اسلام با برپایی نماز جماعت در پی آن است که میان مسلمانان اتحادی را به وجود آورد و روح جمعی را در میان آنها بپروراند.

احکام و دستورات دین اسلام در دو حوزه قابل اجرا است. برخی از آنها در محدوده اعمال فردی و برخی دیگر در حوزه مسائل اجتماعی است. اسلام برای تحقق بخشیدن به حیات اجتماعی خود، نیاز به وجود و استقرار مناسکی دارد که توسط آن بتواند قدرت اجتماعی برای خود پدید آورد.

این مناسک در عین این‌ که در تقرب انسان به خداوند اثرگذار هستند، دارای بعدی اجتماعی بوده که به وسیله آن قدرت اجتماعی و اتحاد میان مسلمانان را بیشتر کرده و هم این‌که می‌توانند اثر تبلیغی در مقابل غیر مسلمانان داشته باشند.

از مناسکی که برای پی‌ریزی این هدف قرار داده شده، نماز جماعت است. نماز جماعت با این‌که یک مسئله عبادی بسیار مهم و تأثیر گذار است، هدف‌های اجتماعی نیز در درون خود نهاده است و آن احیا و نشان دادن روح جمعی در اسلام و همچنین ایجاد تبلیغ برای دیگران در قدرت اجتماعی اسلام است. اسلام با برپایی نماز جماعت در پی آن است که میان مسلمانان اتحادی را به وجود آورد و روح جمعی را در میان آنها بپروراند. علاوه بر این، حکمت‌هایی در روایات برای نماز جماعت ذکر شده‌اند که در این مقاله به آنها اشاره می کنیم.

در یک نگاه می‌توان نقش دین در زندگی انسان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد:

1. نقش دین در زندگی فردی: دین وسیله‌ای است برای تقرّب انسان به خداوند؛ تا در نهایت، انسان به کمال خود برسد دین در این رویکرد، نقشی فردی داشته و محدوده آن نیز تنها در زندگی فردی می‌باشد. البته امروزه برخی از افراد، دین را محصور در این قسم کرده و در مقابل قسم دوم که ذکرش خواهد آمد، هیچ نقش اجتماعی به دین نداده و آن‌را تنها در محدوده فردی وارد می‌کنند.

2. نقش دین در زندگی اجتماعی: در این بخش نیز دین تلاش می‌کند انسان را به کمال واقعی خویش برساند؛ منتها در این بخش، قدم از زندگی فردی فراتر نهاده و تبلور اجتماعی متنوعی خواهد داشت.

از مناسکی که برای پی‌ریزی این هدف قرار داده شده، نماز جماعت است. نماز جماعت با این‌که یک مسئله عبادی بسیار مهم و تأثیر گذار است، هدف‌های اجتماعی نیز در درون خود نهاده است و آن احیا و نشان دادن روح جمعی در اسلام و همچنین ایجاد تبلیغ برای دیگران در قدرت اجتماعی اسلام است. اسلام با برپایی نماز جماعت در پی آن است که میان مسلمانان اتحادی را به وجود آورد و روح جمعی را در میان آنها بپروراند. علاوه بر این، حکمت‌هایی در روایات برای نماز جماعت ذکر شده‌اند که در این مقاله به آنها اشاره می کنیم

به اعتقاد ما، اسلام دینی است که در هر دو عرصه، وارد شده تا در نهایت انسان را به کمال واقعی خود برساند و بیان جزئیات آن از موضوع این نوشتار خارج است. اما اسلام برای تحقق بخشیدن به قسم دوم نیاز به وجود و استقرار قدرت اجتماعی برای خود دارد. اسلام برای این‌که بتواند حیات جمعی خود را پدید بیاورد و آن‌را استحکام بخشد؛ لازم است تدابیری بیندیشد که هم حیات اجتماعی مناسب دینی را پدید آورد و هم تبلیغ و نمایشگاهی برای نشان دادن قدرت و اتحاد مسلمانان و همچنین جذب افراد غیر مسلمان، باشد.

از جمله راهکارها برای رسیدن به این قدرت و حیات اجتماعی، نماز جماعت است. نماز جماعت در عین این‌که یک مسئله عبادی بسیار مهم و تأثیر گذاری است، هدف‌هایی را در درون خود نهاده است و آن احیا و نشان دادن روح جمعی اسلام در میان مسلمانان و همچنین ایجاد تبلیغ برای دیگران در قدرت اجتماعی اسلام است.

اسلام با برپایی نماز جماعت در پی آن است که میان مسلمانان اتحادی را به وجود آورد و روح جمعی را در میان آنها بپروراند. بر إقامه نماز جماعت دستورات مختلفی وجود دارد از جمله آنها آیه‌ای در قرآن است که دستور به خواندن نماز به جماعت داده است:

«وَ أَقیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعینَ» (بقره، 43: «و نماز را بر پا دارید، و زکات بپردازید، و همراه رکوع‏کنندگان رکوع کنید [که نماز خواندن با جماعت محبوب خداست[‏».)

از جمله احتمالاتی که در مورد «ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعینَ» ذکر شده است، امر به اقامه نماز جماعت می‌باشد. (طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏1، ص 214)

در روایات نیز اصرار بسیاری بر شرکت در نماز جماعت و تقدم آن بر نماز فرادا وجود دارد که ما تبرکا به ذکر یکی از این احادیث می پردازیم:

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «کسی که به سمت مسجدی از مساجد حرکت کند، به هر قدمی که در راه رسیدن به مسجد بر می‌دارد، ده حسنه برای او نوشته می‌شود و ده گناه و زشتی از او محو و نابود می‌گردد. همچنین کسی که بر نماز جماعت خود پایدار و ثابت‌قدم باشد چون برق زودگذر و جهنده به همراه گروهى از سبقت‏گیرندگان، از پل صراط عبور می‌کند و صورتش روشن‌تر از ماه شب چهارده خواهد بود و برای هر روز و شبی که در آن بر خواندن نماز به جماعت اصرار ورزد، ثواب شهید را خواهد داشت. همچنین کسی که بر خواندن نماز در صف اول اصرار ورزد، به مانند مۆذّن اجر خواهد داشت و خداوند در بهشت به او مانند ثواب مۆذّن را اعطا خواهد کرد». (شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 291)

و در پایان به طرح یک سوال در این مورد می پردازیم:

سوال: در نماز جماعت وقتی که امام سوره حمد را قرائت می‌کند ما هم بخوانیم یا فقط گوش دهیم؟

اگر مأموم صداى قرائت امام را در نمازهاى صبح و مغرب و عشا بشنود، نباید حمد و سوره را بخواند و اگر صداى امام را نشنود، مستحب است(1) حمد و سوره را آهسته بخواند و در نمازهاى ظهر و عصر همیشه باید حمد و سوره را ترک کند اما ذکر گفتن به طور آهسته مستحب است.(2)

در هر حال، چنانچه نمازگزار سهواً بر خلاف موارد مذکور عمل کند، نماز وی صحیح است.(3)

پی نوشتها: