سوال: الف) نماز مغرب و عشا تا چه زمانی ادا می باشد؟

ب) از گذشت وقت اداء به چه نیّتی باید خوانده شوند؟
امام خمینی(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) اگر کسی از این ساعت (نصف شب) به واسطه عذری یا عمداً نماز را تأخیر انداخت بنابر احتیاط تا طلوع فجر می تواند به نیّت مافی الذمه بخواند.

(تحریرالوسیله (عربی) ، 1408هـ ق ، ج1، ص 137 و 138، م 6)

آیه الله اراکی(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب می باشد. در عامد احتیاط واجب است ولی در مضطر ظاهراً بهتر است.

ب) اگر کسی تا این ساعت (نصف شب) اضطراراً یا عمداً نماز نخوانده اگر چه عامداً گناه کرده لکن در عامه احتیاط واجب است؛ ولی در مضطر ظاهراً بهتر است تا طلوع فجر به نیّت نه ادا نه قضا (مافی الذمه) بخواند.

(عروه الوثقی، 1372، ج1، ص 386، (فصل 2)

آیه الله بهجت(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار از مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) بنابر اظهر جایز نیست تأخیر نماز مغرب و عشا از نصف شب؛ ولی بنابر احتیاط واجب مضطّر و عامد اگر از نصف شب تأخیر اندازد؛ باید تا طلوع فجر بدون نیّت ادا و قضا (مافی الذمه) بخواند.

(وسیله النجاه، 1423هـ ق، الثانیه، ج1، ص 174، م 607- 605)

آیه الله تبریزی(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشاء برای کسی که مختار است از اول مغرب تا نصف شب می باشد.

ب) برای مضطر تا طلوع فجر صادق ادامه دارد و بنابر احتیاط وجوبی، کسی که عمداً نماز را از نصف شب تأخیر انداخته قبل از طلوع فجر به نیت نه ادا و نه قضا (مافی الذمه) بخواند.

(منهاج الصالحین، 1426هـ ق، ج1 ص 136 ، فصل الثانی)

آیه الله خامنه ای(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب از هنگامی است که سرخی بعد از غروب آفتاب از طرف مشرق می آید زایل شود؛ تا هنگامی که فقط به قدر نماز عشا تا نیمه شب مانده است. وقت عشا از هنگامی است که به قدر خواندن نماز مغرب از مغرب گذشته تا نیمه شب.

(رساله عملیه، ص 21 اجویه الاستفتائات، ص 73، س363)

آیه الله خوئی(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا ما بین مغرب و نصف شب می باشد در حال اختیار.

ب) برای مضطر تا طلوع فجر ادامه دارد و اگر کسی عمداً تأخیر انداخت بنابر احتیاط واجب تا طلوع فجر بدون نیت ادا و قضا (مافی الذمه) بخواند اگر چه به واسطه تأخیر گناه کرده است.

(عروه الوثقی، 1421هـ ق، ج1، ص 372)

آیه الله سیستانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار اول مغرب تا نصف شب است.

ب) و برای مضطر تا طلوع فجر وقت وسعت دارد. و اگر کسی از روی اختیار یعنی عمداً نماز مغرب یا عشا را نخوانده بنابر احتیاط واجب، تا قبل از اذان صبح به نیت مافی الذمه بخواند.

(عروه الوثقی، 1425 هـ ق، ج2، ص 11)

آیه الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب از اول مغرب و نماز عشا بعد از سه رکعت نماز مغرب است و آخر وقت نماز مغرب و عشا برای افراد غیر معذور نصف شب است.

ب) اگر کسی به واسطه عذری نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند نمازش قضا نشده و باید آن را تا قبل از نماز صبح بخواند و می تواند نیت ادا کند؛ و احتیاط مستحب آن است که نماز را بدون نیت ادا و قضا بخواند و اگر از روی معصیت نخواند نماز وی قضا شده است، و احتیاط مستحب آن است که تا قبل از اذان صبح بدون نیت ادا و قضا نماز را به جا آورد.

(توضیح المسائل، 1385، ج1، ص181، م 744، 747 ، 748)

آیه الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا از مغرب تا نصف شب در حال اختیار می باشد.

ب) برای کسی که عذر داشته و نماز را تا نصف شب نخوانده تا طلوع فجر می تواند بخواند و بعید نیست کسی که عمداً نخوانده  نیز وقت تا فجر باقی باشد اگر چه گناه کرده است. لکن احتیاط واجب است به نیت مافی الذمه بخواند.

(هدایه العباد، 1416هـ ق، ج1، ص 108، م 638)

آیه الله فاضل لنکرانی(ره):

الف) مابین مغرب و نصف شب وقت ادای نماز مغرب و عشا است. (برای مختار).

ب) برای مضطر و معذور که نتوانسته تا نصف شب نماز بخواند بنابر احتیاط واجب تا قبل از اذان صبح به نیت مافی اذمه بخواند و اگر تا طلوع آفتاب به اندازه دو نماز باقی نمانده باشد، بنابر احتیاط نماز عشا را به جا آورد و احتیاط واجب آن است که بعد از وقت هر دو را قضا کند. اما این حکم برای عامد منع دارد. (نماز وی قضا شده است).

(عروه الوثقی، 1422هـ ق، ج 1، ص 366 و 367)

آیه الله گلپایگانی(ره):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا برای مختار از اول مغرب تا نصف شب است.

ب) برای کسی که مضطر بوده و هر دو نماز را تا نصف شب نخوانده تا طلوع فجر وقت ادامه دارد؛ بلکه برای عامد نیز بعید نیست حکم این گونه باشد، بنابراین پس از نیمه شب نمازش قضا نیست، اگر چه گناه کرده است، لکن بنابر احتیاط بعد از نصف شب به قصد مافی الذمه بخواند.

(هدایه العباد، 1413 هـ ق، ج1، ص 126 ، م638)

آیه الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

الف) بنابر اقوا (احتیاط واجب) وقت نماز مغرب و عشا از مغرب تا نیمه شب ادامه دارد.

ب) هر گاه عمداً نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند و وقت آن گذشته، باید قضا کند، اما اگر به واسطه عذری نخوانده باشد باید تا قبل از نماز صبح به جا آورد و نماز او ادا است.

(عروه الوثقی، 1413ه ق، ص 153 ، توضیح المسائل ، 1383، ص 134، م 675 و 679 و 680)

آیه الله نوری همدانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشاء از اول مغرب تا نصف شب می باشد در  حال اختیار.

ب) اگر از روی معصیت یا به واسطه عذری تا نصف شب نماز مغرب یا نماز عشا را نخوانده می تواند تا قبل از اذان صبح بنابر احتیاط واجب بدون نیت ادا و قضا بخواند.

(توضیح المسائل، 1381، ص 156، م 741)

(منتخب المسائل، ص 88، م 188، و 191)

آیه الله وحید خراسانی(دام ظلّه):

الف) وقت ادای نماز مغرب و عشا از مغرب تا نصف شب می باشد (در حال اختیار)

ب) برای مضطر تا طلوع فجر صادق ادامه دارد اگر کسی عمداً نماز مغرب یا عشا را تا نصف شب نخوانده احوط آن است که تا قبل از اذان صبح بدون نیت ادا و قضا به جا آورد.

(منهاج الصالحین، ج 2، ص 146 و 147)