مسئله 251-
نیت ، واجبات در وقت احرام سه چیز است : 1- نیت ، 2- پوشیدن لباس احرام ، 3- تلبیه .
اول – نیت (1) ، یعنی انسان در حالی که می خواهد محرم شود به احرام عمره تمتع ، نیت کند عمره تمتع را و لازم نیست (2) قصد کند ترک محرماتی را که بر محرم پس از احرام ، حرام می شود (3) ، بلکه کسی که بقصد عمره تمتع یا حج تمتع لبیک های واجب را گفت ، محرم می شود چه قصد بکند احرام را یا نکند و چه قصد ترک محرمات را یا نکند. پس کسی که می داند ارتکاب می کند بعضی محرمات را مثل زیر سایه رفتن در حال سفر، احرام او صحیح (4) است . ولی احتیاط آن است که قصد کند ترک محرمات را.
1- آیات عظام خویی ، تبریزی ، بهجت : در نیت چند چیز معتبر است :
الف – قصد قربت (نزدیکی به خدا) مانند عبادات دیگر غیر از احرام .
ب – همزمان بودن با شروع در احرام .
ج – تعیین احرام که برای عمره است یا برای حج ، و تعیین حج که تمتع است یا قران یا افراد، و تعیین این که برای خود است یا برای دیگری ، و تعیین این که حجش حجه الاسلام است که برای اولین بار به استطاعت بر او واجب شده یا حج نذری است که به سبب نذر بر او واجب شده یا حجی است که به سبب فاسد بودن حج قبل بر او واجب شده یا حج مستحبی است . خلاصه هر یک از اینها که باشد باید در نیت مشخص شود. پس اگر بدون تعیین نیت ، احرام نمود، احرامش باطل خواهد بود.
آیه الله سیستانی : در نیت معتبر است قصد قربت و وقوع آن در میقات و مانند آن و مشخص نمودن عبادتی که قصد احرام برای آن دارد، که آیا حج است و یا عمره و تعیین حج که تمتع است یا قران یا افراد، و در صورت نیابت باید آن را قصد کند و اگر خودش باشد کافی است که قصد انجام آن از غیر ننماید و در عمل نذری کافی است که آنچه نذر نموده بر عملش منطبق باشد، و لزومی ندارد قصد کند حجی که انجام می دهد – مثلا – حج نذری است ، همچنان که برای اینکه حجی که انجام می دهد حجه الاسلام باشد، کفایت می کند که حجه الاسلام که بر او واجب شده بر عملش منطبق باشد و نیاز به قصد زایدی نیست .(مناسک ، مسأله 176) .
2- آیات عظام اراکی ، گلپایگانی ، بهجت ، صافی : لازم است قصد کند ترک کارهایی که بر محرم حرام است .
آیه الله مکارم : نیت احرام این است که قصد می کند تروک احرام را بر خود حرام کند و قصد اجمالی کافی است .
3- آیه الله خامنه ای : لکن باید قصد انجام چیزی که احرام را باطل می کند نداشته باشد.
4- آیه الله مکارم : احرام او خالی از اشکال نیست مگر در حال ضرورت .
مسئله 252-
آنچه ذکر شد که لازم نیست (1) قصد کند ترک محرمات را در غیر آن محرماتی است که عمره یا حج را باطل می کند. مثل اکثر محرمات ، و اما آنچه عمره یا حج را باطل می کند مثل نزدیکی با زن در بعضی از صور که ذکر خواهد شد پس با قصد (2) ارتکاب آن ، احرام باطل است بلکه غیرممکن است .
1- چنانچه گذشت آیات عظام اراکی ، گلپایگانی ، بهجت ، مکارم : قصد ترک جمیع محرمات را لازم می دانند.
2- آیه الله خویی : بنابر قول مشهور (نسبت به جماع قبل از سعی در عمره مفرده ، فتواست ) .
آیه الله تبریزی : در صحت احرام عزم بر ترک محرمات از اول تا آخر احرام معتبر نیست .
آیه الله سیستانی : فقط در حین احرام عمره مفرده اگر مکلف قصد داشته باشد که قبل از فارغ شدن از سعی با همسر خود نزدیکی کند، یا تردید دارد که این کار را بکند یا نه ، ظاهر این است که احرامش باطل است ، و بنابر احتیاط حکم استمناء هم همین است .(مناسک ، مسأله 178) .
مسئله 253- عمره و حج و اجزاء (1) آنها از عبادات است و باید با نیت خالص برای طاعت خداوند تعالی بجا آورد.
1- آیه الله اراکی ، آیه الله نوری : و همچنین احرام .
مسئله 254- اگر عمره را به ریاء یا غیر آن باطل کند احتیاط (1) واجب آن است که حج افراد بجا آورد و پس از آن عمره مفرده بجا آورد و در سال دیگر حج را اعاده کند (2) .
1- آیه الله اراکی ، آیه الله فاضل : و جبران آن ممکن نشود و وقت نباشد.
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : به وظیفه ای که بعدا برای باطل کننده عمره یا حج خواهد آمد عمل نماید.
آیه الله صانعی : و جبران آن ممکن نباشد.
