبوده اید و روزه را افطار کرده اید علاوه بر قضا، کفاره عمد نیز دارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 962، م 1658)
سؤال 10: کسی که چند سال نماز قضا و روزه قضا دارد منتهی نمی تواند یا به عبارتی حال خواندن نماز و گرفتن روزه را ندارد بهترین راه برای ایشان چیست؟
جواب: تا انسان زنده است قضای نماز و روزه او راهی به جز انجام دادن ندارد. باید به تدریج مشغول به جا آوردن نمازهای قضای خود شود با هر نماز یک نماز قضا بجا آورد تا تدریجا نمازهای قضای گذشته جبران گردد و در هر هفته هم یکی دو روز روزه بگیرد تا روزه های قضا به اتمام برسد و کفاره روزه ها را نیز تدریجا بپردازد و از خداوند متعال طلب توفیق کند انشاء الله خداوند او را کمک می نماید. (ر.ک: استفتائات رهبری، ج 1، ص 212، س 727)
سؤال 11: اگر انسان روزه ماه رمضان را چه عمدا و چه سهوا نگیرد و در ماه های بعد از ماه مبارک هم قدرت قضای آن را نداشته باشد و قدرت بر اطعام هم نداشته باشد آیا ممکن است به جای هر یک روز روزه یک استغفار به جا آورد و دین خود را ادا کند؟
جواب: در مورد سؤال لازم است قضای روزه را ولو در سال آینده بگیرد و کفاره تأخیر را بپردازد مگر این که در طول سال مریض باشد و قدرت بر روزه گرفتن نداشته باشد که به نظر بعضی از علماء کفاره تأخیر لازم نیست. و اما اگر عمدا افطار کرده باشد برای هر روز شصت مد طعام باید به فقیر غیر سید بپردازد و اگر نمی تواند هر چند مد که می تواند به فقیر بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند کفاره را بدهد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 964، م 1660)
سؤال 12: کسی که کفاره جمع بر گردن او ثابت شده چگونه باید روزه خود را بجا آورد؟
جواب: کسی که می خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید سی و یک روز آن را پی در پی بگیرد و اگر بقیه آن پی در پی نباشد اشکالی ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 964، م 1661)
سؤال 13: اگر کسی که باید طبق کفاره روزه، روزه پی در پی بگیرد (31 روز پی در پی از 60 روز) اگر بدون عذر یک روز آن را روزه نگیرد چه حکمی دارد؟
جواب: کسی که می خواهد کفاره روزه رمضان را بگیرد نباید موقعی شروع کند که در بین سی و یک روز، روزی که مانند عید قربان، روزه آن حرام است، باشد و اگر بدون عذر یک روز روزه نگیرد، یا وقتی شروع کند که در بین آن به روزی برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه ها را از سر بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1663)
سؤال 14: اگر شخص روزه دار چند کار حرام انجام دهد، و روزه خودش را باطل کند چند کفاره بر او واجب می گردد؟
جواب: برای همه آنها یک کفاره کافی است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 967، م 1667)
وجوب روزه
سؤال 15: اگر کسی که تنگی نفس داشته باشد آیا واجب است که روزه بگیرد یا نه؟
جواب: اگر روزه برای او ضرر ندارد بلی واجب است روزه بگیرد. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 317)
سؤال 16: فردی در اثر زخم معده فعال دو مرتبه خون ریزی شدید کرده است بعد از آن چند سال است که چند روز اول ماه رمضان روزه می گیرد بیمار می شود آیا لازم است هر سال ماه رمضان چند روز روزه بگیرد امتحان کند یا همین قدر که می ترسد بیمار شود کافی است؟
جواب: لازم نیست که روزه امتحانی بگیرد اگر خوف دارد که روزه برای او ضرر داشته باشد می تواند افطار کند. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1010، استفتائات رهبری)
سؤال 17: در بعضی از روزهای گرم ماه مبارک رمضان، یک کشاورز نوبت آبیاری دارد در هوای گرم تابستان، آبیاری با حالت روزه تقریبا غیرممکن است یعنی طوری است که اگر شخص روزه باشد لطمه به زراعت و یا لطمه به سلامتی می زند آیا این شخص می تواند روزه آن روز را افطار کند و قضای آن را بعدا بگیرد؟
جواب: اگر می تواند کار را ترک کند باید روزه بگیرد و اگر نمی تواند هر وقت به حرج افتاد می تواند افطار نماید ولی تا در حرج واقع نشده نباید روزه را باطل کند. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 311)
سؤال 18: اگر شخصی بداند که اگر در سحر غذا نخورد روزه گرفتن برای او ضرر دارد، اگر سهوا سحر بیدار نشد و سحری نخورد آیا گرفتن روزه بر وی واجب است؟
جواب: گرفتن روزه واجب است ولی در اثنای روز اگر خوف مرض پیش آید و آن که ادامه روزه حرجی شد افطار بنماید. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 320)
سؤال 19: کسی که نماز مغربش را بخواند و نماز عشا را فراموش کند، فردای آن شب، روزه بر او واجب است یا نه؟ (امام خمینی)
جواب: واجب نیست اگر چه موافق احتیاط است. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 327، 70)
سؤال 20: کسی که به واسطه پیری یا مشقت داشتن روزه برای او نتواند روزه بگیرد چه باید بکند؟
جواب: روزه بر او واجب نیست، ولی در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 992، 1725)
روزه مسافر
سؤال 1: آیا کسی که به مسافرت می رود می تواند روزه واجب یا مستحب بگیرد یا خیر؟
جواب: کسی که در مسافرت نماز او شکسته است روزه اش صحیح نیست مگر در موارد خاصی از جمله:
1. مسافر در مدینه می تواند سه روز برای برآورده شدن حاجت روزه بگیرد و بعضی فقها فرموده اند این سه روز چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه باشد.
2. مسافری که روزه بوده و بعد از ظهر از وطن حرکت کرده روزه آن روزش صحیح است.
3. مسافری که نذر کرده روز خاصی مثلا نیمه رجب را حتی اگر در سفر باشد روزه بگیرد در این صورت می تواند آن روز خاص را ولو مسافر باشد روزه بگیرد اما روزه ماه رمضان و قضای آن در سفر صحیح نیست. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 988، م 1712- 1718- 1714)
سؤال 2: اگر در ماه رمضان بخواهیم برای زندگی از کشوری به کشور دیگر برویم روزه باطل است یا خیر؟
جواب: مسافرت موجب بطلان روزه است مگر آن که بعد از ظهر از وطن حرکت کنید و یا قبل از ظهر به وطن یا به محلی که قصد دارید ده روز در آن بمانید برسید. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 991، م 1722)
سؤال 3: اگر در ماه رمضان سفر کنم ولی مشخص نباشد چقدر طول می کشد نماز و روزه چه حکمی پیدا می کند؟
جواب: تا در مسافرت هستید و قصد ده روز اقامت در محلی را نکرده اید روزه صحیح نیست و نماز شکسته است مگر آن که مشمول مسئله شغل در سفر باشید که شرایط خاصی دارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 725، م 1355)
سؤال 4: اگر ما نماز ظهرمان را نخوانیم و به مسافرت برویم و در آن جا نماز بخوانیم نماز و روزه مان را چگونه انجام دهیم؟
جواب: اگر نماز ظهر را نخوانده باشیم و به مسافرت برویم در سفر باید نماز را شکسته بخوانیم ولی روزه ما در صورتی که بعدازظهر به سفر برویم در آن روز صحیح است.@#@ (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 990، م 1721)
سؤال 5: فاصله وطن شخص تا اول شهری که قصد رفتن به آن را دارد به اندازه مسافت شرعی (5/22 کیلومتر) نیست ولی وی قصد مکان مشخصی در داخل همان شهر را دارد که مکان قصد شده به اندازه مسافت شرعی است. وظیفه این شخص نسبت به نماز و روزه چیست؟ حال اگر مقصد مشخص نباشد چه؟ (مقلد آیت الله لنکرانی)
جواب: در فرض سؤال نماز او تمام و روزه صحیح است و مسافت شرعی از جائی که عرفا آخر محل است تا ابتدای محل دیگر محاسبه می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 708)
سؤال 6: اگر کسی 25 کیلومتر از محل اقامت خود دور شود تا روزه اش شکسته شود و پس از آن به محل اقامت بیاید حکم روزه خورده شده چیست؟ و اگر آن شخص عمدا برای فرار از روزه این اقدام را انجام دهد چه حکمی دارد و آیا این عمل صحیح است؟
جواب: با خوردن چیزی روزه اش باطل شده و باید یک روز قضا به جا آورد.
البته مسافرت برای فرار از روزه مکروه می باشد و سزاوار نیست مسلمان متعهد خود را از برکات ماه مبارک رمضان محروم نماید. به هر حال این عمل حرام نیست و کفاره ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 988- 990، م 1722- 1714)
سؤال 7: کسی که می خواهد در ماه مبارک رمضان به سفری که چهار فرسخ شرعی است برود و شغلش هم مسافرت نبوده و سفرش هم سفر معصیت نیست بنابراین تکلیفش گرفتن روزه نیست، حال آیا می تواند قبل از حرکت از خانه روزه اش را باطل کند؟
جواب: بنظر مرحوم امام تا این شخص از محله ای که منزلش در آن قرار گرفته خارج نشود نمی تواند روزه را افطار کند. و به نظر سایر مراجع تا از حد ترخص شهر خارج نشود نمی تواند افطار کند. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 311، س 26)
سؤال 8: شخص مجردی در ماه رمضان می دانسته که فردا صبح به مسافرت می رود و در نتیجه نباید روزه بگیرد، لذا بعد از اذان صبح و قبل از مسافرت کاری کرده که جنب شده است؛ آیا باید فقط قضای آن روز را بگیرد یا آن که کفاره هم دارد؟
جواب: باید روزه را قضا کند و کفاره بدهد و اگر به حرام خود را جنب کرده و بعد از اذان صبح بوده باید کفاره جمع بدهد علی الاحوط. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 312، س 27)
سؤال 9: شخص مسافر در ماه رمضان اگر قصد اقامت ده روز کند اگر شب بیش از 8 فرسخ از محل اقامت دور شود و دوباره باز گردد آیا اقامت او بهم می خورد و مسافر محسوب می گردد یا نه؟
جواب: اقامت به هم می خورد و مسافر محسوب می شود. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 321، س 54)
سؤال 10: شخصی در ماه رمضان در جائی اقامت آن ماه را در آن محل کرده است، ولی همیشه بعد از افطار از حد ترخص خارج می شود اما پس از دو سه ساعت به آن محل باز می گردد، وظیفه این شخص نسبت به نماز و روزه اش در آن محل چیست؟
جواب: اگر از اول، قصد خارج شدن هر شب را داشته قصد اقامت محقق نشده و باید روزه ها را قضا کند. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 322، س57)
سؤال 11: من در جبهه بودم و ماه رمضان بود، قصد ده روز می کردم و روزه می گرفتم، ده روز اول که تمام شد، نیت ده روز دوم کردم، و روز هفتم به مرخصی رفتم ، آیا روزه صحیح بوده؟
جواب: روزه صحیح است و احتیاج به نیت ده روز دوم نیست. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 322، س 59)
سؤال 12: شغل اینجانب طوری است که نمی توانم در محل کارم قصد ده روز بنمایم و در نتیجه بیشتر اوقات نمی توانم در ماه مبارک رمضان روزه بگیرم ضمنا برایم مقدور نیست که برای قضای روزه هایم مرخصی گرفته و در وطن خود، آنها را به جا آورم؛ تکلیفم نسبت به قضای روزه ها چگونه است؟ (امام خمینی)
جواب: اگر امکان ندارد در وطن یا محلّی که قصد ده روز کنید قضای روزه ها را به جا آورید، نمی توانید روزه بگیرید و قضای روزه ها بر ذمه شما باقی می ماند و برای هر روز که قضای آن تا رمضان بعد تأخیر افتاده، باید یک مدّ طعام بدهید مگر آن که در تأخیر عذر داشته باشید. (ر.ک: استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 328)
مستحبات و مکروهات روزه
سؤال 1: مفهوم انفیه کشیدن چیست؟ و چه حکمی دارد؟
جواب: انفیه، گرد خاصی است که در بینی قرار می دهند و استشمام می کنند موجب عطسه زدن می گردد. در باز شدن مسیر تنفسی مؤثر است. و این عمل برای روزه مکروه می باشد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 961، م 1657)
سؤال 2: اگر می شود روزه های حرام و مستحب و مکروه را برایم بیان فرمائید.
جواب: روزه های حرام عبارتند از:
عید فطر و قربان، روز سی ام شعبان (یوم اشک) به نیت اول ماه رمضان، روزه ایام تشریق (دهم تا دوازدهم ذی حجه) برای کسانی که در منی هستند، روزه وفاء به نذر معصیت، روزه سکوت، روزه وصال.
و بنابر احتیاط لازم است زن روزه مستحبی بدون اجازه شوهر نگیرد بلکه اگر مزاحم حق شوهر باشد و نیز اگر شوهر نهی کند این احتیاط ترک نشود. (تحریر الوسیله، ج 1، ص 277)
روزه های مستحب عبارتند از:
روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه، و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از جمله آن: 1. پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهار شنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است؛ 2. سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه؛ 3. تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد؛ 4. روز عید نوروز، روز 25 و 29 ذی قعده، روز اول تا نهم ذی حجه، عید سعید غدیر، روز اول و سوم محرم، میلاد رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (17 ربیع الاول)، روز مبعث حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (27 رجب).
روزه های مکروه عبارتند از:
1. روزه روز عاشورا؛ 2. روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان و…. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1001، م 1739 تا 1748)
سؤال 3: چند چیز برای شخص روزه دار مکروه می باشد لطفا توضیح دهید؟
جواب: چند چیز برای روزه دار مکروه است و از آن جمله می توان موارد ذیل را بیان کرد:
دوا ریختن به چشم و سرمه کشیدن در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد، انجام دادن هر کاری که مانند خون گرفتن و حمام رفتن باعث ضعف می شود، انفیه کشیدن اگر نداند که به حلق می رسد و اگر بداند به حلق می رسد جایز نیست، بو کردن گیاههای معطر، نشستن زن در آب، استعمال شیاف، تر کردن لباسی که در بدن است، کشیدن دندان و هر کاری که به واسطه آن از دهان خون بیاید، مسواک کردن به چوب تر، و نیز مکروه است انسان بدون قصد بیرون آمدن منی زن خود را ببوسد، یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت در آورد، و اگر به قصد بیرون آمدن منی باشد در صورتی که منی بیرون آید روزه او باطل می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 961، م 1657)
سؤال 4: مواردی که مستحب است انسان از کارهائی که روزه را باطل می کند خودداری نماید را توضیح دهید؟
جواب: برای شش نفر مستحب است در ماه رمضان اگر چه روزه نیستند از کاری که روزه را باطل می کند خودداری نمایند:
1. مسافری که در سفر، کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد و پیش از ظهر به وطنش یا به جائی که می خواهد ده روز بماند برسد؛ 2. مسافری که بعد از ظهر به وطنش یا به جائی که می خواهد ده روز در آن جا بماند برسد؛ 3. مریضی که پیش از ظهر خوب شود و کاری که روزه را باطل می کند، انجام داده باشد؛ 4. مریضی که بعد از ظهر خوب شود؛ 5. زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود؛ 6. کافری که در روز ماه رمضان مسلمان شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1005، م 1749)
سوال 5: نماز خواندن روزه دار در ماه مبارک رمضان باید قبل از افطار باشد یا بعد از افطار؟
