کفاره جمع بدهد؛ یعنى یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هر کدام آنها یک مد که تقریباً ده سیر است گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است باید انجام دهد.

آثار بهداشتی و درمانی روزه

روزه، افزون بر فوائد تربیتی و اجتماعی فوائد بهداشتی نیز دارد. روزه تمام دستگاه‏های بدن را از خستگی مدام رها می‏سازد، عمر را طولانی می‏کند، به جسم نشاط تازه‏ای می‏بخشد و آدمی را از کسالت و سستی در می‏آورد، از بیماری و دردها آزاد می‏سازد و چاقی زیاد را از بین می‏برد.

روزه سبب می‏شود که ذخایر مخصوص گلیکوژن یا چربی بدن از نقاط مختلف برداشته شوند و به مصرف سوخت و ساز داخلی برسند و مسلم است که بدن در حال روزه ابتدا چربی‏های زیر جلدی را به مصرف رسانده و به تدریج نوبت به چربی‏های احشا می‏رسد.

دکتر «الکسیس کارل» در کتاب «انسان، موجود ناشناخته» می‏نویسد: «با روزه‏داری، قند خون در کبد می‏ریزد و چربی‏هایی که در زیر پوست ذخیره شده‏اند و پروتئین‏های عضلات و غدد و سلول‏های کبدی آزاد می‏شوند و به مصرف تغذیه می‏رسند»

وی می‏گوید: «لزوم روزه‏داری در تمام ادیان تأکید شده است. در روزه، ابتدا گرسنگی و گاهی نوعی تحریک عصبی و بعد ضعفی احساس می‏شود، ولی در عین حال، کیفیات پوشیده‏ای که اهمیت زیادی دارند، به فعالیت می‏افتند و بالأخره تمام اعضا، مواد خاص خود را برای نگهداری و تعادل محیط داخلی و قلب، قربانی می‏کنند و به این ترتیب روزه تمام بافت‏های بدنی را می‏شوید (خانه تکانی می‏کند) و آنها را تازه می‏کند»

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) قرن‏ها پیش، این مطلب را در کلامی ژرف چنین فرمودند: معده، خانه تمام دردهاست و پرهیز و امساک بالاترین داروهاست.

با این مقدمه کوتاه که در مورد یکی از آثار بهداشتی و درمانی روزه بیان کردیم به طرح چند پرسش و پاسخ در مورد روزه و روزه داری می پردازیم:

سوال: در چه مواردی باید کفاره جمع داد؟

برای کفاره جمع مواردی در کتب فقهی بیان شده است، از جمله:

1. اگر کسی مرتکب قتل عمد شود لازم است کفاره جمع بدهد.

2. اگر شخص روزه دار به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام‏ باشد؛ مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد؛ مثل نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط (عبارت «بنا بر احتیاط» در رساله آیات عظام: اراکى، گلپایگانى، صافى و زنجانى نیست‏.) کفاره جمع بر او واجب مى‏شود؛ (آیه الله سیستانی (دام ظله): یک کفاره کافى است، ولى احتیاط مستحب آن است که کفاره جمع بدهد؛ یعنى یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هر کدام آنها یک مد که تقریباً ده سیر است گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است باید انجام دهد. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 930 و 931. م 1665)

3. اگر روزه دار دروغى را به خدا و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نسبت دهد کفاره جمع بنابر احتیاط بر او واجب مى‏شود. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏1، ص 931، مسأله 1666)

در مورد آزاد کردن بنده؛ چون در دنیای کنونی موضوعیت ندارد، در نتیجه اصلاً واجب نیست، چنان که از متن فوق (چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است) بر می آید.

سۆال : کسی که شغل او نجات غریق است و با توجه به این که این عمل واجب است اگر این نجات غریق در حال روزه انجام گیرد چه حکمی متوجه ما می شود؟

جواب: اگر روزه دار سر را زیر آب کند اگر چه برای نجات غریق باشد، روزه اش باطل می شود و باید بعدا قضای آن را بگیرد لکن چون معذور بوده و قصد نجات غریق داشته است کفاره بر او واجب نیست. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 943، م 1618)

سۆال : اگر شخصی در شب ماه رمضان شک کند که آیا جنب شده یا نه و روز یقین کند که جنب شده و غسل کند و همان روز، روزه اش را افطار کند به این منظور که روزه اش باطل شده باشد چه حکمی دارد؟ (مقلد مقام معظم رهبری)

جواب: اگر یقین به جنابت نداشته و بعد از ورود به صبح یقین کرد که جنب شده باید غسل کند و روزه اش صحیح است و اگر روزه اش را افطار کرده است علاوه بر قضا به جهت کوتاهی در سۆال کردن کفاره نیز باید بپردازد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 1014، استفتائات رهبری)