2- آیات عظام خویی ، تبریزی ، سیستانی ، بهجت : اگر عمره را باطل کند در صورت امکان واجب است اعاده آن و اگر ممکن نبود حجش باطل می شود و باید سال دیگر عمره و حج را اعاده کند.
مسئله 255-
اگر حج را به نیت خالص بجا نیاورد و به ریاء و غیر آن باطل کند باید سال دیگر عمره و حج را اعاده کند.
مسئله 256-
اگر بعضی از ارکان عمره یا حج را به نیت خالص نیاورد و به ریاء و غیر آن باطل کند و نتواند آن را جبران کند پس در عمره حکم بطلان عمره را دارد و در حج حکم بطلان حج را، ولی اگر محل جبران باقی است و جبران کرد عملش صحیح می شود، گرچه معصیت کار است .
مسئله 257-
اگر بواسطه ندانستن مساله یا جهت دیگری بجای نیت عمره تمتع ، حج تمتع را قصد کند پس اگر در نظرش آن است که همین عمل را که همه بجای می آورند او هم بجا آورد و گمان کرده جزء اول از دو جزء حج ، اسمش : حج تمتع است ظاهرا عمل او صحیح است و عمره تمتع است ، و بهتر آن است که نیت را تجدید کند.
مسئله 258-
اگر بواسطه ندانستن مساله یا جهت دیگر گمان کند که حج تمتع بر عمره تمتع مقدم است و نیت حج تمتع کند بعزم اینکه پس از احرام برود به عرفات و مشعر و حج بجا آورد و عمره را پس از آن بجا آورد احرام او باطل است (1) ، و
باید در میقات تجدید احرام کند، و اگر از میقات گذشته است باید در صورت امکان برگردد به میقات و محرم شود، و الا از همانجا محرم شود، و اگر وارد حرم شده و ملتفت شد باید در صورت امکان از حرم خارج شود و محرم شود، و الا در
همانجا محرم شود.
1- آیه الله مکارم : بنابر احتیاط واجب .
مسئله 259-
تلبیه ، یعنی لبیک گفتن ، و صورت آن بنابر اصح آن است که بگوید: “لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک لبیک “. و به این مقدار اگر اکتفا کند محرم شده و احرامش صحیح است ، و احتیاط مستحب (1) آن است که پس از آن که چهار “لبیک ” را بصورتی که گفته شده گفت بگوید: “ان (2) الحمد و النعمه لک و الملک لا شریک لک لبیک “.
و اگر بخواهد احتیاط (3) بیشتر بکند پس از گفتن آنچه ذکر شد، بگوید: “لبیک اللهم لبیک لبیک ان الحمد و النعمه لک و الملک لا شریک لک لبیک “. و مستحب است بعد از آن بگوید:
“لبیک ذا المعارج لبیک ، لبیک داعیا إلی دار السلام لبیک ، لبیک غفار الذنوب لبیک ، لبیک أهل التلبیه لبیک ، لبیک ذا الجلال و الاکرام لبیک ، لبیک تبدی و المعاد إلیک لبیک ، لبیک تستغنی و یفتقر إلیک لبیک ، لبیک مرهوبا و مرغوبا إلیک لبیک ، لبیک إله الحق لبیک ، لبیک ذا النعماء و الفضل الحسن الجمیل لبیک ، لبیک کشاف الکرب العظام لبیک ، لبیک عبدک و ابن عبدیک لبیک ، لبیک یا کریم لبیک “.
و این جملات را نیز بگوید خوب است : “لبیک أتقرب إلیک بمحمد و آل محمد لبیک بحجه و عمره لبیک لبیک و هذه عمره
متعه إلی الحج لبیک لبیک أهل التلبیه لبیک لبیک تلبیه تمامها و بلاغها علیک “.
1- آیه الله اراکی : احتیاط واجب این است .
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : صورت تلبیه واجب که بوسیله آن احرام واقع می شود این است : “لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک لبیک ” احتیاط در این است این جمله اضافه شود: “ان الحمد و النعمه لک و الملک لا شریک لک “.
آیه الله مکارم : احتیاط واجب است که بگوید:…. اما لبیک پنجم را نگوید.
آیه الله سیستانی : لبیک پنجم جایز است ولی جزء این احتیاط استحبابی نیست .
2- آیه الله بهجت : وجوب کسر همزه ان متجه است .(مناسک ، ص 74) .
3- آیه الله سیستانی : این احتیاط در مناسک ایشان نیست .
آیه الله فاضل : و بهتر آن است که به جای آن صورت اول را بگوید.
مسئله -260
واجب است صحیح گفتن قدر واجب از لبیک را که گذشت ، همانطور که صحیح گفتن تکبیره الاحرام در نماز واجب است .
مسئله 261-
اگر تلبیه را بقدر واجب که ذکر شد، نداند باید آن را یاد بگیرد یا کسی او را در وقت گفتن تلقین کند، یعنی کلمه کلمه آن شخص بگوید و شخصی که می خواهد ببندد دنبال او بطور صحیح بگوید.
مسئله 262-
اگر نتواند یاد بگیرد یا وقت یاد گرفتن نباشد و با تلقین هم نتواند بگوید احتیاط آن است که به هر نحو که می تواند بگوید، و ترجمه اش را هم بگوید، و بهتر آن است که علاوه بر آن نایب (1) هم بگیرد.
