مؤلّف:
علم الهدی محمّد بن محسن فیض کاشانی (1123 ه . ق)
زندگی نامه و اظهار نظرها:
وی در سال 1039 هـ .ق در شهر مقدس قم دیده به جهان گشود و پس از طی مراتب علم و تحصیل به والاترین درجات در علوم مختلف دست یافت و در نشر آثار و اخبار شریفه مجاهدت و تلاش های فراوانی کرد. ایشان به خاطر علاقه ای که به نشر معارف اهل بیت داشتند، در مجالس و محافل و درس طلاب و تدوین کتب حدیث و شرح کتابهای وزین حدیثی مثل اصول کافی و نهج البلاغه به فعالیت پرداختند. مؤلف در سخت کوشی، ورع و پرهیزگاری اسطوره بوده و به احیاء نام و ذکر ائمه علاقه وافری داشتند. علامه مدرس، وفات او را بین سالهای 1112 هـ .ق و 1123 هـ .ق ذکر کرده اند.[1] وی هم نام پدرش بوده و پسر و پدر هر دو محمد نامیده شده بودند، هر چند پدر به محسن معروف بود.
اساتید: مولی محمدحسن فیض، مولی عبدالله مجلسی محمدمهدی بیدگلی، محمدباقر سبزواری، علامه عبدالعصفور، سید نعمت الله موسوی، میرسیّد علی نوّاب.
شاگردان: محمود کاشانی بیدگلی، مولی محمدرضا آرانی کاشانی، سید احمد حسینی راوندی، شیخ جمال الدین محمد قمی، محمدرفیع کاشانی، محمدحسین غفّاری کاشانی.
تألیفات: شرح مفاتیح شرایع، الجامعه فی الاصول فی الفروع و الاخلاق، تحفه الابرار، اصول الدین، نضد الایضاح، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، زبور الهی، عروه الاخبار، حاشیه علی اصول کافی، شرح لطیف علی نهج البلاغه، و 70 عنوان کتاب دیگر.[2] معرفی اجمالی کتاب:
کتاب معادن الحکمه، کتابی است حدیثی با سبک بی بدیل و با ابتکاری در موضوع، ترتیب و اسلوب، که در نوع خود، کتاب بی نظیر، مفید و خوبی می باشد. این کتاب به جمع آوری نامه های ائمه ـ علیهم السلام ـ به افراد مختلف پرداخته است. تا زمان نشر این کتاب، کتابی با این سبک و اسلوب منتشر نشده بود.
کتاب حاضر در 12 باب و در هر باب به نامه های یک امام معصوم پرداخته است.
از امیرالمؤمنین علی ـ علیه السلام ـ 89 نامه به افراد مختلف مثل معاویه، عمرو بن عاص، و به اصحاب و عمّال خود مثل مالک اشتر، از امام حسن ـ علیه السلام ـ 7 نامه، و از امام حسین ـ علیه السلام ـ 8 نامه، از امام علی بن الحسین ـ علیه السلام ـ 3 نامه، از امام باقر ـ علیه السلام ـ 2 نامه، از امام صادق ـ علیه السلام ـ 18 نامه، از امام کاظم ـ علیه السلام ـ 9 نامه، از امام رضا ـ علیه السلام ـ نامه های امام به مأمون را هم آورده است، 15 نامه، از امام جواد ـ علیه السلام ـ 5 نامه، از امام هادی ـ علیه السلام ـ 19 نامه، از امام حسن عسگری ـ علیه السلام ـ 21 نامه، از امام زمان ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ 22 نامه و توقیع که 5 تا از آنها نامه و 17 تای بقیه توقیعات مختلف حضرت می باشد.
این کتاب در دسترسی پژوهشگران و محققان، به نامه های ائمه و توقیعات حضرت مهدی ـ علیه السلام ـ کتاب جامع و ارزشمندی می باشد. و بعد از نگارش مورد توجه علما و فضلا قرار گرفته است. مرحوم آیت الله مرعشی نجفی مقدمه مفصلی در زندگی نامه محمد بن مرتضی کاشانی در مقدمه این کتاب به رشته تحریر درآورده است.
وضعیت نشر: این کتاب در دو جلد به زبان عربی از مکتبه صدوق تهران در سال 1388 هـ .ق به چاپ رسیده است.
[1] – علامه مدرسی، ریحانه الادب، ج 2، ص 132.
[2] – همان ـ و مقدمه کتاب معادن الحکمه، به قلم آیت الله مرعشی نجفی.
حافظ فرزانه – مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه