از محرمات احرام، آن است که انسان کاری کند که از بدنش خون خارج شود و یا مویی را از سر یا بدن بکَند، لذا در صورتی ‌که خاراندن و خراش پوست، موجب خروج خون و یا کندن مویی از بدن شود، حج یا عمره فرد باطل نمی‌شود، ولی وی باید در مورد کندن مو مقداری طعام به فقیر داده[1] و در مورد خروج خون (اگر اضطراری نباشد)، برخی از مراجع می‌گویند، بنابر احتیاط یک گوسفند به عنوان کفاره بپردازد.

سوال: حجه الاسلام چیست و اصولاً طی چه شرایطی حج بر انسان واجب می‌گردد؟

جواب: حج زیارت کردن خانه‌ی خدا و انجام اعمالی است که در آنجا به جا آورده می شود و در تمام عمر بر کسی که این شرط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود و آن شرایط عبارتند از:

1ـ بالغ باشد.

2ـ عاقل و آزاد باشد.

3ـ به واسطه‌ی رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج بیشتر است، انجام دهد، یا عمل واجبی را که از حج مهم تر است ترک نماید.

4ـ مستطیع باشد، بنابراین مستطیع بودن به چند چیز است:

1) توشه‌ی راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است که در جای خود مفصل گفته شده، و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیه کند، داشته باشد.

2) سلامت مزاج و توانایی بر رفتن به مکه و حج.

3) در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود. یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود.

4) بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.

5) مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‌شمارند، داشته باشد.

6) بعد از برگشتن، کسب، یا زراعت، یا عایدی، ملک، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد تا مجبور نشود به زحمت زندگی کند.

(توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م2036)
سوال: در ایام حج که شخص مشغول انجام اعمال آن است، اگر ندانسته پوستش را خراش دهد یا بخاراند، حج وی از درجه اعتبار ساقط می‌شود؟ یا آنکه حجش باطل نشده اما بایستی کفاره آن را بدهد؟ در آن صورت چه مقدار باید کفاره دهد؟

از محرمات احرام، آن است که انسان کاری کند که از بدنش خون خارج شود و یا مویی را از سر یا بدن بکَند، لذا در صورتی ‌که خاراندن و خراش پوست، موجب خروج خون و یا کندن مویی از بدن شود، حج یا عمره فرد باطل نمی‌شود، ولی وی باید در مورد کندن مو مقداری طعام به فقیر داده[1] و در مورد خروج خون (اگر اضطراری نباشد)، برخی از مراجع می‌گویند، بنابر احتیاط یک گوسفند به عنوان کفاره بپردازد.[2]

اما چنان‌چه با خاراندن یا خراشیدن پوست، خونی خارج نگردد یا مویی کنده نشود، این عمل حرام نبوده و کفاره ندارد، ولی برخی از فقها گفته‌اند، اگر ضرورتی نداشته باشد، این عمل برای مُحرم مکروه است.[3]

یک استفتاء از مقام معظم رهبری دام ظله:
سوال: اینجانب از سوى همسرم یک فیش حج واجب هدیه دریافت نموده‌ام آیا بعد از انجام این حج واجب اگر اینجانب از لحاظ مالى مستطیع شوم باز هم حج به من واجب است؟ در صورتى که جواب مثبت باشد با توجه به اینکه دولت اعزام به حج واجب را یک بار مجاز دانسته تکلیف من چیست؟

جواب: اگر جهت رفتن به حج به شما بخشیده و مخارج دیگر حجّ را هم قبول کرده که بپردازد و یا خودتان به راحتى مى‌توانید بقیه را تهیه کنید، شما در این شرایط با این حجِّ بذلى مستطیع هستید و کفایت از حجه الاسلام مى‌کند.

چند استفتاء از آیه الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: آیا جایز است در یک سال اصالتاً از طرف خودم و نیابتاً از طرف دیگرى حج بجا آورم؟

در یک سال نمى توان بیش از یک حج انجام داد، ولى مى توان در هر ماه قمرى یک عمره مفرده بجا آورد.

سوال: فردى که قبلا حجّ واجب خود را انجام داده، هنگام تشرّف به مکّه مکّرمه به قصد حجّ تمتّع استحبابى، احرام عمره تمتّع بسته، و پس از انجام اعمال عمره، به عللى از انجام حجّ تمتّع منصرف مى شود. لطفاً بفرمائید: اوّلا: آیا مى تواند بدون انجام حجّ تمتّع به کشورش بازگردد؟ ثانیاً: آیا مى تواند به میقات برگردد و به نیابت از دیگرى احرام عمره تمتّع ببندد و پس از انجام عمره، حج تمتّع را هم به نیابت از آن شخص بجا آورد؟ ثالثاً: اگر این کار جایز باشد و نتواند به میقات برود، آیا مى تواند از ادنى الحل محرم گردد؟

احتیاط واجب آن است که تا مجبور نباشد تغییر نیّت ندهد و حجّ تمتّع خود را تکمیل کند، و به سراغ نیابت از دیگرى نرود.

پی نوشت ها: