سئوال 1: ودیعه و عاریه از نظر شرع چیست؟ و چه فرقی با هم دارند؟
جواب: اگر انسان مال خود را به کسی بدهد و بگوید نزد تو امانت باشد و او هم قبول کند، به این عمل ودیعه یا امانت گفته می‌شود و عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد. همان طور که در تعاریف مشخص است فرق آنها ظاهر می‌شود که در امانت و ودیعه شخص امانتدار بدون اجازه صاحب مال حق تصرف در آن مال را ندارد ولی در عاریه‌ی صاحب مال، مال خود را به جهت استفاده‌ی غیر معوضه به فرد یا افرادی می‌دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2327 و2344)
سئوال 2: آیا فرد صغیری می‌تواند مالی را به شخصی برای محافظت امانت دهد؟
جواب: امانتدار و کسی که مال را امانت می‌گذارد، باید هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسان مالی را پیش بچه یا دیوانه امانت بگذارد، یا دیوانه و بچه، مالی را پیش کسی امانت بگذارند صحیح نیست. حال اگر کسی از بچه یا دیوانه چیزی را به طور امانت قبول کند، باید آن را به صاحبش بدهد، و اگر آن چیز مال خود بچه یا دیوانه است باید به ولی او برساند و چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2328 و2329)
سئوال 3: آیا در عقد امانت و ودیعه زمان خاص دخیل است تا آن زمان سپری شود و بعد امانتدار مال را به صاحب مال بدهد؟
جواب: خیر کسی که چیزی را امانت می‌گذارد، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس بگیرد و کسی هم که امانت را قبول می‌کند، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را به صاحبش برگرداند و هنگامی که از نگهداری امانت منصرف شد و ودیعه را بهم زد باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وکیل یا ولی صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد که به نگهداری حاضر نیست، و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2332 و2333)
سئوال 4: اگر مال نزد شخص امانتدار تلف شود چه حکمی دارد؟
جواب: کسی که امانت را قبول می‌کند، اگر در نگهداری آن کوتاهی نکند و تعدی یعنی زیاده روی هم ننماید و اتفاقاً آن مال تلف شود، ضامن نیست. والا شخص امانتدار ضامن مال خواهد بود.(ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2335)
سئوال 5: اگر صاحب مال یا شخص امانتدار بمیرد تکلیف این مال امانتی چه خواهد شد؟
جواب: اگر صاحب مال بمیرد، امانتدار باید مال را به وارث او برساند یا به وارث او خبر دهد و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم کوتاهی کند و مال تلف شود ضامن است. همچنین اگر امانتدار نشانه‌های مرگ را در خود ببیند چنانچه ممکن است باید امانت را به صاحب آن یا وکیل او برساند و اگر ممکن نیست باید آن را به حاکم شرع بدهد و چنانچه به حاکم شرع دسترسی ندارد، در صورتی که وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد،لازم نیست وصیت کند والا باید وصیت کند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2339 و2342)
سئوال 6: آیا فردی که چیزی را عاریه کرده می‌تواند بر دیگری بدهد تا از آن استفاده کند؟
جواب: اگر در عاریه فرد شرط کرده باشد که خودش تنها از آن استفاده کند، نمی‌تواند آن را به دیگری عاریه دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2358)
سئوال 7: اگر مالی در عاریه تلف شود، آیا شخصی که عاریه گرفته ضامن است؟
جواب: اگر شخص در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاه از آن هم زیاده روی ننماید و اتفاقاً آن چیز تلف شود ضامن نیست، ولی چنانچه شرط کنند که اگر تلف شود عاریه کننده ضامن باشد، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2349)
سئوال 8: اگر چیزی را که عاریه می‌دهند برای استفاده‌ی حرام باشد عاریه چه حکمی پیدا می‌کند؟
جواب: عاریه باطل خواهد شد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2354)
سئوال 9: مدت تقریباً دو سال است که شرکتی مقداری لوله ایرانیت به طور امانت در نزد اینجانب گذاشته و از صاحب لوله‌ها خبری نیست و چون بودن لوله‌ها باعث گرفتاری برای اینجانب شده متمنی است حکم مزبور را برای اینجانب روشن فرمائید.
جواب: باید برای صاحبش نگهداری کنید و اگر مأیوس از پیدا شدن او باشید از طرف او صدقه بدهید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج2، ص232 ، س1)
سئوال 10: شخصی ضبط صوت خود را به تعمیرگاه آورده ولی تاکنون که یک سال از آن تاریخ گذشته برای بردن مراجعه نکرده، حال آیا صاحب مغازه می‌تواند با حفظ تعهد بر پرداخت عین یا قیمت عند المراجعه در آن تصرف کند یا خیر؟
جواب: بدون علم به رضایت مالک آن حق تصرف ندارد. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج2، ص232 ، س2)