1- آیات عظام اراکی ، تبریزی ، بهجت ، مکارم : احوط این است نایب هم بگیرد.
آیه الله خامنه ای : باید به هر نحو که می تواند بگوید و بنابر احتیاط نایب هم بگیرد.
آیه الله سیستانی : کافی است به نحوی که می تواند بگوید، اگر عرفا صدق تلبیه کند و اگر صدق نکند به احتیاط واجب هم مرادف عربی و هم ترجمه آن را بگوید و نیز نایب بگیرد.
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : اگر تلقین ممکن نشد به هر طوری که می تواند بخواند و ترجمه اش را به فارسی یا زبان دیگر بگوید و نایب هم بگیرد رجاءا که از طرف او بطور صحیح بخواند.(مناسک فارسی ، ص 29) .
مسئله 263-
اگر لبیک گفتن را فراموش کرد یا بواسطه ندانستن حکم نگفت ، واجب است برگردد به میقات در صورت امکان و احرام ببندد و لبیک بگوید و اما اگر نتواند برگردد همانجا (1) بگوید اگر داخل حرم نشده است ، و اگر داخل حرم شده واجب است برگردد بخارج حرم و احرام ببندد و لبیک بگوید، و اگر ممکن نیست همانجا محرم شود و لبیک بگوید، و اگر بعد از گذشتن وقت جبران ، یادش آمد بعید نیست صحت عمل (2) .
1- آیه الله اراکی ، آیه الله فاضل : احرام ببندد و لبیک بگوید.
2- آیه الله سیستانی : اگر در عمره باشد صحت عمل مورد اشکال است .
آیه الله مکارم : اگر بعد از اتمام حج یا عمره یادش بیاید عمل او صحیح است .
آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : صحت عمل خالی از اشکال نیست .
مسئله 264-
اگر کسی لبیک واجب را نگفت چه بواسطه عذری و چه بدون عذر چیزهایی که بر محرم حرام است بر او حرام نمی شود، و اگر آنچه در احرام موجب کفاره می شود بجا آورد کفاره ندارد، و همچنین اگر لبیک را به ریاء باطل کند.
مسئله 265-
اگر بعد از گفتن لبیک واجب در میقات ، فراموش کند که نیت عمره تمتع کرده یا نیت حج تمتع ، بنا بگذارد که نیت عمره تمتع کرده ، و عمره او صحیح است ، و همچنین اگر بعد از لبیک گفتن در روز هشتم که باید برای حج تمتع بگوید، فرمواش کرد که لبیک را برای حج گفت یا برای عمره ، بنا بگذارد که برای حج تمتع گفته ، و حج او صحیح است و احتیاط مستحب (1) در تجدید تلبیه است .
1- آیه الله فاضل : رعایت این احتیاط ضرورت ندارد.
آیه الله خویی : اگر داخل در عمل مترتب مثل طواف عمره تمتع یا وقوف به عرفات شده ، حکم به صحت می شود.(مستفاد از تعلیقه عروه ، ج 2، ص 356) .
مسئله 266-
جایز نیست (1) لبیک واجب را از میقات تاخیر بیندازد، و اگر تاخیر انداخت باید بدستوری که در مساله 215 ذکر شد، عمل کند.
1- آیه الله اراکی : بنابر احتیاط جایز نیست .
آیه الله خویی : کسی که می خواهد از راه مدینه به حج برود بهتر است گفتن تلبیه را تا رسیدن به بیداء (جایی که یک میل با ذوالحلیفه به طرف مکه فاصله دارد) تأخیر بیندازد و در آنجا تلبیه بگوید و کسی که از راه دیگر به حج می رود تلبیه را پس از قدری راه رفتن بگوید.
مسئله 267-
واجب در لبیک بیش از یک مرتبه نیست ، ولی مستحب است تکرار آن و زیاد گفتن آن هر چه می تواند، و برای هفتاد مرتبه گفتن ثواب زیادی ذکر شده است ، و لازم نیست آنچه را در حال احرام بستن گفته است تکرار کند، بلکه کافی (1) است بگوید “لبیک اللهم لبیک ” یا تکرار کند “لبیک ” را فقط.
1- آیه الله مکارم : بقصد رجاء.
مسئله 268-
احتیاط واجب (1) آن است که کسی که برای عمره تمتع محرم شد در وقتی که خانه های مکه پیدا می شود لبیک را ترک کند و دیگر لبیک نگوید، و مراد از خانه های مکه خانه هایی است که در زمانی که عمره بجا می آورد جزء مکه باشد هرچند مکه بزرگ شود (2) ، و احتیاط واجب (3) برای کسی که احرام حج بسته آن است که لبیک را تا ظهر روز عرفه بیشتر نگوید.
1- آیات عظام خویی ، تبریزی ، مکارم : واجب است .
آیه الله فاضل : احتیاط مستحب است .
آیه الله خامنه ای : قطع تلبیه عمره تمتع در هنگام پیدا شدن خانه های مکه و قطع تلبیه حج از زوال روز عرفه واجب است .
