زنانی که بچه شیر می دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر زمان همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداًًً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند. (حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی)
در این مقاله احکام به دو سوال در باب روزه و روزه داری پاسخ خواهیم گفت:
سوال: زنی که در ماه رمضان بچه شیر می دهد و روزه گرفتن برای خود یا بچه اش ضرر دارد و تا رمضان سال آینده به علت شیردهی نتوانسته روزه هایش را قضا کند. حال:
1. آیا بر چنین زنی در دو سالی که شیر می دهد غیر از کفاره شیردهی، کفاره تأخیر نیز واجب است؟
2. آیا بر این زن بعد از دو سال شیردهی که عملاً می توانست روزه هایش را قضا کند و تا رمضان آینده قضا نکرد کفاره تأخیر واجب است؟ و باید دو کفاره پرداخت کند؟
دفتر حضرت آیه الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
1- زنـى کـه بـچه شیر مى دهد و شیر او کم است چه مادر بچه یا دایه او باشد , یا بى اجرت شیر دهد , اگـر روزه بـراى خودش یا بچه اى که شیر مى دهد ضرر دارد , روزه بر او واجب نیست , و باید براى هر روز یـک مـد طعام به فقیر بدهد , و در هر دو صورت روزه هایى را که نگرفته باید قضا نماید , ولى بنابر احتیاط واجـب ایـن حـکـم اخـتصاص به موردى دارد که شیر دادن بچه منحصر به همین راه باشد , و اما اگر راه دیـگـرى بـراى شـیر دادن بچه باشد – مثلاً این که چند زن در شیر دادن او شرکت کنند – ثبوت این حکم محل اشکال است. واگر قضای آن را یک سال تأخیر بیاندازد تا ماه رمضان بعد برسد باید بابت هر روزعلاوه بر قضا همان مقدار غذا را به یک فقیر بدهد و اگر بیش از یک سال تاخیر بیاندازد کفاره تکرار نمى شود. 2-3- جواب روشن شد.
دفتر حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
زنانی که بچه شیر می دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر زمان همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداًًً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند.
دفتر حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
1. بلی، در فرض سوال کفاره تأخیر واجب است یعنی باید دو کفاره بدهد، یکی کفاره خوردن روزه در حال شیر دهی و یکی هم کفاره تأخیر بخاطر ادامه شیر دهی تا سال بعد که نتوانسته قضای روزه ها را بگیرد.
2. اگر منظور این است که دو کفاره تأخیر بدهد.خیر، چنین زنی فقط یک کفاره تأخیر دارد.
سوال: آیا در هنگام روزه می توان غسل جنابت کرد؟
شخصی که در ماه رمضان جنب می شود، دو حالت دارد: یا قبل از اذان صبح جنب شده و یا بعد از اذان صبح و در طول روز جنب می شود (البته جنابت در حال روزه نباید به وسیله جماع و استمناء باشد، بلکه، مثلاً در خواب، منی از او خارج شده باشد).
غسل جنابت قبل از اذان صبح:
حضرت امام خمینی (ره):
اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است عمداً تیمم ننماید، روزهاش باطل است. (توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 908 – 909، م 1619)
آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
«…، بنا بر احتیاط واجب روزهاش باطل است ولى اگر توانایى بر غسل ندارد یا وقت تنگ است تیمم نماید، اما اگر از روى عمد نباشد روزهاش صحیح است»
آیه الله فاضل لنکرانی (ره):
« کسى که بخواهد روزه ماه مبارک رمضان یا قضاى آن را بگیرد نباید تا اذان صبح عمداً در حال جنابت باقى بماند. بنابراین اگر عمداً غسل نکند و در تنگى وقت تیمم نیز نکند روزهاش باطل است. بقاى عمدى بر جنابت در روزههاى دیگر چه واجب باشد یا مستحب ضررى براى روزه ندارد»
آیات عظام گلپایگانى، صافى (دام ظلهما):
«اگر در ماه رمضان تا اذان صبح غسل نکند و تیمم هم ننماید ولى از روى عمد نباشد مثل آن که دیگرى نگذارد غسل و تیمم کند روزهاش صحیح است».
و اگر در روزه واجبى که وقتش معیّن است (مانند روزه نذر) تا اذان صبح غسل نکند و تیمم هم ننماید، روزهاش صحیح است. (توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 909، م 1620)
آیات عظام خوئى، تبریزى: «اگر در روزه غیر ماه رمضان و قضاى آن از روزههاى واجبى که مثل روزه ماه رمضان وقت آن معیّن است جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند أظهر این است که روزهاش صحیح است».
پس، اگر در ماه رمضان قبل از اذان صبح جنابت حاصل شود، باید غسل جنابت نماید.
غسل جنابت بعد از اذان صبح و در طول روز:
حضرت امام خمینی (ره):
اگر روزه دار در روز محتلم شود،(یعنی، در خواب از او منی خارج شود)، واجب نیست فوراً غسل کند؛ (توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 915، م 1632)
آیه الله فاضل لنکرانی (ره):
«گر چه احتیاط مستحب آن است که فوراً غسل کند»
آیه الله مکارم شیرازی (دام ظله):
«هر گاه روزه دار در روز محتلم شود بهتر است فوراً غسل کند اما اگر نکند براى روزهاش اشکالى ندارد».
اما برای خواندن نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشاء واجب است غسل جنابت نماید. و هر گاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده، اگر چه بداند پیش از اذان محتلم شده، روزه او صحیح است.(توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 915، م 1633)
آیه الله مکارم شیرازی (دام ظله):
«روزهاش صحیح است، خواه بداند پیش از اذان محتلم شده یا بعد از آن، و یا شک داشته باشد».
پس، در هنگام روزه در طول روز می توان غسل جنابت کرد
