قسم خوردن از مبطلات روزه نیست بلکه اگر با قسم خوردن چیزی را به دروغ به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دهد، از این جهت که از مصادیق دروغ بستن به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان پیغمبر (علیهم السلام) است موجب بطلان روزه می شود.

سوال: آیا قسم خوردن به پیامبر و امامان در ماه رمضان سبب ابطال روزه است؟

جهت آشنایی بیشتر با مبطلات روزه مسائل مربوط به آن را متذکر می شویم:

در تو ضیح المسائل چنین آمده است: “نُه چیز روزه را باطل مى‏کند: اول: خوردن و آشامیدن، دوم: جماع، سوم: استمناء، و استمناء آن است که انسان با خود کارى کند که منى از او بیرون آید. چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و جانشینان پیغمبر علیهم السلام. پنجم: رساندن غبار غلیظ به حلق. ششم: فرو بردن تمام سر در آب. هفتم: باقى ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح. هشتم: اماله کردن با چیزهاى روان. نهم: قى کردن (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 891). در توضیح مورد چهارم در مسأله دیگری چنین آمده است:”اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگر چه فوراً بگوید دروغ گفتم یا توبه کند، روزه او باطل است و احتیاط واجب آن است که حضرت زهرا سلام اللَّه علیها و سایر پیغمبران و جانشینان آنان هم در این حکم فرقى ندارند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 900 مسأله 1596)

بنابراین قسم خوردن از مبطلات روزه نیست بلکه اگر با قسم خوردن چیزی را به دروغ به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دهد از این جهت که از مصادیق دروغ بستن به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و جانشینان پیغمبر (علیهم السلام) است موجب بطلان روزه می شود.

اما قسم هایی که در دعاها آمده است قسم دروغ و از مبطلات روزه نیست بلکه از باب تاکید و اصرار بر استجابت دعا و درخواست از خداوند است که خداوند را به حق اولیاء اش و به حق مقدسات و مقربین درگاهش قسم می دهیم که خواسته ما را اجابت نماید.

دو سوال از محضر مبارک آیه الله وحید خراسانی دام ظله:
سوال: اگر روزه دار روزه خود را با کار حرامی باطل کند کفاره آن چیست؟

اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند (چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض) بنابر احتیاط، کفاره جمع بر او واجب می شود، یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هرکدام آنها یک مدّ طعام بدهد، و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن باشد واجب است انجام دهد، و بنابر احتیاط واجب استغفار هم بنماید.

سوال: آیا می شود در کفاره روزه در اطعام شصت فقیر به یک فقیر به اندازه دو یا سه مرتبه اطعام دهد؟

کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را اطعام بدهد، نمی تواند یک نفر از آنها را دو مرتبه یا بیشتر سیر کند، یا به هر کدام از آنها بیشتر از یک مدّ طعام بدهد و زیادی را از کفاره حساب کند ولی می تواند فقیر را با عیال ( اگرچه صغیر باشند و در صورتی که از جهت سنّ به حدّی باشند که در مورد آنها اطعام عرفاً صدق کند) سیر نماید یا به ولی صغیر برای آن صغیر یک مدّ بدهد.

و طرح چند مسئله:

1 ـ زنان اگر پیش از غروب آفتاب ـ ولو یک لحظه ـ خون حیض یا نفاس ببینند، با دیدن خون روزه را افطار مى‏کنند.

2 ـ زنان و مردان پیر در صورتى که نتوانند روزه بگیرند، یا براى آنان خیلى سخت باشد، روزه را مى‏خورند، و به جاى هر روزه ده سیر گندم که نزدیک (سه ربع کیلو) است فدیه به فقیر مى‏دهند.

3 ـ افرادى که مرض عطش دارند، بطورى که نمى‏توانند از آب خوردن خوددارى کنند، به جاى هر روزى ده سیر گندم به فقیر شرعى فدیه مى‏دهند، و اگر در بین سال بیماریش خوب شد قضاى روزه‏هایى را که خورده است بجا مى‏آورد.

4 ـ زنى که آبستن است و زایمانش نزدیک شده است، در صورتى که براى خودش یا بچّه‏اش از روزه گرفتن بترسد، روزه‏اش را مى‏خورد، و به جاى هر روز یک چارک گندم به فقیر مى‏دهد، و تا پیش از ماه رمضان آینده اگر عذرش برطرف شد روزه‏هایى را که خورده است قضاى آن را بجا مى‏آورد.

5 ـ زن بچّه شیر دهى که شیرش کم است، در صورتى که براى سلامتى خودش بترسد، یا براى سلامتى فرزندش ترس داشته باشد، افطار مى‏کند، و به جاى هر روزى یک مد گندم فدیه مى‏دهد، و بعد از تمام شدن ماه مبارک رمضان هر وقت که عذرش برطرف شد در آن سال هرچند روز را که خورده است قضایش را بجا مى‏آورد.

6 ـ اگر انسان در سفر در اثر نداشتن مسئله، روزه بگیرد، روزه‏اش صحیح است، و گرفتن قضاى آن بعد از ماه رمضان، لازم نمى‏باشد.