2- آیات عظام خویی ، تبریزی ، سیستانی : بلکه مراد خانه های قدیمی مکه است .
3- آیات عظام خویی ، خامنه ای ، تبریزی ، بهجت ، مکارم : باید قطع نماید.
آیه الله فاضل : رعایت این احتیاط ضرورت ندارد.
آیه الله گلپایگانی : متعرض این مسأله نشده اند.
مسئله 269-
پوشیدن دو جامه احرام برای مردان (1) که یکی “لنگ ” است و دیگری “رداء” که باید آن را به دوش بیندازند. و احتیاط واجب (2) آن اسا مه (3) این دو جامه را قبل از نیت احرام و لبیک گفتن بپوشد و اگر بعد از لبیک پوشید احتیاط (4) آن است که لبیک را دوباره بگوید.
1- آیه الله گلپایگانی : پوشیدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتیاط واجب آن است که زنها نیز دو جامه را بپوشند اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها واجب نیست و جایز است بعد از احرام دو جامه احرام را بیرون بیاورند و با همان لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را دربرداشته باشند.(مناسک فارسی ص 28) .
آیه الله فاضل : دو جامه ای که باید محرم بپوشد، مخصوص به مرد است . ولی زن احتیاط واجب آن است که در حال نیت و تلبیه فقط دو لباس احرام را بپوشد.
آیه الله صافی : احتیاط مستحب آنست که زنها نیز دو جامه احرام را در وقت محرم شدن بپوشند و در طواف و سعی نیز همراه داشته باشند.
2- آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : می بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند.
3- آیه الله اراکی ، آیه الله نوری : لباسهای دوخته را بکند، و این دو جامه را.
4- آیه الله خامنه ای ، آیه الله فاضل : احتیاط مستحب است .
آیه الله سیستانی : احتیاط مستحب اعاده نیت و تلبیه است .(مناسک ، مسأله 189) .
مسئله -270
لازم نیست (1) که لنگ ، ناف و زانو را بپوشاند، و کفایت می کند که بنحو متعارف باشد، ولی مستحب است که ناف و زانو را بپوشاند.
1- آیه الله خویی و آیه الله تبریزی : باید به اندازه ای باشد که ناف تا زانو را بپوشاند.
آیات عظام گلپایگانی ، سیستانی ، مکارم ، صافی : بنابر احتیاط واجب لازم است .
آیه الله اراکی : بنابر احتیاط.
آیه الله بهجت : ازار از ناف تا زانو را باید بپوشاند (ولی استحباب پوشاندن ناف و زانو را متعرض نشده اند.) (مناسک ، مسأله 189) .
مسئله 271-
در پوشیدن دو جامه احرام ترتیب خاصی معتبر نیست ، بلکه به هر ترتیبی (1) بپوشد مانع ندارد، فقط باید یکی را لنگ قرار دهد به هر کیفیتی که می خواهد، و یکی را رداء قرار دهد به هر کیفیتی که می خواهد، و احتیاط مستحب (2) آن است که رداء شانه ها را بپوشاند (3) .
1- آیات عظام خویی ، تبریزی ، بهجت : احتیاط آن است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.
آیه الله سیستانی : احتیاط مستحب این است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.
2- آیه الله اراکی ، آیه الله مکارم : بنابر احتیاط واجب .
آیات عظام گلپایگانی ، تبریزی ، بهجت : باید بپوشاند.
آیه الله سیستانی : احتیاط واجب این است که رداء به اندازه ای باشد که دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند.(مناسک ، مسأله 189) .
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : باید رداء بقدری باشد که شانه ها را بپوشاند.
3- آیه الله فاضل : بلکه واجب است علاوه بر آن قسمتی را بپوشاند بگونه ای که صدق رداء بکند.
مسئله 272-
احتیاط واجب (1) آن است که در حال اختیار اکتفا نکند (2) به یک جامه بلند که مقداری از آن را لنگ کند و مقداری را رداء قرار دهد، بلکه باید دو جامه جدا باشند.
1- آیه الله بهجت : پوشیدن دو جامه احرام واجب تعبدی است .(مناسک ، مسأله 188) .
2- آیه الله سیستانی : بلکه ظاهر این است که کافی نباشد.
مسئله 273-
در پوشیدن جامه احرام احتیاط واجب آن است که نیت کند و قصد امر الهی و اطاعت او کند (1) و احتیاط مستحب آن است که در کندن جامه دوخته هم نیت و قصد اطاعت کند.
1- آیه الله سیستانی : بعید نیست اعتبار قصد قربت در پوشیدن لباس احرام .
مسئله 274-
شرط است (1) در این دو جامه که نماز در آنها صحیح باشد، پس کفایت نمی کند جامه حریر و غیر ماکول (2) و جامه ای که نجس باشد به نجاستی که در نماز عفو از آن نشده باشد.
1- آیه الله بهجت : بنابر احتیاط. (مناسک ، مسأله 192) .
2- آیه الله سیستانی : بنابر احتیاط واجب در غیر درندگان .
مسئله 275-
لازم است جامه ای را که لنگ قرار می دهد نازک نباشد بطوری که بدن نما باشد، و احتیاط مستحب (1) آن است که رداء هم بدن نما نباشد (2) .
