ازدواج یک امر بسیار مقدس است. قرآن شریف و روایات بر آن تأکید فراوان دارند.[1] در رابطه با ازدواج که شامل:شرائط، احکام، و وظائف زوجین و مسئولیت حاکمان در قبال این مسئله خطیر می باشد آیات متعددی در قرآن کریم آمده است و به بیش از پنجاه آیه می رسد و در این نوشتار به نمونه های از آن اشاره می شود.
1. اهمیت ازدواج
اهمیت ازدواج از نگاه قرآن، همین بس که در یک تأکید جدی به اولیاء و حاکمان می فرماید: «و أنکحو الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و إصائکم، آن یکونوا فقراء یغنیهم الله من فضله، والله واسعٌ علیم.»[2] «مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را، اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می سازد،خداوند گشایش دهنده و آگاه است.» تعبیر انکحوا (آنها را همسر دهید) با اینکه ازدواج یک امر اختیاری و بسته به میل طرفین است، مفهومش این است که مقدمات ازدواج آنها را فراهم سازید،از طریق کمکهای مالی در صورت نیاز، پیدا کردن همسر مناسب، تشویق به مسئله ازدواج و بالاخره پادرمیانی برای حل مشکلاتی که معمولاً در این موارد بدون وساطت دیگران انجام پذیر نیست، خلاصه مفهوم آیه به قدری وسیع است که هرگونه قدمی و سخنی و کمکی را راه شامل می شود. بدون شک اصل تعاون اسلامی ایجاب می کنند که مسلمانان در همه زمینه ها به یکدیگر کمک کنند. ولی تصریح به امر در مورد ازدواج دلیل بر اهمیت ویژه آن است.[3] در آیه ای دیگر به خود افراد به طور مستقیم توصیه به ازدواج شده است :«… فانکحوا ما طاب لکم من النساء… با زنان پاک ازدواج نمایید.[4] که از این تکه از آیه لزوم انتخاب همسرانی که خوشایند و مورد پسند هستند را می توان فهمید.[5]
2. ازدواج مردان پاک با زنان پاکدامن
در آیه ای دیگر از قرآن آمده که زنان پاک با مردهای پاک ازدواج می کنند و مردهای پاک با زنان پاک. «والطیبات للطیبین و الطیبون للطیبات…»[6] «زنان پاک از آن مردان پاک و مردان پاک از آن زنان پاکند.»[7] از این آیه علاوه بر لزوم ازدواج نکات متعددی را می توان برداشت کرد که از جمله ی آن این است که: سنخیت سبب الفت و اتحاد می شود هر کسی طالب هم سنخ و هم رویه خود است. و مصداق کامل این آیه در زمان ما بخوبی ظاهر و هویدا است و مشاهده می شود هر مرد و زنی در ازدواج طالب هم سنخ و هم جفت خودش می باشد. مردهای پاک و طاهر طالب زنهای پاک و عفیف می باشند. زنهای پاک نیز همین طور طالب مردهای صالح باتقوی.[8]
3. خواستگاری از همسر آینده
یکی از مقدمات ازدواج مسئله خواستگاری است که قرآن کریم به آن تأکید دارد، و مطابق با طبع و خلقت بشر است که مرد مظهر طلب و عشق و زن مظهرمطلوب و معشوق است «و … لا جناح علیکم فیما عرضتم به من خطبه النساء او کنتم فی انفسکم.»[9] «بر شما باکی نیست که به طور کنایه از زنان خواستگاری کنید یا در دل تصمیم بر این کار بگیرید.» قابل ذکر است که شأن نزول آیه درباره زنان بیوه می باشد و لکن تعمیم آن مانعی ندارد. البته باید توجه داشت که امر خواستگاری نسبت به افراد، آداب خاص خود را دارد، مخصوصاً در دختران باکره باید در مرحله اول جلب موافق اولیاء باشد: «الذی بیده عقده النکاح»[10] «کسی که گره ازدواج در دست اوست تا موجب تهمت و دیگر پیامدها نشود.»[11]
4. آثار ازدواج
قرآن کریم برای امر ازدواج علاوه بر استمرار نسل بشری آثار بسیاری را متذکر شده اند، که از جمله:
الف) ایجاد آرامش روحی برای زوجین و «من آیاته اَن خلق لکم من انفسکم ازواجاً لستکنوا الیها». «دیگر از نشانه های خدا این است که از جنس خودتان همسران برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید.»[12]
ب) ایجاد دوستی و مودتّ بین زوجین
«و جعل بینکم مودّه و رحمه «در میانتان درستی و مهربانی قرار داد.»
ج) از دیگر آثار ازدواج دژ سازی در مقابل شهوات و ناملایمات زندگی «هنّ لباس لکم و انتم لباس لهنّ»[13] «آنها «زنان» لباس شما هستند و شما «مردان» لباس آنها هستید.»
د) آثار دیگر آن تربیت فرزندان صالح،بی نیازی در امور مادی، کسب معنویت و… که بررسی آن مقال دیگری را طلبد می کند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ازدواج در اسلام، آیت الله مشکینی با ترجمه آیت الله جنتی.
2. خانواده در قرآن،آیت الله دکتر احمد بهشتی، چاپ بوستان، کتاب قم.
3. تفسیر نمونه، مجلدات 2، 3، 4، 14، 16، 17، 20، 24، 25، آیت الله مکارم شیرازی.
4. ترجمه تفسیر المیزان، جلدهای 2،3، 4، 15.
5. آیین همسرداری اثر استاد ابراهیم امینی.
6. زن در آیینه ی جلال و جمال اثر استاد جوادی آملی.
پی نوشت ها:
[1] . ر.ک: محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج 5، ص 2248، روایات 1631 تا 1666.
[2] . نور/32.
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 457.
[4] . نساء/3.
[5] . تفسیر راهنما، ج 3،ص 281.
[6] . نور/26.
[7] . ترجمه همان.
[8] . تفسیر مخزن العرفان، ج 9،ص 98.
[9] . بقره/235.
[10] . بقره/237.
[11] . با استفاده از مقاله ازدواج از منظر مردان استاد فاکر میبدی.
[12] . روم/21.
[13] . بقره/178.