جواب: مستحب است روزه دار نماز مغرب و عشا را پیش از افطار کردن بخواند. ولی اگر کسی منتظر او است یا میل زیادی به غذا دارد که نمی تواند با حضور قلب نماز بخواند، بهتر است اول افطار کند ولی به قدری که ممکن است نماز را در وقت فضیلت آن به جا آورد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1006، م 1750)
سایر احکام روزه
سؤال 1: آیا تقلب کردن روزه را باطل می کند؟
جواب: روزه را باطل نمی کند ولی تقلب کردن در شأن مسلمان نیست و حرام است. (ر.ک: جامع المسائل آیه الله فاضل، ج 1، ص 628)
سؤال 2: اگر روزه باشیم و نوار و یا فیلمهای زشت نگاه کنیم آیا روزه باطل می شود؟
جواب: روزه باطل نمی شود ولی دیدن فیلمهائی که بدآموزی دارد و یا صحنه های تحریک کننده جنسی در آن است جایز نیست. (سؤال از دفتر مراجع)
سؤال 3: اگر کسی در هنگام خوردن سحری صدای اذان به گوشش برسد چه باید بکند؟
جواب: لقمه را از دهان خارج کند و دهان را بشوید، مگر اینکه یقین داشته باشد که هنوز صبح نشده و لذا اگر یقین به دخول صبح داشته باشد و ادامه دهد روزه باطل می شود.. (ر.ک: مجمع المسائل آیه الله گلپایگانی، ج 4، ص 164)
سؤال 4: اگر فردی درماه رمضان به دنبال عشق بازی با نامحرم برود آیا روزه وی باطل است؟
جواب: روزه باطل نیست لکن گناه بزرگی مرتکب شده است و از ثواب روزه او هم کاسته می شود. (سؤال از دفتر مراجع)
سؤال 5: اگر کسی که در هنگام روزه حواسش نبود و ناگهان مقداری غذا خورد و هنگام جویدن غذا یادش آمد که روزه است باید غذایش را بیرون آورد یا قورت دهد؟
جواب: باید فورا غذا را از دهان خارج نماید.@#@ (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، س 1650)
سؤال 6: من لکه بینی دارم آیا روزه من درست است یا خیر؟
جواب: اگر استحاضه باشد با انجام غسلهای مربوطه صحیح است ولی اگر حیض باشد روزه باطل است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1008، استفتائات رهبری)
سؤال 7: آیا کسی که بنا به عذری روزه نمی گیرد و در ملأ عام اقدام به روزه خواری می کند کار خلاف شرع انجام داده است و یا اینکه فقط کار غیر اخلاقی انجام داده است؟
جواب: تظاهر به روزه خواری جایز نیست و اگر کسی از گرفتن روزه معذور است نباید در ملأ عام اقدام به روزه خواری نماید. (سؤال از دفتر مراجع)
سؤال 8: موقعی که روزه داریم می توانیم بدون این که آب را فرو ببریم دهانمان را بشوریم یا اشکال دارد؟
جواب: اگر آب را به حلق نرسانید و فقط داخل دهان را شستشو دهید مانعی ندارد پس از بیرون ریختن آب سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزید تا یقین کنید که از آب خارج چیزی فرو برده نمی شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، س1650)
سؤال 9: آیا افطار نمودن در حین شروع اذان و گفتن الله اکبر جایز است یا باید اذان تمام شود و بعد افطار نمود؟
جواب: ملاک برای افطار مغرب شرعی است و آن هنگامی است که سرخی طرف مشرق از بالای سر بگذرد، بنابراین اگر با اذان یقین کند که وقت داخل شده است افطار جایز است. و الا باید چند دقیقه صبر کند تا یقین به دخول وقت حاصل شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 970)
سؤال 10: دختری که در سن 9 سالگی به سن تکلیف می رسد ولی در منطقه ای باشد که به علّت نبود غذای کافی و امکانات نمی تواند روزه بگیرد ولی دوست دارد روزه بگیرد، حالا وظیفه او چیست؟
جواب: اگر قدرت بر گرفتن روزه ندارد، هر چند روزه که می تواند بگیرد و بعد از ماه رمضان نیز به تدریج قضای روزه هائی را که افطار کرده است بگیرد. (ر.ک: جامع المسائل آیه الله فاضل، ج 1، ص 153)