1- آیات عظام خویی ، اراکی ، نوری ، تبریزی ، سیستانی ، بهجت ، فاضل ، مکارم : احتیاط واجب است .
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : معظم له در مناسک فارسی احتیاط وجوبی و در مناسک عربی فتوا می دهند به اینکه بدن نما نباشد.
آیه الله سیستانی : احتیاط این است که هیچ قسمتی از إزار بدن نما نباشد، ولی این شرط در رداء معتبر نیست .(مناسک ، مسأله 193) .
2- آیه الله خامنه ای : بدن نما بودن رداء مانع ندارد.
مسئله 276-
احتیاط واجب (1) آن است که لباس احرام زن حریر خالص نباشد، بلکه احتیاط آن است که تا آخر احرام حریر نپوشد.
1- آیات عظام گلپایگانی ، خویی ، تبریزی ، صافی : باید از حریر خالص نباشد.
آیه الله بهجت : اما زنان بنابر اقوی جایز است در جامه حریر احرام ببندد، گرچه احتیاط در ترک آن است .(مناسک ، مسأله 196) .
مسئله 277-
دو جامه ای که ذکر شد که باید محرم بپوشد مخصوص به مرد است ، ولی زن می تواند در لباس خودش به هر نحو هست محرم شود چه دوخته باشد یا نباشد ولی حریر محض نباشد (1) چنانچه گذشت .
1- آیه الله تبریزی : زنان می توانند در لباسهای عادی خود در صورتی که دارای شرایط ذکر شده در لباس احرام باشد احرام ببندند.
مسئله 278-
احتیاط واجب (1) آن است که هر وقت در بین اعمال یا غیر آن در احوال احرام این دو جامه نجس شود تطهیر یا تبدیل نماید، و احوط (2) مبادرت به تطهیر بدن است در حال احرام اگر نجس شود.
1- آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : از مناسک فارسی ص 27، مسأله 35 – مطابق متن احتیاط وجوبی استفاده می شود ولکن در مناسک عربی ص 77 – احتیاط استحبابی فرموده اند.
آیه الله مکارم : این حکم واجب است .
آیه الله سیستانی : این احتیاط در مناسک ایشان نیامده است .
2- آیه الله بهجت : و چنانچه بدن نجس شود تطهیر آن از جهت محرم بودن واجب نیست بنابر اظهر (مناسک ، مسأله 197) .
آیه الله فاضل : احتیاط استحبابی است .
آیه الله سیستانی : وجوب مبادرت به تطهیر ثابت نیست .
مسئله 279-
اگر تطهیر نکند جامه احرام یا بدن را کفاره ندارد (1) .
1-آیه الله فاضل : و احرام او هم باطل نمی شود.
مسئله -280
احتیاط آن است که (1) جامه احرام از پوست (2) نباشد، لکن ظاهرا اگر به آن جامه گفته شود مانع ندارد.
1- آیه الله مکارم ، آیه الله تبریزی : این احتیاط ترک نشود.
آیه الله خویی : بنابر احتیاط، بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.
2- آیه الله بهجت : اقوی جواز احرام است . در لباسهایی که می تواند در نماز بپوشد هرچند پوست یا غیر بافتنی باشد.(مناسک ، مسأله 194) .
آیه الله سیستانی : احتیاط مستحب در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.(مناسک ، مسأله 194) .
آیه الله خامنه ای : چنانچه جامه احرام از پوست یا نایلون و مانند آن باشد اگر عرفا به آن جامه گفته می شود و متعارف است مانع ندارد.
مسئله 281-
لازم نیست (1) که جامه احرام منسوج (2) و بافتنی باشد، بلکه اگر مثل “نمد” مالیده باشد و جامه به آن گفته شود مانع ندارد.
1- آیه الله اراکی : بنابر احتیاط لازم است منسوج باشد و نمد کافی نیست .
آیه الله مکارم : احتیاط در آن ترک نشود.
آیه الله سیستانی : بنابر احتیاط واجب .
2- آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : احوط در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد.
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : به احتیاط واجب جامه احرام بافته باشد و از پوست و یا مثل نمد مالیده نباشد.(مناسک فارسی ، ص 28، مسأله 37) .
مسئله 282-
افضل آن است که محرم اگر جامه احرام را عوض کرده وقتی که وارد مکه می شود برای طواف همان جامه ای را که در آن محرم شده است بپوشد، بلکه موافق احتیاط استحبابی است .
مسئله 283-
اگر محرم اضطرار پیدا کند پوشیدن قبا یا پیراهن برای سردی هوا یا غیر آن (1) می تواند قبا و پیراهن بپوشد، لکن باید قبا را پائین و بالا کند و بدوش بیندازد، و دست از آستین آن بیرون نیاورد، و احوط (2) آن است که پشت و رو نیز بکند، و پیراهن را نیز باید بدوش بیندازد و نپوشد، و اگر اضطرار رفع نمی شود مگر بپوشیدن قبا و پیراهن ، می تواند بپوشد (3) .
1- آیه الله فاضل : مثل نیافتن رداء و ازار.
