سوال: اگر بعد از نماز متوجه شوند که از اول نماز جماعت، اتصال صفوف برقرار نبوده است، نماز نمازگزاران چه حکمى دارد؟ ج) در فرض سوال نماز آنها صحیح است. (آیه الله خامنه ای دام ظله)
سوال: در چه حالت هایی می‌توان نماز جماعت را به فرادا تغییر داد؟ آیا اساساً چنین کاری جایز است؟ یعنی در هر حالی می‌توان این کار را انجام داد؟
عدول از نماز جماعت به فرادی با داشتن عذر، در هر جای نماز، جایز است، ولی اگر این امر در حال اختیار و بدون عذر باشد نظر مراجع تقلید درباره‌ی آن، متفاوت است:
1. عده‌ای عدول را جایز دانسته، ولی اگر از ابتدا قصد عدول داشته باشد، آن را خلاف احتیاط استحبابی می‌دانند.[1]
2. گروهی نیز می‌گویند اگر از ابتدا قصد عدول نداشته باشد اشکالی ندارد، ولی اگر در ابتدای نماز قصد عدول کند، بنابر احتیاط، جایز نیست.[2]
3. برخی هم عدول از نماز جماعت به فرادا را بنا بر احتیاط، مطلقاً (خواه از اوّل تصمیم بر این کار داشته باشد یا در اثنای نماز) جایز ندانسته‌اند.[3]
شایان ذکر است، بر فرض عدم جواز عدول، اگر کسی نیت فرادا کند، نماز جماعت وی باطل شده است، ولی اگر به وظیفه شخصی که نماز فرادا می‌خواند عمل کرده باشد، نماز او به فرادا صحیح است.[4]
چند سوال از آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: امام جماعت در حال خواندن تسبیحات اربعه نمازهای جهریه است و ماموم یک رکعت عقب است و می خواهد سوره حمد را بخواند حمد باید اهسته بخواند یا بلند؟
پاسخ: باید آهسته بخواند.
سوال: مشاهده می شود که در صف اول جماعت در حالی که هنوز کسانی که نزدیک تر به امام جماعت هستند، به امام اقتدا نکرده اند؛ کسانی که دورتر در صف اول ایستاده اند به امام اقتدا می کنند. حکم نماز آنان که اقتدا می کنند ولی هنوز به امام متصل نیستند، چیست؟
پاسخ: هنگامی که برخاستند و آماده نماز شدند هر کس در هر جا باشد می تواند اقتدا کند.
سوال: در جایی که نماز جماعت خوانده می شود بنده به دلیل اینکه امام را شخصی عادل نمی دانم خواندن نماز به صورت فرادا و حتی ظاهر سازی به جماعت چه حکمی دارد و آیا می توان نماز را خواند یا صبر کنیم تا نماز تمام شود و بعداً در آن مکان نماز بگذاریم؟
پاسخ: احتیاط آن است که نماز را به تأخیر بیاندازید.
سوال: آیا در نماز جماعت درست است که زودتر از امام جماعت به رکوع، سجده ویا اینکه زود تر از امام نماز را تمام کنیم؟
پاسخ: رکوع و سجده قبل از امام جایز نیست ولی سلام اشکال ندارد. هرچند بهتر آن است که بعد از امام باشد.
چند سوال از آیه الله سیستانی دام ظله:
سوال1: اقتداء کردن به کسى که موى صورتش را با ماشین شماره صفر مى تراشد چه حکمى دارد؟
پاسخ: در جماعت باید عدالت امام را احراز نمود.
سوال2: آیا مى توان در نماز جماعت در قنوت اقتداء کرد؟
پاسخ: مانعى ندارد.
سوال3: امام جماعت مسجد به خاطر لهجه داشتن مِن بابِ مثال کلمه یوم را یووم مى خوانند آیا من که لهجه عربى و قرائت صحیح دارم مى توانم پشت سر ایشان نماز بخوانم؟
پاسخ: عدالت و صحت قرائت امام باید احراز شود.
سوال4: آیا اقتدا کردن به شخص غیر روحانى در نماز (در مسجد یا غیر مسجد) اشکال دارد؟
پاسخ: اگر موجب توهین به روحانى در محل نباشد اشکال ندارد.
سوال5: براى اینکه بتوانیم پشت سر کسى نماز بخوانیم آیا شناختن آن فرد لازم است و اگر جوابتان مثبت است بفرمایید تا چه حد باید او را شناخت؟
پاسخ: در جماعت احراز عدالت و صحت قرائت امام لازم است.
چند سوال از آیه الله خامنه ای دام ظله:
سوال: آیا در نماز جماعت، امام باید نیت جماعت بکند؟
جواب: نیّت جماعت لازم نیست ولى اگر بخواهد فضیلت نماز جماعت را درک کند باید قصد جماعت نماید.
سوال: آیا مى‌شود نماز مستحب را به نماز جماعت اقتدا کرد؟
جواب: صحیح نیست.
سوال: آیا مکبّر بودن ثواب نماز جماعت را دارد؟
جواب: مکبّر بودن به قصد قربت کارى ارزشمند و داراى ثواب است ولى ثواب نماز جماعت اختصاص به شرکت در نماز جماعت دارد.
سوال: آیا مى‌توان نماز آیات را به جماعت خواند؟
جواب: اشکال ندارد.
سوال: اگر در انتهاى نماز جماعت هنگام ذکر سلام کمى جلوتر یا عقب تر از امام جماعت نماز را به پایان ببریم آیا در نیّت جماعت اشکالى ایجاد مى‌‌گردد؟
جواب: اشکال ندارد.
سوال: اداى نماز در مساجد به صورت فرادا در هنگامى که نماز جماعت یومیه در آن توسط روحانى مسجد در حال برگزارى است چه حکمى دارد؟
جواب: این عمل اگر تضعیف نماز جماعت و اهانت و بى‌احترامى به امام جماعت محسوب شود، جایز نیست.
پی نوشت:
[1]. آیات عظام امام خمینی، اراکی، خامنه‌ای، شبیری، فاضل، نوری، بهجت؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج1، ص 777؛ امام خمینى، سید روح اللّٰه، نجاه العباد، ص 145 [2]. آیات عظام خویی، تبریزی، وحید؛ تبریزى، جواد، استفتائات جدید، ج2، ص 103، قم، اول، بی‌تا؛ وحید خراسانى، حسین، توضیح المسائل، ص 281، م 1431؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ج1، ص 777. [3]. آیات عظام گلپایگانى، صافى، سیستانی و مکارم؛ البته آیه الله مکارم شیرازی در این باره فتوا به عدم جواز می‌دهند. [4]. امام خمینی، توضیح المسائل، ج1، ص 777، ذیل مسئله 1423.
