روزه های مستحب عبارتند از: روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه، و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از جمله آن: 1. پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهار شنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است؛ 2. سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه؛ 3. تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد؛ 4. روز عید نوروز، روز 25 و 29 ذی قعده، روز اول تا نهم ذی حجه، عید سعید غدیر، روز اول و سوم محرم، میلاد رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (17 ربیع الاول)، روز مبعث حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (27 رجب) .

سه ویژگی روزه

روزه در آموزه های اسلامی ویژگی هایی دارد که به آن ها اشاره می شود:

1ـ عبادت بی مانند

روزه دارای خصلتی است که در اعمال عبادی دیگر یافت نمی شود. از این رو راوی می گوید: به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) گفتم: مرا به کاری فرمان ده که با عمل به آن خدای سبحان به من سود و منفعت اعطاء کند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: علیک بالصوم فانه لامثل له؛ (الدرّ المنثور، ج 1، ص 437) بر تو باد به روزه گرفتن زیرا چیزی در عبادت مانند او نیست.

2ـ دعای فرشتگان برای روزه داران

امام صادق (علیه السلام) از پیامبر نقل فرمود که آن حضرت فرمودند: خدای متعال به فرشتگان وکالت داده تا برای روزه داران دعا کنند و فرمود: جبرئیل از سوی خدا به من خبر داد که خدا فرمود: فرشتگان را امر به دعا نکردم جز این که آن را اجابت خواهم کرد. (اصول کافی، ج 4، ص 64)

و در سخن دیگری آن حضرت فرمود: استخوان های روزه دار خدا را تنزیه می کند و فرشتگان برای او استغفار می کنند. (الدر المنثور، ج 1، ص 439)

3ـ آمرزش گناهان

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: من صام رمضان ایماناً و احتساباً غفرله ما تقدّم من ذنبه؛ (الدر المنثور، ج 1، ص 463) «کسی که در ماه رمضان از روی ایمان و اعتقاد روزه بگیرد خدای متعال گناهان گذشته اش را می بخشد»

بر اساس آموزه های قرآن که انّ الحسنات یذهبن السیئات؛ نیکوکاری ها بدی ها را از صفحه اعمال انسان پاک می کند روزه کار خوبی است که سیئات و بدهی های گناه را در انسان از بین می برد.

بعد از این مقدمه به طرح چند پرسش و پاسخ در مورد روزه و روزه داری می پردازیم:

سۆال: راههای ثابت شدن اول ماه را بیان فرمائید؟

جواب: 1. شخص خودش هلال ماه را رۆیت کند. 2. دو نفر عادل به رۆیت ماه شهادت دهند. 3. جمعی که از گفته آنها به رۆیت هلال ماه اطمینان حاصل شود. 4. مجتهد جامع الشرایط حکم کند. 5. سی روز از اول ماه قبل گذشته باشد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1730)

سۆال: اول ماه و آخر ماه قمری را در مناطق مختلف دنیا چگونه تعیین می کنند؟ با ادله بیان کنید.

جواب: اول ماه قمری با ظهور هلال آغاز می شود و این نشانه در تمام نقاط مختلف جهان قابل رۆیت است و طبیعی ترین علامت محسوب می شود و در روایتی نسبت به ماه مبارک رمضان می فرمایند: «صم للرۆیه و افطر للرۆیه» یعنی با رۆیت هلال رمضان روزه بگیرد و با رۆیت هلال شوال افطار کن. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 997)

سۆال: کسی که کفاره جمع بر گردن او ثابت شده چگونه باید روزه خود را بجا آورد؟

جواب: کسی که می خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید سی و یک روز آن را پی در پی بگیرد و اگر بقیه آن پی در پی نباشد اشکالی ندارد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 964، م 1661)

سۆال: اگر کسی که باید طبق کفاره روزه، روزه پی در پی بگیرد (31 روز پی در پی از 60 روز) اگر بدون عذر یک روز آن را روزه نگیرد چه حکمی دارد؟

جواب: کسی که می خواهد کفاره روزه رمضان را بگیرد نباید موقعی شروع کند که در بین سی و یک روز، روزی که مانند عید قربان، روزه آن حرام است، باشد و اگر بدون عذر یک روز روزه نگیرد، یا وقتی شروع کند که در بین آن به روزی برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه ها را از سر بگیرد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1663)

سۆال: اگر شخص روزه دار چند کار حرام انجام دهد، و روزه خودش را باطل کند چند کفاره بر او واجب می گردد؟

جواب: برای همه آنها یک کفاره کافی است. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 967، م 1667)

سۆال: کسی که به واسطه پیری یا مشقت داشتن روزه برای او نتواند روزه بگیرد چه باید بکند؟

جواب: روزه بر او واجب نیست، ولی در صورت دوم باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 992، 1725)

سۆال: اگر می شود روزه های حرام و مستحب و مکروه را بیان فرمائید.

جواب: روزه های حرام عبارتند از: عید فطر و قربان، روز سی ام شعبان (یوم اشک) به نیت اول ماه رمضان، روزه ایام تشریق (دهم تا دوازدهم ذی حجه) برای کسانی که در منی هستند، روزه وفاء به نذر معصیت، روزه سکوت، روزه وصال.

و بنابر احتیاط لازم است زن روزه مستحبی بدون اجازه شوهر نگیرد بلکه اگر مزاحم حق شوهر باشد و نیز اگر شوهر نهی کند این احتیاط ترک نشود. (تحریر الوسیله، ج 1، ص 277)

روزه های مستحب عبارتند از: روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه، و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از جمله آن: 1. پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهار شنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است؛ 2. سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه؛ 3. تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد؛ 4. روز عید نوروز، روز 25 و 29 ذی قعده، روز اول تا نهم ذی حجه، عید سعید غدیر، روز اول و سوم محرم، میلاد رسول اکرم _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (17 ربیع الاول)، روز مبعث حضرت رسول _ صلی الله علیه و آله و سلم _ (27 رجب).

روزه های مکروه عبارتند از: 1. روزه روز عاشورا؛ 2. روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان و…. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1001، م 1739 تا 1748)