2- آیه الله فاضل : احتیاط استحبابی است ، و واجب است پیراهن را نیز بالا و پایین کند.
3- آیه الله مکارم : یعنی به طور معمولی بپوشد.
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : ولی باید برای آن کفاره بدهد.
آیه الله سیستانی ، آیه الله تبریزی : و بنابر احتیاط کفاره هم بدهد.
مسئله 284-
لازم نیست جامه احرام را همیشه در برداشته باشد، بلکه جایز است آنها را عوض کند و برای شستن بیرون بیاورد و برای حمام رفتن آنها را بکند بلکه جایز است برای حاجت (1) هر دو را بیرون بیاورد و لخت شود.
1- آیه الله تبریزی ، آیه الله سیستانی : و غیر حاجت .
آیه الله بهجت : و برداشتن رداء از روی دوش برای ضرورت یا غیر آن عیبی ندارد. (مناسک ، مسأله 198) .
مسئله 285-
شخص محرم می تواند از دو جامه احرام بیشتر بپوشد، مثل دو سه رداء و دو سه لنگ برای حفظ از سرما یا غرض دیگر (1) .
1- آیه الله فاضل : لکن همه آنها باید شرایط لباس احرام را داشته باشند.
مسئله 286- اگر لباس احرام را عمدا نپوشد یا لباس دوخته در حالی که می خواهد محرم شود بپوشد معصیت کرده است ، ولی به احرام او ضرر نمی رساند (1) و احرامش صحیح است ، و اگر از روی عذر باشد معصیت هم نکرده و احرامش صحیح است .
1- آیه الله اراکی ، آیه الله خامنه ای : و اگر در حال عقد احرام ، لباس دوخته را عمدا بیرون نیاورد، احرام او اشکال دارد و اگر از روی عذر باشد معصیت نکرده .
آیه الله مکارم : در صورت عمد خالی از اشکال نیست .
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : بنابر احتیاط باید لباس را بکند و محرم شود تا قطع به صحت احرام نماید.(مجمع المسائل 1/458 مسأله 6) .
مسئله 287-
گره زدن لباس احرام اشکال ندارد (1) ولی احتیاط واجب (2) آن است که آن را که لنگ قرار داده بگردن گره نزند، و اگر از روی جهل یا نسیان گره زد احتیاط آن است که فورا باز کند، ولی به احرامش ضرر نمی رساند و چیزی هم بر او نیست ، و سنگ در جامه احرام گذاشتن و با نخ بستن نیز جایز (3) است .
1- آیه الله اراکی : بنابر احتیاط واجب اشکال دارد.
آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : سنجاق زدن و گره زدن حوله احرام ، و سنگ گذاشتن بین دو طرف حوله ، به نحوی که حوله به صورت یقه پیراهن درآید جایز نیست ، و نیز نباید پارچه احرام را چاک داده و مانند پیراهن بپوشد، بلی قرار دادن سنگ کوچک ، در جامه احرام برای آنکه آن را سنگین کرده ، و ردا را حفظ نماید مانعی ندارد.
آیات عظام خویی ، تبریزی ، بهجت ، سیستانی : احوط این است که ازار (لنگ ) خویش را به گردن خود بلکه مطلقا گره نزند، ولو بعض آن را به بعض دیگر. و با چیزی مانند سنجاق نیز آن را به هم وصل نکند. و احوط این است که ردا نیز گره زده نشود، ولی فرو کردن سوزن یا سنجاق در آن عیبی ندارد.
2- آیه الله خامنه ای : بستن لنگ به گردن جایز نیست .
3- آیه الله اراکی : جایز نیست بنابر احتیاط.
آیه الله گلپایگانی : اگر بدون گره باشد مانعی ندارد، بشرط آنکه دو طرف رداء را روی یکدیگر نگذارد که مثل گریبان شود.
مسئله 288-
شرط نیست در احرام بستن پاک بودن از حدث اصغر و اکبر، پس جایز است در حال جنابت و حیض و نفاس محرم شود، بلکه غسل احرام برای حائض و نفساء مستحب است .
مسئله 289-
اگر پیراهن بپوشد بعد از آنکه محرم شد لازم است که پیراهن را شکاف دهد و از پائین بیرون آورد، ولی اگر در پیراهن محرم شود لازم نیست شکاف دهد و از پائین بیرون آورد، و همین قدر لازم است آن را بکند و لباس احرام بپوشد، و در هر دو صورت احرامش صحیح است .
مسئله -290
اگر فراموش کند احرام را و بخاطرش نیاید مگر بعد از اتمام همه واجبات (1) و نتواند جبران (2) کند احتیاط در بطلان (3) عمره او است اگرچه صحت آن بنظر بعید نیست (4) ، ولی اگر اعمال حج را هم تمام کرد و یادش آمد عملش
صحیح است .
1- آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : عمره او صحیح است .
2- آیه الله فاضل : عمره اش باطل است و باید عدول بغیر حج تمتع کند.
آیه الله اراکی : احتیاط واجب در بطلان عمره او است .
آیه الله مکارم : عمره و حج او صحیح است .
آیه الله تبریزی : صحت عمره او خالی از اشکال نیست و باید احتیاط ترک نشود.
آیه الله خویی : خالی از اشکال نیست و باید احتیاط ترک نشود. (مناسک ، مسأله 172) .
3- آیه الله خامنه ای : نظر ایشان نسبت به صحت یا بطلان عمره به دست نیامد.
4- آیه الله سیستانی : خالی از اشکال نیست و باید احتیاط ترک نشود.
استفتائات احرام
سؤال 291- کسی در وقت احرام این طور قصد می کند: محرم می شوم ، یا احرام می بندم ، برای عمره تمتع یا غیر آن ، با توجه به این مساله که فرموده اید نیت احرام لازم نیست ، بلکه ممکن نیست ، این احرام چه صورت دارد؟
جواب – به احرام ضرر نمی زند هرچند قصد احرام لازم نیست (1) ، و احرام امر قصدی نیست (2) ، بلکه اگر شخص بقصد حج یا عمره تلبیه بگوید محرم می شود هرچنه قصد احرام نکند.
1- آیه الله اراکی و آیه الله مکارم : لازم است .
آیه الله تبریزی : همین که به قصد عمره و یا حج تمتع تلبیه واجب را گفت ، محرم می شود و قصد احرام ، همین است .
2- آیه الله غروی : به این معنی که توقف بر قصد ندارد نه اینکه قصد احرام ممکن نیست .
سؤال 292- زنی قبل از احرام برای عمره تمتع می دانست که عادت ماهانه او ده روز است و قبل از احرام حج ، اعمال عمره تمتع را نمی تواند انجام دهد، مع ذلک ، نیت عمره تمتع کرد، آیا در برگرداندن نیت احرام عمره تمتع به حج افراد، باید چه کند؟
جواب – نیت را به حج افراد برگرداند (1) و اشکال ندارد، بلی اگر با التفات به اینکه نمی تواند عمره تمتع را انجام دهد و اگر انجام دهد صحیح نیست به نیت عمره تمتع محرم شود، صحت این احرام ، بلکه حصول جد به آن ، محل اشکال است .
1- آیه الله خویی : اگر در حال احرام تا آخرین زمان ممکن برای اتیان اعمال عمره تمتع حائض بوده فتوای ایشان در دست نیست که آیا احرامش برای عمره تمتع باطل است یا می تواند آن را بعنوان حج افراد قرار دهد، گرچه در استفتائات حکم به بطلان احرام برای حج افراد شده اگر زن در وقت احرام حائض بود و گمان می کرد تا آخر وقت پاک نمی شود و بعدا کشف خلاف شد.
آیه الله تبریزی : این در صورتی است که در حال احرام حائض باشد چنانچه ظاهر سؤال است ولی اگر بعد از احرام حائض شد مخیر است بین اینکه حج افراد بجا آورد و بعد از فراغت ، عمره مفرده بجا آورد و بین اینکه اعمال عمره تمتع را بدون طواف و نمازش بجا آورد به این ترتیب که سعی و تقصیر نموده و برای حج احرام بسته به عرفات و منی برود و پس از فراغ از اعمال منی قضای طواف عمره و نماز آن را قبل از طواف حج بجا آورد.
سؤال 293- مردها معمولا برای احرام ، یک حوله به عنوان لنگ به کمر می بندند و یکی هم بر روی شانه ها می اندازند، ولی بعضی افراد برای اینکه موقع وزش باد و یا سوار شدن ماشین عورت آنان ظاهر نشود اضافه بر آن دو حوله ، یک متر چلوار ندوخته از وسط پا عبور می دهند به نحوی که دو طرف پارچه از جلو و عقب زیر حوله قرار می گیرد، آیا این عمل صحیح است یا اشکال دارد؟
جواب – اشکال ندارد (1) .
1- آیه الله مکارم : ولی بهتر اجتناب از این گونه کارهاست .
سؤال 294- آیا می شود برای کسی که قادر بر تلبیه گفتن نیست نایب گرفت یا خیر؟
جواب – اخرس (لال ) باید با انگشت به تلبیه اشاره کند و زبانش را هم حرکت دهد (1) ، و نایب گرفتن کافی نیست (2) .
1- آیه الله گلپایگانی ، آیه الله صافی : اگر چه به گفتن ترجمه آن باشد و نایب هم بگیرد رجاء که از طرف او بطور صحیح بگوید.
2- آیات عظام خویی ، تبریزی ، فاضل ، مکارم : بهتر است نایب هم بگیرد.
آیه الله بهجت : شخص گنگ و لال با انگشت خود همراه با نیت قلبی به تلبیه اشاره نموده و زبان خود را حرکت دهد، و اگر ممکن نباشد که این کار را خودش انجام دهد نایب بگیرد که بجای او تلبیه بگوید.(مناسک ، مسأله (180.
آیه الله سیستانی : اگر در اثر عارضه ای لال شده است و الفاخ تلبیه را می داند، به مقداری که می تواند تلفظ کند و اگر نتواند زبان و لب را به آن حرکت دهد و همراه با آن در قلب اخطار نماید و با انگشت به آن اشاره کند و اگر لال و کر مادرزاد است و مانند آن ، پس زبان و لب را مانند کسانی که تلفظ می کنند حرکت دهد و با انگشت اشاره کند.
سؤال 295- کسی که در گذشته حج واجبش را انجام داده ، و بنا دارد حج مستحبی بجا آورد، ولی از روی ناآگاهی و یا فراموشی در نیت احرام عمره می گوید “احرام عمره تمتع از حج تمتع از حجه الاسلام می بندم قربه الی الله “، آیا آوردن و در نیت داشتن حجه الاسلام ، در حالی که حج مستحبی است ، اشکال دارد یا خیر؟
جواب – اشکال دارد (1) ، مگر آنکه اشتباه لفظی باشد و قصدش این بوده عمره ای که وظیفه او است انجام دهد و اسمش را حجه الاسلام گذاشته باشد (2) .
1- آیه الله خویی : مانعی ندارد.(مستفاد از تعلیقه عروه ، ج 2، ص (240.
آیه الله سیستانی : اشکال ندارد.
2- آیه الله مکارم : معمولا از همین قسم است .
سؤال 296- اگر کسی بداند در صورت صحیح نگفتن تلبیه ، محرم نمی شود، و تلبیه را غلط بگوید و اعمال حج را انجام دهد، آیا اعمالش صحیح است یا نه ؟
جواب – چنانچه (1) از روی عمد بوده صحیح نیست ، و اگر عمدی نبوده و از روی فراموشی (2) یا ندانستن مسأله بوده ، در فرض مرقوم بعید نیست صحت عمل (3) .
1-آیه الله فاضل : با توجه به اینکه عالم به حکم بوده اگر نسبت به موضوع جاهل بوده حکم ترک احرام از روی جهل و سهو را دارد.
2- آیه الله اراکی : در جهل به حکم ، محل اشکال است .
3- آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : صحت عمل او خالی از اشکال نیست و باید احتیاط کند.
آیه الله سیستانی : اگر به مقدار تمکن ، تلبیه را گفته است و غلط بودن آن به حدی نبوده است که صدق تلبیه نکند چیزی بر او نیست در غیر این صورت همانجا تلبیه بگوید و حجش صحیح است .
سؤال 297- اگر کسی تلبیه را غلط بگوید و بعد از وقوفین و قبل از اتمام اعمال حج فهمید که صحیحا محرم نشده است ، آیا وظیفه او نسبت به سایر اعمال ، و همچنین عمره قبلی او چگونه است ؟
جواب – با فرض اینکه بعد از وقت جبران متوجه شده بعید نیست صحت عمل ، لکن احوط عدم اکتفاء به این حج است ، و این احتیاط ترک نشود (1) .
1- آیات عظام خامنه ای ، فاضل ، گلپایگانی : این احتیاط استحبابی است .
آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : صحت عمل خالی از اشکال نیست و باید احتیاط نماید.
سؤال 298- ترجمه تلبیه (لبیک اللهم لبیک ، لبیک لا شریک لک لبیک ) چیست ؟
جواب – ترجمه جمله مذکور چنین است (1) : اجابت می کنم دعوت تو را خدایا اجابت می کنم دعوت تو را، اجابت می کنم دعوت تو را، شریکی نیست مر تو را، اجابت می کنم دعوت تو را. و اگر کلمه دعوت را هم نگوید کفایت می کند در مواردی که باید ترجمه را بگوید.
1- آیه الله اراکی ، آیه الله نوری : با کمال میل و شوق اجابت می کنم دعوت تو را خدایا، با کمال میل و شوق اجابت می کنم ، اجابت می کنم دعوت تو را با کمال میل و شوق ، شریکی نیست مر تو را، با کمال میل و شوق اجابت می کنم ، اجابت می کنم تو را.
سؤال 299- لباس احرامی که معلوم نیست از درآمد منبر است یا وجوهات شرعیه آیا لازم است خمس آن را بدهد؟
جواب – با فرض شک ، لازم نیست (1) ، هر چند احتیاط مطلوب است (2) .
1- آیه الله غروی : یعنی شک در اینکه لباس از درآمد است یا غیر درآمد اما اگر بداند از درآمد است و شک کند که از منبر یا وجوهات شرعیه است بنا به گفته ما باید خمس آنرا در بیاورد.
2- آیه الله خویی ، آیه الله تبریزی : اگر سال بر آن گذشته باشد، لازم است خمس آن را بدهد.
آیه الله سیستانی : اگر خمس متعلق به عین آن باشد باید به نسبت احتمال خمس آن را بدهد، پس اگر پنجاه درصد احتمال می دهد با درآمد در عرض سال خریده باشد و در آن سال از آن استفاده نکرده باشد باید خمس نصف قیمت فعلی را بدهد.
سؤال -300 کسی که به دیگران تلقین نیت و تلبیه می کند و خودش فراموش کرده است که نیت نماید، وظیفه اش چیست ؟
جواب – اگر بقصد انجام عمره یا حج تلبیه نگفته ، محرم نشده است و باید در صورت امکان به میقات برگردد، و اگر ممکن نیست به خارج حرم برود و مجددا محرم شود.
سؤال 301- آیا لباس احرام منحصر در دو جامه است و بیشتر نباید باشد؟
جواب – مقدار واجب آن دو جامه است ، و زیادتر مانع ندارد.
